تقویت زیرساخت‌ها کلید جذب سرمایه‌گذاری خارجی

«رسالت» نتایج رونق سرمایه‌گذاری‌های خارجی را گزارش می‌دهد؛

تقویت زیرساخت‌ها کلید جذب سرمایه‌گذاری خارجی

گروه اقتصادی
سرمایه‌گذاری خارجی به فرآیند ورود سرمایه از کشورهای دیگر به اقتصاد یک کشور دیگر گفته می‌شود. این نوع سرمایه‌گذاری می‌تواند در قالب‌های مختلفی مانند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI)، سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی (مانند خرید سهام و اوراق قرضه) یا سرمایه‌گذاری غیرمستقیم (مانند خرید املاک) انجام شود. سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند منافع زیادی برای کشور میزبان داشته باشد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ایجاد اشتغال است. به بیان دیگر سرمایه‌گذاری‌های خارجی به طور معمول به راه‌اندازی و توسعه کارخانه‌ها و کسب‌وکارها می‌انجامد که موجب ایجاد شغل برای مردم محلی می‌شود. از دیگر مزایای سرمایه گذاری  خارجی انتقال فناوری و دانش فنی است؛ سرمایه‌گذاران خارجی به طورکل فناوری‌های نوین و شیوه‌های مدیریتی پیشرفته را وارد کشور میزبان می‌کنند که می‌تواند به بهبود صنعت و افزایش بهره‌وری کمک کند.
اثر دیگر رونق سرمایه‌گذاری خارجی در کشور تقویت اقتصاد است. در حقیقت سرمایه‌گذاری‌های خارجی به رشد اقتصاد کشور میزبان کمک کرده و موجب تقویت ارز ملی می‌شود. همچنین حضور شرکت‌های خارجی می‌تواند رقابت در بازار را افزایش دهد و به بهبود کیفیت کالاها و خدمات در بازار داخلی منجر شود. با این حال، برخی نگرانی‌ها نیز در رابطه با سرمایه‌گذاری خارجی مانند اثر منفی بر بازار کار وجود دارد چراکه در صورت عدم نظارت مناسب، ممکن است سرمایه‌گذاران خارجی نیروی کار ارزان‌تری را از کشورهای دیگر به کار بگیرند که می‌تواند بر اشتغال داخلی تأثیر منفی بگذارد. بنابراین در فرآیند رونق سرمایه‌گذاری خارجی نظارت بر امور اهمیت بسیاری دارد. گفتنی ا‌ست که در برخی موارد، وابستگی بیش از حد به سرمایه‌گذاری‌های خارجی نیز می‌تواند خطرات اقتصادی ایجاد کند. به طورکل می‌توان بیان داشت که سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند به شکل چشمگیری بر رشد و توسعه کشورها تأثیر گذار باشد، اما نیاز به مدیریت صحیح و تنظیم قوانین و سیاست‌های مناسب دارد تا از منافع آن بهره‌برداری بهینه شود. خوشبختانه در کشور جمهوری اسلامی ایران سرمایه‌گذاری خارجی علاوه بر مزایای داخلی برای سرمایه‌گذاران نیز مزایای بسیاری را به همراه دارد. بنابراین می‌توان در سایه تسهیل‌گری و فراهم سازی بستر مناسب ارزش افزوده دو طرفه را رقم زد و مزیت‌های داخلی و خارجی را تقویت ساخت. درحقیقت جمهوری اسلامی ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، منابع طبیعی غنی و بازار بزرگ داخلی، پتانسیل زیادی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی دارد و به همین سبب است که سرمایه‌گذاری خارجی در ایران با چالش‌ها و فرصت‌هایی همراه است.
موقعیت استراتژیک ایران فرصتی ارزشمند برای رونق سرمایه‌گذاری خارجی است
از نخستین فرصت‌ها و مزایای سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، منابع طبیعی غنی است. جمهوری اسلامی ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت و گاز در جهان است و این منابع می‌توانند برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنایع انرژی، پتروشیمی و معدن جذاب باشند. همچنین جمهوری اسلامی ایران با جمعیتی بالغ بر ۸۰ میلیون نفر، یک بازار مصرفی وسیع و جوان تلقی می‌‌گردد که برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب است چراکه وجود چنین بازاری فرصت‌های زیادی برای فروش کالاها و خدمات فراهم می‌‌سازد.
همانطور که پیش‌تر اشاره شد؛ ایران در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند به عنوان دروازه‌ای برای ورود به بازارهای خاورمیانه، آسیای میانه، اروپا و حتی شمال آفریقا عمل کند. این ویژگی به ویژه در زمینه حمل‌ونقل، ترانزیت کالا و انرژی اهمیت دارد و فرصتی جذاب برای تقویت سرمایه‌‌گذاری خارجی تلقی می‌گردد.
لزوم تنوع بخشی صنایع و کاهش زمان فرآیندهای اداری
بدیهی است که سرمایه‌‌گذاری در هرکشوری توامان با چالش‌ و فرصت‌هایی می‌باشد‌. به عنوان مثال یکی از چالش‌های عنوان شده برای رونق سرمایه‌گذاری خارجی در داخل کشور، روند پیچیده اداری است. فرآیندهای اداری پیچیده و زمان‌بر برای ثبت شرکت‌ها، اخذ مجوزها و حل مسائل مالی و مالیاتی می‌تواند یکی از مشکلات اصلی برای سرمایه‌گذاران خارجی باشد و همین اساس است که همواره کارشناسان و آگاهان عرصه تجارت بر رفع موانع  پیش‌ روی سرمایه‌گذاران و کاهش زمان صدور مجوزها تاکید می‌دارند. از دیگر چالش‌های مطرح این بخش عدم تنوع در صنایع است. در حقیقت جمهوری اسلامی ایران علی رغم ظرفیت‌های فراوان طبیعی اما تنوع صنعتی کمتری نسبت به کشورهای دیگر دارد که می‌تواند جذب سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرنفتی را محدود کند. بنابراین می‌بایست تنوع بخشی صنایع را با اولویت در دستورکار قرار داد و کوشید تا سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرنفتی نیز از جذابیت بالا برخوردار گردد.
میزان سرمایه‌گذاری خارجی طی سال‌های اخیر
میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران در سال‌های اخیر به‌طور قابل‌توجهی رشد کرده است. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، ایران در سال ۲۰۲۲ حدود ۱‌۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده که نسبت به سال‌های گذشته رشد داشته است. این رقم در مقایسه با برخی کشورهای همسایه ایران، مانند ترکیه یا عربستان، کم‌تر است، اما نشان‌دهنده پتانسیل‌های اقتصادی و فرصت‌های موجود در کشور می‌باشد. همچنین طی دو سال اخیر، میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران به حدود ۱/۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رسیده است که نسبت به ۱/۵ میلیارد دلار سال ۲۰۲۳ کمی کاهش داشته است. این کاهش ممکن است ناشی از چالش‌های اقتصادی نظیر تحریم‌ها و نوسانات اقتصادی باشد. با این حال، ایران همچنان توانسته از برخی کشورهای اروپایی در جذب سرمایه خارجی پیشی بگیرد. روند رونق سرمایه‌گذاری خارجی همچنان در حال انجام است و دولت به دنبال آن است که این مهم را به صورت هرچه تمام‌تر توسعه دهد.
تصویب بیش از ۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی
به تازگی و در جریان دویست و هشتاد و ششمین جلسه هیئت سرمایه‌گذاری خارجی و چهارمین جلسه در دولت چهاردهم بیش از پنج میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی تصویب شد. در این نشست، ۸۳ درخواست مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی، شامل درخواست‌های جدید سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و تغییرات مجوزها مطرح شد که از این بین، ۷۷ درخواست مربوط به سرمایه‌گذاران خارجی تصویب شد.از میان مصوبات هیئت سرمایه‌گذاری خارجی، تعداد ۵۰ درخواست جدید مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی در بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله نفت و گاز، انرژی‌های تجدیدپذیر، صنعت خودرو، دارو، مواد غذایی، ساختمان، گردشگری، لوازم الکترونیکی، ساختمان، حمل‌ونقل و لجستیک، صنایع فولادی، خدمات و کشاورزی و از کشورهای مختلف از جمله امارات متحده عربی، چین، استرالیا، هندوستان، سوئد، سوئیس، عمان، ترکیه، پاکستان، عراق، افغانستان و ایرانیان مقیم خارج از کشور به ارزش معادل پنج میلیارد و هشتاد میلیون دلار، مورد تصویب هیئت سرمایه‌گذاری خارجی قرار گرفت.
اثرات رونق سرمایه‌گذاری خارجی
به طورکل رونق سرمایه‌گذاری خارجی در کشور می‌تواند نتایج و تأثیرات مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد. برخی از مهم‌ترین نتایج این رونق عبارت از ایجاد اشتغال است؛ درحقیقت یکی از اصلی‌ترین اثرات مثبت سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش فرصت‌های شغلی است. سرمایه‌گذاران خارجی به طور معمول کارخانه‌ها و پروژه‌های صنعتی جدیدی راه‌اندازی می‌کنند که این امر منجر به ایجاد اشتغال برای نیروی کار محلی می‌شود. اثر دیگر نتقال فناوری و نوآوری است چرا‌که سرمایه‌گذاران خارجی به همراه خود تکنولوژی‌های نوین و شیوه‌های مدیریتی پیشرفته به ایران می‌آورند. این انتقال فناوری می‌تواند به بهبود بهره‌وری و ارتقای کیفیت محصولات و خدمات در صنایع مختلف منجر شود. گفتنی‌ست که رشد اقتصادی یکی دیگر از نتایج رونق سرمایه  گذاری خارجی می‌باشد. به بیان دیگر ورود سرمایه‌های خارجی می‌تواند به تقویت تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور کمک کند. این سرمایه‌ها در پروژه‌های مختلف اقتصادی، به ویژه در بخش‌های انرژی، پتروشیمی و زیرساخت‌ها، به رشد و توسعه کمک می‌کنند. همچنین سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند در زمینه توسعه زیرساخت‌های کشور، مانند حمل‌ونقل، انرژی و ارتباطات، بهبود قابل‌توجهی ایجاد کند. این امر می‌تواند زمینه‌ساز رشد بیشتر در سایر بخش‌های اقتصادی شود. ورود سرمایه‌های خارجی علاوه بر موارد عنوان شده می‌تواند به تقویت بازارهای مالی و بانکی ایران کمک کرده و اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را افزایش دهد. به منظور رونق سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، اقدامات مختلفی می‌تواند موثر باشد و برخی از مهم‌ترین گام‌ها برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی بدین شرح است؛ نخست اصلاحات قانونی و تسهیل مقررات است که یکی از مهم‌ترین اقدامات برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی تلقی می‌گردد. درحقیقت اطمینان از شفافیت قوانین، کاهش بوروکراسی و ساده‌سازی فرآیندهای اداری می‌تواند اطمینان سرمایه‌گذاران را جلب کند. این امر شامل اصلاحات در حقوق مالکیت، قراردادها و قوانین مربوط به مالیات و کارگران است.
لزوم حمایت‌های مالی و معافیت‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاران خارجی
ارائه مشوق‌های مالی از جمله معافیت‌های مالیاتی یا تخفیف‌های گمرکی می‌تواند جذابیت کشور را برای سرمایه‌گذاران افزایش دهد. به‌ویژه در بخش‌هایی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، صنایع نوآورانه و فناوری‌های پیشرفته، این اقدامات می‌تواند موثر باشد. همچنین ضرورت دارد تا پشتیبانی از پروژه‌های مشترک و همکاری‌های بین‌المللی نیز در دستورکار قرار گیرد. درحقیقت می‌توان با ایجاد طرح‌های مشترک با سرمایه‌گذاران خارجی و فراهم کردن بسترهای مناسب برای انتقال فناوری، از این همکاری‌ها بهره‌برداری کند.
تقویت زیرساخت‌ها و افزایش روابط بین المللی
تقویت زیرساخت‌ها برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه و بهبود زیرساخت‌ها مانند حمل‌ونقل، برق، گاز، و اینترنت ضروری است. سرمایه‌گذاران تمایل دارند که در کشوری با زیرساخت‌های قوی و کارآمد سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین مهم رونق بسترهای سرمایه‌گذاری و تقویت زیرساخت‌ها می‌بایست با اولویت هرچه تمام‌تر در دستورکار قرارگیرد. بهبود روابط تجاری و سیاسی با کشورهای دیگر و شرکت‌ها نیز می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران خارجی کمک کند. این روابط به‌ویژه می‌تواند در زمینه‌های اقتصادی، علمی و صنعتی تأثیرگذار باشد. توامان با عوامل مذکور نیاز است که ترویج فرهنگ کارآفرینی و نوآوری نیز اولویت توجه شود؛ بهبود فضای کسب‌وکار و تشویق به کارآفرینی و نوآوری از طریق حمایت از استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری می‌تواند جذب سرمایه‌گذاران خارجی را در این حوزه‌ها تسهیل کند. درحقیقت اجرای این اقدامات می‌تواند به جذب بیشتر سرمایه‌گذاری خارجی کمک کرده و در نهایت به رشد اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها منجر شود.
*باید از ظرفیت کشورهای همسایه برای رونق سرمایه‌گذاری خارجی بهره برد
کشورهای همسایه جمهوری اسلامی ایران ظرفیت‌های مختلفی برای رونق سرمایه‌گذاری خارجی دارند که می‌تواند به تأثیرات مثبتی بر رشد اقتصادی و جذب سرمایه در منطقه منجر شود. در این میان، هر کشور با توجه به ویژگی‌های خاص خود، فرصت‌های متفاوتی برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم می‌کند. در ادامه به برخی از ظرفیت‌های کشورهای همسایه ایران برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی اشاره خواهیم داشت که می خوانید. به عنوان مثال ترکیه یکی از مهم‌ترین مقصدهای سرمایه‌گذاری در منطقه است. این کشور با داشتن یک بازار داخلی بزرگ، موقعیت جغرافیایی استراتژیک و روابط تجاری گسترده با اتحادیه اروپا و سایر کشورها، فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم می‌کند. ترکیه همچنین در زمینه‌های صنایع خودروسازی، انرژی تجدیدپذیر، فناوری اطلاعات و گردشگری توانسته است جذب سرمایه‌گذاری یا اقدام به سرمایه‌گذاری داشته باشد. از دیگر همسایگان کشور عراق است که با توجه به منابع نفتی غنی، زیرساخت‌های رو به رشد و نیاز به بازسازی، ظرفیت بالایی برای تحقق سرمایه‌گذاری خارجی دارد. براین اساس می‌توان با صادرات خدمات فنی و مهندسی، بستر تقویت صادرات به عراق را بیش از پیش کرد و در مقابل برخی نیازهای کشور را از مبادی سرمایه‌گذاری خارجی و واردات فراهم ساخت. امارات نیز یکی دیگر از همسایگان دارای ظرفیت سرمایه‌گذاری تلقی می‌گردد‌. این کشور با سیاست‌های مالیاتی جذاب، قوانین ساده برای راه‌اندازی کسب‌وکار توانسته نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاری ایفا کند. همچنین دبی و ابوظبی به عنوان مراکز تجاری و مالی بین‌المللی شناخته شده‌اند و در زمینه‌های املاک، فناوری، انرژی‌های تجدیدپذیر و گردشگری فرصت‌های زیادی دارند که می‌شود همچون عراق در بستر رونق ارتباطات و همکاری مبادی صادراتی را تقویت کرد و بستر رونق سرمایه‌گذاری در داخل کشور را فراهم ساخت. پاکستان نیز با داشتن بازار داخلی بزرگ و موقعیت استراتژیک در آسیای جنوبی، ظرفیت مناسبی برای توسعه ارتباطات به ویژه رونق صادرات تلقی می‌گردد. در آذربایجان نیز پروژه‌های مختلفی در حوزه‌های انرژی، حمل‌ونقل و فناوری در حال اجراست که می‌توان در سایه همکاری‌های مشترک از آن‌ها بهره‌مند شد. افغانستان نیز با ذخایر معدنی غنی، به‌ویژه در زمینه لیتیم و دیگر فلزات کمیاب، فرصت‌های بسیاری را برای سرمایه‌گذاران فراهم کرده است و در کنار ترکمنستان که یکی از تولیدکنندگان بزرگ گاز طبیعی، ظرفیت بالایی برای جذب سرمایه‌گذاری در بخش انرژی، به ویژه در پروژه‌های گاز و پتروشیمی است، ظرفیت فراوانی برای توسعه همکاری‌ها به ویژه همکاری‌های مشترک دارد. درپایان مطلوب است تا عنوان بداریم که به طور کلی، همسایگان ایران ظرفیت‌های زیادی برای جذب سرمایه‌گذاران و شروع سرمایه‌گذاری دارند که با تسهیل فرآیندهای قانونی و اصلاحات اقتصادی قابل تحقق خواهد‌ بود‌. به نظر می‌رسد با توجه به عوامل مذکور و سیاست‌های به کارگرفته شده دولت برای رونق سرمایه‌گذاری خارجی بتوانیم در میان مدت شاهد اثرات حائزاهمیت توسعه اقتصادی در کشور باشیم، دانش فنی و مهندسی خود را به کشورهای سرمایه‌گذار صادر کنیم و همزمان با رونق سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه صادرات و حضور پررنگ در بازارهای بین المللی را نیز عملیاتی سازیم.