چگونه حمایت از تولید داخلی، اشتغال را پایدار می‌سازد؟
مصرف کالای ایرانی موتور جهش اقتصادی
گروه اقتصادی
اقتصاد هر کشوری بر پایه ستون‌های تولید و مصرف استوار است. تولیدکنندگان با بهره‌گیری از سرمایه، دانش و تلاش، کالا و خدماتی را به بازار عرضه می‌کنند و مصرف‌کنندگان با انتخاب و خرید آن‌ها، چرخه تولید را تکمیل و به پویایی اقتصاد کمک می‌کنند. در این میان، یکی از مهم‌ترین عوامل رشد اقتصادی کشورها، تقویت فرهنگ مصرف کالای داخلی است. تا زمانی که مردم یک کشور به محصولات ملی خود اعتماد نکنند و آن‌ها را در اولویت مصرف قرار ندهند، تولیدکنندگان توان و انگیزه لازم برای توسعه فعالیت‌ها و افزایش کیفیت را نخواهند داشت. تجربه‌های جهانی نیز نشان می‌دهد که ملت‌هایی توانسته‌اند مسیر توسعه و پیشرفت پایدار را بپیمایند که ابتدا فرهنگ مصرف کالای بومی خود را تقویت کرده‌اند. به عنوان نمونه، ژاپن و کره‌جنوبی در دوران بازسازی اقتصاد خود با اعتماد به تولیدات داخلی و پرهیز از وابستگی به کالاهای خارجی، توانستند به قدرت‌های صنعتی و اقتصادی تبدیل شوند. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بارها بر ضرورت تقویت فرهنگ مصرف کالای ایرانی تأکید کرده و آن را وظیفه‌ای ملی و دینی دانسته‌اند. ایشان در بیانات مختلف، حمایت از تولید داخلی را یکی از راه‌های مقابله با جنگ اقتصادی دشمن معرفی کرده‌اند. براین اساس فرهنگ مصرف کالای ایرانی تنها یک شعار نیست؛ بلکه راهبردی حیاتی برای شکوفایی اقتصاد ملی و افزایش اقتدار اقتصادی کشور به ویژه در برابر فشارها و نوسانات بین‌المللی است. درحقیقت می‌توان گفت هنگامی که مصرف‌کننده ایرانی به جای خرید کالای خارجی، محصول هم‌وطن خود را انتخاب می‌کند، در حقیقت بستر رونق اقتصادی را بیش از پیش هموار می‌سازد. این انتخاب همچنین پیام‌های روشنی چون افزایش کیفیت، بهبود خدمات و رقابت‌پذیری برای تولیدکنندگان دارد. از سوی دیگر، مصرف کالای داخلی موجب حفظ و ایجاد اشتغال می‌شود چراکه هر واحد صنعتی برای ادامه حیات خود نیازمند فروش محصولات است و هر خرید داخلی به معنای تثبیت شغلی برای هزاران کارگر و کارمند خواهد بود. علاوه بر این، حمایت از تولید داخلی موجب کاهش خروج ارز از کشور می‌شود. هنگامی که تقاضا برای کالاهای خارجی کاهش یابد، منابع ارزی صرف واردات بی‌رویه نخواهد شد و این ارز می‌تواند در خدمت توسعه زیرساخت‌های ملی قرار گیرد. با وجود اهمیت فراوان موضوع، همچنان فرهنگ مصرف کالای ایرانی در کشور به جایگاه واقعی خود نرسیده است. برخی از مصرف‌کنندگان، به دلیل ذهنیت‌های شخصی یا تبلیغات گسترده کالاهای خارجی، تصور می‌کنند که محصولات داخلی کیفیت کمتری دارند. این در حالی است که بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی در حوزه‌هایی همچون صنایع غذایی، پوشاک، لوازم خانگی و چه‌بسا تجهیزات صنعتی، توانسته‌اند به سطح استانداردهای جهانی دست یابند. متاسفانه برخی نیز بر این باورند که حمایت از کالای ایرانی به معنای چشم‌پوشی از کیفیت است، در حالی که این برداشت نیز نادرست است. حمایت از تولید داخلی به معنای خرید کالای بی‌کیفیت نیست، بلکه به معنای تقاضای بیشتر برای تولید داخلی و ایجاد زمینه رقابت سالم برای ارتقای هرچه‌تمام‌تر کیفیت است.
نقش جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی اقتصادی
یکی از ابزارهای مهم برای تغییر ذهنیت عمومی و ترویج فرهنگ مصرف کالای ایرانی، برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی اقتصادی است. این رویدادها فرصتی کم‌نظیر برای معرفی توانمندی‌های داخلی و ارتباط مستقیم تولیدکنندگان با مصرف‌کنندگان فراهم می‌کنند. درحقیقت باید گفت که نمایشگاه‌ها علاوه بر اینکه ویترینی برای ارائه محصولات هستند، محلی برای گفت‌وگوی مستقیم تولیدکننده و مصرف‌کننده نیز محسوب می‌شوند. در چنین فضایی، مشتریان می‌توانند کیفیت محصولات را مشاهده کنند، پرسش‌های خود را مطرح نمایند و با فرآیند تولید آشنا شوند. این ارتباط نزدیک، موجب افزایش اعتماد عمومی به تولیدکنندگان داخلی خواهد شد. جشنواره‌های فرهنگی نیز می‌توانند با بهره‌گیری از ابزار هنر، رسانه و سرگرمی، پیام حمایت از کالای ایرانی را در قالبی جذاب به مخاطبان منتقل کنند. برای نمونه، استفاده از ظرفیت سینما، موسیقی، تئاتر و چه‌بسا فضای مجازی برای معرفی برندهای ملی، می‌تواند در تغییر نگرش جامعه نقش بسزایی ایفا کند.
*جربه‌های موفق داخلی و بین‌المللی
شایان ذکر است تا بگوییم که سال‌های اخیر، برخی جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های ملی همچون ایران ساخت، نمایشگاه دستاوردهای داخلی و جشنواره ملی صنعت توانسته‌اند گام‌های مهمی در معرفی توانمندی‌های ایرانی بردارند. این رویدادها نه تنها موجب معرفی محصولات داخلی شدند، بلکه زمینه همکاری‌های مشترک میان تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران را نیز فراهم کردند. تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد که کشورهایی مانند چین با برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی وانسته‌اند محصولات خود را به بازارهای جهانی معرفی و سهم خود از صادرات را افزایش دهند. بنابراین می‌توانیم با الگوگیری از چنین تجربه‌هایی، نمایشگاه‌های تخصصی و بین‌المللی برای معرفی کالاهای ایرانی در سطح منطقه و جهان را برگزار کنیم
تأثیر جشنواره‌ها بر صادرات غیرنفتی
یکی از اهداف کلیدی سیاست‌های اقتصادی کشور، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و توسعه صادرات غیرنفتی است. نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی می‌توانند سکوی پرتابی برای صادرات کالاهای ایرانی باشند. حضور تولیدکنندگان در این رویدادها، زمینه معرفی محصولات به تجار و بازرگانان خارجی را فراهم می‌کند به عنوان مثال، صنایع غذایی و کشاورزی ایران دارای ظرفیت‌های عظیم صادراتی است. برگزاری جشنواره‌های تخصصی در این حوزه، علاوه بر معرفی توان داخلی، می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران خارجی و انعقاد قراردادهای صادراتی منجر شود. همچنین صنایع دستی و هنرهای سنتی که ریشه در فرهنگ و هویت ملی دارند، با حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌توانند سهم بیشتری از بازار جهانی به دست آورند.
راهکارهای تقویت نقش جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها
حمایت دولت: نهادهای دولتی باید با ارائه تسهیلات مالی و اداری، زمینه برگزاری گسترده‌تر این رویدادها را فراهم کنند.
تبلیغات هدفمند: استفاده از رسانه‌های ملی و فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی و جذب مخاطب ضروری است.
بین‌المللی‌سازی: دعوت از بازرگانان و سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در نمایشگاه‌ها می‌تواند فرصت صادراتی ایجاد کند.
آموزش و فرهنگ‌سازی: در حاشیه این رویدادها، کارگاه‌ها و نشست‌های آموزشی برای معرفی مزایای مصرف کالای ایرانی برگزار شود.
تشویق به نوآوری: جشنواره‌ها باید بستری برای رقابت سالم میان تولیدکنندگان و معرفی محصولات نوآورانه باشند.
سخن پایانی
درپایان ضرورت دارد تا بگوییم که فرهنگ مصرف کالای ایرانی و حمایت از تولید داخلی، سنگ بنای استقلال اقتصادی کشور است. بدون تقویت این فرهنگ، تولیدکنندگان انگیزه و توان لازم برای رقابت در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی را نخواهند داشت. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اگر این رویدادها به صورت منسجم و هدفمند برگزار شوند، می‌توانند علاوه بر افزایش اعتماد عمومی به کالای ایرانی، مسیر توسعه صادرات غیرنفتی را نیز هموار کنند. به تعبیر دیگر، جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها نه تنها ویترینی برای نمایش توانمندی‌ها بلکه پل ارتباطی میان تولیدکننده داخلی و بازارهای جهانی هستند. امروز بیش از هر زمان دیگر، ترویج فرهنگ مصرف کالای داخلی ضرورتی ملی است؛ ضرورتی که تحقق آن نیازمند هم‌افزایی دولت، بخش خصوصی، رسانه‌ها و مردم است. آگاهان عرصه اقتصادی و فرهنگی نیز می‌گویند که که آینده روشن اقتصادی، بیش و پیش از هر چیز در گرو تقویت تولید ملی و تغییر ذائقه مصرفی جامعه به سمت استفاده از کالای داخلی است. درحقیقت تجربه نشان داده هرگاه مردم از تولید داخلی حمایت کرده‌اند، تولیدکننده نیز انگیزه و توان بیشتری برای ارتقای کیفیت و نوآوری یافته است براین أساس می‌توان گفت که جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی اقتصادی علاوه بر ویترینی برای نمایش توانمندی‌ها، موتور محرکی برای ایجاد هم‌افزایی میان تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و سیاست‌گذاران نیز می‌باشند اگر که این رویکرد به‌صورت مستمر و نه مقطعی دنبال شود. گفتنی است که به موجب چنین روندی می‌توان امیدوار بود که نیازهای داخلی با تولید بومی برطرف شود و محصول داخلی با قدرت هرچه تمام‌تر در بازارهای منطقه‌ای و جهانی نیز حضور یابد.