حسین یاری
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در اقدامی که نشئت گرفته از استیصال و بروز نوعی بحران روانی برای او بوده است،پیام خصوصی مارک روته، دبیر کل ناتو به خود را در حمایت از تجاوز به نیروگاه فردو منتشر کرد. در این پیام وقیحانه، مارک روته از ترامپ بابت هدف قرار گرفتن نیروگاه فردو تمجید نموده و از حمایت خود و نهاد تروریستی متبوعش( ناتو) از این اقدام وقیحانه خبر داد. چرایی انتشار این پیام از سوی ترامپ بررسی مفصل تری را می‌طلبد اما در اینجا قصد داریم به دغدغه مهم‌تری پاسخ دهیم:اینکه مارک روته کیست و رمز ضدیت ذاتی وی با مردم ایران چیست؟او اکنون با چه بحران‌هایی در ناتو مواجه است؟
مارک روته در یک نگاه
مارک روته سیاستمداری هلندی از حزب مردم و دبیر کل ناتو از اکتبر ۲۰۲۴ است. وی از ۱۴ اکتبر ۲۰۱۰ تا ۲ ژوئیه سال ۲۰۲۴ نخست‌وزیر هلند بود.فردی که به مواضع ضد ایرانی مشهور است. در ۷ ژوئیه ۲۰۲۳، روته پس‌ازاینکه ائتلافش در مورد چگونگی رسیدگی به مهاجرت فزاینده پناهندگان به توافق نرسید،استعفای دولت خود را اعلام کرد. دولت او تا زمان استقرار کابینه بعدی تا انتخابات پاییز ۲۰۲۳ نقش سرپرستی را بر عهده داشت. او درست در بحبوحه جنگ اوکراین جایگزین ینس استولتنبرگ دبیر کل سابق ناتو شد.
نسبت روته و ترامپ
درست در شرایطی که آتلانتیسیسم به‌واسطه حضور ترامپ در رأس معادلات اجرایی واشنگتن در اغما قرار گرفته، مقامات ارشد ناتو همچنان به دنبال خرید زمان و انکار بحران‌های عمیق در دو سوی آتلانتیک ( آمریکا و اروپا ) هستند. همگان به یاد دارندکه ینس استولتنبرگ ،دبیر کل سابق ناتو در بحبوحه جنگ اوکراین و زمانی که ژاپورژیا و خرسون توسط روس‌ها تسخیر شدند، ادعا کرد ناتو تسلط کاملی بر فرامتن میدان نبرد میان مسکو و کی یف دارد و اساسا در این خصوص نگرانی خاصی متصور نیست! اکنون مارک روته، دبیر کل کنونی ناتو نیز همین سیاست را دنبال می‌کند: ارائه آدرس‌های انحرافی باهدف لاپوشانی اختلافات بنیادین در آشیانه آتلانتیکی‌ها! مارک روته یکی از بداقبال‌ترین دبیر کل‌های ناتو محسوب می‌شود! حضور وی در این مسند به لحاظ زمانی مقارن با پیروزی دونالد ترامپ و جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر 2024 و بازگشت امواج سهمگین بحران‌های داخلی میان 29 بازیگر اروپایی و سه بازیگر غیراروپایی ناتو( آمریکا، کانادا و ترکیه ) بود. مارک روته یک سیاستمدار هلندی از حزب مردم برای آزادی و دموکراسی و دبیر کل ناتو از اکتبر ۲۰۲۴ است.روته اکنون مسئولیت حفظ موجودیت و ساختار ناتو و تنظیم مناسبات بازیگران متعدد آن را بر عهده دارد.
او در یکی از تازه‌ترین سخنانش، از برگزاری نشست ماه ژوئن توسط اعضای پیمان آتلانتیک شمالی به‌مثابه یک فرصت استثنایی برای تقویت مؤلفه‌های همزیستی، همکاری و همگرایی در این مجموعه آشفته یادکرده است. بر اساس آنچه روته مدعی شده، کلیه کشورهای اروپایی تلاش دارند در آستانه نشست آتی ناتو در لاهه که ماه ژوئن برگزار می‌شود، هزینه‌های دفاعی خود را به سطح توافق‌شده ۲ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهند.روته از تمامی ۳۲ کشور عضو این ائتلاف خواست تا منابع مالی، تجهیزات و توان سیاسی بیشتری را به بزرگ‌ترین ائتلاف نظامی جهان اختصاص دهند؛ به‌ویژه در شرایطی که ایالات‌متحده نقش امنیتی پیشین خود را در اروپا کاهش داده است.
اصلی‌ترین نگرانی‌های روته
روته در چنین شرایطی تبدیل به کارگزار ترامپ در ناتو شده است! وقوع جنگ اوکراین از یک‌سو و بحران‌های اقتصادی نشئت گرفته از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ جایی برای خوشبینی نسبت به آینده‌ای حداقل نزدیک برای ناتو باقی نگذاشته است. مارک روته و دیگر سران ناتو نگران هستند که در این بازه زمانی نه‌چندان محدود، علاوه بر کارکردها و ساختارها، موجودیت ناتو از سوی ترامپ مورد تهدید قرار گیرد.ازاین‌رو گفتاردرمانی مارک روته را باید معطوف به حفظ موجودیت و نه کارکردهای پیمان آتلانتیک شمالی تلقی کرد. بخشی از اظهارات دبیر کل ناتو، نمایانگر همین دغدغه است:
«در سال ۲۰۲۵ باید تلاش‌های خود را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهیم تا ناتو همچنان منبع اصلی برتری نظامی برای همه کشورهای ما باقی بماند. آزادی و رفاه پایدار ما به این موضوع وابسته است.»
به عبارتی گویاتر، مارک روته نگران تبدیل شدن ناتو به مجموعه‌ای ضعیف و چندپاره است. گروکشی اقتصادی -امنیتی کاخ سفید از کشورهای اروپایی این روند را تقویت کرده و ناتو را در موضع ضعف قرار داده است. ناتو از ماه فوریه، زمانی که پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد اولویت‌های امنیتی آمریکا به سمت آسیا و مرزهای خود تغییر یافته و اروپا باید مسئولیت امنیت خود و اوکراین را بر عهده بگیرد، با چالش‌هایی مواجه شده است.
سردرگمی راهبردی ناتو
بهترین کلیدواژه‌ای که در توصیف وضعیت کنونی می‌توان به آن استناد کرد، سردرگمی راهبردی ناتو است. این سردرگمی، نشئت گرفته از تغییرات ناگزیری است که بخشی از بنیان‌ها و ساختارهای آن را هدف قرار می‌دهد. کتمان این سردرگمی استراتژیک ، نمی‌تواند از دید تحلیلگران حوزه روابط بین‌الملل، خصوصا صاحب‌نظران حوزه امنیت جهانی مخفی بماند. نکته حائز اهمیت اینکه گزارش روته بدون اطلاع‌رسانی ویژه‌ای روی وب‌سایت ناتو منتشر شد، درحالی‌که سال‌های گذشته دبیران کل ناتو گزارش‌های سالانه را با نشست‌های خبری و اطلاعیه‌های رسانه‌ای قبلی منتشر می‌کردند. ناتو در پاسخ به پرسش‌ها درباره علت این تغییر رویکرد، پاسخی نداده است. در حقیقت، مارک روته توجیهی جهت این تغییر رویکرد برای خبرنگاران و مخاطبان خاص و عام ناتو در نظام بین‌الملل ندارد. در چنین شرایطی سخن گفتن از اتحاد و پیوستگی در دو سوی آتلانتیک، بیشتر نوعی تعارف دیپلماتیک و ظاهرسازی جهت تمرکززدایی از بحران‌های زائدالوصفی محسوب می‌شود که عمق آن‌ها روزبه‌روز تحت تأثیر تنش‌زایی‌های یکجانبه کاخ سفید افزایش پیدا می‌کند. ناتو روزهای آرامی پیش رو ندارد! در این میان، مارک روته دیگر نمی‌تواند در کسوت پیام‌آور اقتدار جمعی در پیمان آتلانتیک شمالی در محافل رسمی و حتی غیررسمی ظاهر شود.
خشم روته از شکست صهیونیست‌ها
مارک روته به‌عنوان فردی که در دوران نخست‌وزیری خود در هلند نیز یکی از مهره‌های لابی صهیونیسم درا روپا محسوب می‌شد، اکنون به‌مانند ترامپ و نتانیاهو نسبت به شکست سنگین رژیم منحوس اسرائیل در جنگ 12 روزه با ایران خشمگین است. مارک روته بار دیگر نشان داد که نگاه ماهوی و راهبردی غرب نسبت به این مغرضانه است. مارک روته به‌عنوان سیاستمداری ضعیف که حتی قدرت حفظ کابینه ائتلافی خود در هلند را نداشت، اکنون جهت تثبیت موقعیت خود در ناتو به ترامپ پناه برده است!برخی تحلیلگران مسائل امنیتی اروپا معتقدند جایگاه دبیر کل ناتو تسهیلگری در مناسبات دو سوی آتلانتیک ( آمریکا-اروپا) است نه حل‌وفصل اختلافات آن‌ها.بااین‌حال به نظر می‌رسد مارک روته نه در کسوت یک میانجی و نه در کسوت یک تسریع گر، نمی‌تواند حداقلی‌ترین نقش ممکن را ایفا کند!