چگونه توسعه تجارت خارجی می‌تواند رونق اقتصادی ایجاد کند؟
ضرورت تقویت اقتصاد صادرات‌محور
گروه اقتصادی
توسعه تجارت خارجی یکی از ارکان اساسی رشد اقتصادی پایدار هر کشور است. تجربه جهانی نشان می‌دهد هیچ اقتصادی نمی‌تواند بدون گسترش تعاملات تجاری و بهره‌برداری از ظرفیت‌های صادراتی به رشد متوازن و پایدار دست یابد. جمهوری اسلامی ایران نیز به‌واسطه موقعیت ژئوپلیتیک ویژه، دسترسی به بازارهای منطقه‌ای و جهانی و منابع متنوع تولیدی، ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای توسعه تجارت خارجی دارد و چنانچه این ظرفیت‌ها به‌درستی شناسایی و مدیریت شوند، نه‌تنها می‌توانند به ارتقای تولید داخلی و ایجاد اشتغال پایدار کمک کنند، بلکه جایگاه کشور را در معادلات اقتصادی منطقه‌ای و جهانی نیز تقویت خواهندکرد. یکی از محورهای اصلی در توسعه تجارت خارجی، صادرات‌محور کردن تولیدات داخلی است. زمانی که تولیدکنندگان داخلی با هدف دسترسی به بازارهای خارجی فعالیت می‌کنند، کیفیت محصولات ارتقا یافته و توان رقابت‌پذیری آن‌ها افزایش می‌یابد. بازارهای کشورهای همسایه، با جمعیتی بالغ بر صدها میلیون نفر، یکی از بزرگ‌ترین فرصت‌ها برای صادرات کالاهای داخلی محسوب می‌شوند. بنابراین بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها می‌تواند به رونق اقتصادی داخلی کمک کرده و تاب‌آوری بنگاه‌ها را در برابر نوسانات اقتصادی افزایش دهد. از سوی دیگر، تنوع ظرفیت‌های صادراتی کشور، عاملی تعیین‌کننده در افزایش درآمدهای ارزی و ایجاد اشتغال پایدار است.
بخش معادن، تولیدات دانش‌بنیان و کشاورزی به عنوان حوزه‌های اصلی، قابلیت‌های بالقوه زیادی برای توسعه صادرات دارند. اگرچه اقدامات اولیه‌ای در این حوزه‌ها صورت گرفته است اما بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های موجود هنوز تحقق نیافته است و برنامه‌ریزی دقیق و حمایت مستمر از این بخش‌ها، می‌تواند جایگاه واقعی کشور را در بازارهای جهانی تثبیت کند. ظرفیت‌های ترانزیتی و موقعیت جغرافیایی کشور نیز از دیگر نقاط قوت مهم محسوب می‌شوند. خوشبختانه کشورمان در مسیر اصلی کریدورهای تجاری شرق به غرب و شمال به جنوب قرار دارد و می‌تواند با توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی و لجستیکی، نقش کلیدی در تجارت جهانی ایفا کند. این فرصت، علاوه بر افزایش درآمدهای ارزی، زمینه‌ساز گسترش تعاملات اقتصادی و تقویت جایگاه منطقه‌ای کشور نیز خواهد بود. ظرفیت‌های سنتی صادراتی کشور مانند نفت، گاز و پتروشیمی، همچنان یکی از منابع اصلی درآمد ارزی به شمار می‌روند. با این حال، تنوع‌بخشی به بازارهای هدف و کاهش وابستگی به مقاصد محدود، از ضروریات بهره‌برداری حداکثری از این منابع است. در کنار آن، تولیدات کشاورزی و صنایع تبدیلی نیز می‌توانند سهم مهمی در افزایش صادرات غیرنفتی و تقویت اقتصاد داخلی داشته باشند، به ویژه در شرایطی که محدودیت‌ها و چالش‌های بین‌المللی فشار بر اقتصاد کشور را افزایش داده‌اند. در مجموع، شواهد و تحلیل‌های اقتصادی نشان می‌دهد توسعه تجارت خارجی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای اقتصاد کشور است و بهره‌برداری از ظرفیت‌های گسترده در حوزه‌های مختلف، از معادن و کشاورزی گرفته تا دانش‌بنیان‌ها و ترانزیت، می‌تواند به رشد اقتصادی پایدار، افزایش اشتغال و ارتقای معیشت مردم منجر شود اما دستیابی به این هدف مستلزم برنامه‌ریزی دقیق، هم‌افزایی میان دستگاه‌های اجرایی و دیپلماسی اقتصادی فعال است؛ امری که در شرایط کنونی بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته و موردتوجه قرار گرفته است. در بررسی بیشتر این موضوع به گفت‌وگو با حجت الاسلام سیدجواد حسینی‌کیا، نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و علی حدادی، عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی پرداختیم که درادامه می‌خوانید.
حجت الاسلام سیدجواد حسینی‌کیا، نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس:
تنوع‌بخشی به بازارها ،افزایش تولید و اشتغال را رقم می‌زند
حجت الاسلام سیدجواد حسینی‌کیا، نماینده مردم سنقر و کلیایی و نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» بیان کرد: یکی از ظرفیت‌های بزرگ صادراتی، حوزه معادن است که تاکنون آنطور که شایسته‌بوده است، نسبت به این حوزه اهتمام نداشته‌ایم و اقدام جدی نیز صورت نگرفته است. بنابراین توجه به حوزه معادن به عنوان یکی از بخش‌های مهم گسترش تجارت خارجی حائزاهمیت است و می‌بایست موردتوجه قرارگیرد.
وی افزود: از دیگر ظرفیت‌های گسترش تجارت خارجی، توجه به تولیدات دانش‌بنیان است. متأسفانه در حوزه دانش‌بنیان‌ها اگرچه اقدامات خوبی صورت گرفته اما همچون حوزه معادن، بهره‌برداری لازم شکل نگرفته و نتوانسته‌ایم به جایگاه حقیقی‌مان در این حوزه دست پیدا کنیم.
نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: تولیدات کشاورزی ظرفیت‌های بزرگ تجارت خارجی می‌باشند. این تولیدات می‌توانند ارزآوری خوبی برای کشور به همراه داشته باشند. بنابراین باید دراین حوزه نیز بهره‌برداری صحیح توأمان با برنامه‌ریزی دقیق در دستورکار قرارگیرد.
او با اشاره به نقش توسعه ترانزیت در بهبود تجارت خارجی متذکر شد: خوشبختانه در بخش ترانزیت از ظرفیت‌های بسیارخوبی برخوردار می‌باشیم و می‌توانیم توسعه بیش از پیش این حوزه را نیز رقم بزنیم و مسیر توسعه تجارت را هموارتر سازیم.
وی درتشریح بیشتر این موضوع یادآور شد: ظرفیت‌های ترانزیتی‌مان چشمگیر است و به سهولت می‌توانیم در این حوزه نقش کلیدی بداریم. به همین‌‌‌خاطر ضرورت دارد تا در مسیر گسترش تجارت خارجی، تقویت ترانزیت را همواره یک اصل مهم بشماریم.
نماینده مردم سنقر و کلیایی در مجلس دوازدهم همچنین ادامه داد که در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی بازارهای مقصد بسیارخوبی وجود دارد و می‌توانند نقش‌آفرینی‌مان را تقویت کنند و سپس اضافه کرد: توجه به ظرفیت‌های گسترش تجارت خارجی یک اصل مهم است و دراین مسیر می‌بایست به یکایک ظرفیت‌های موجود اهتمام ویژه بداریم.
وی در پایان این گفت‌وگو ضمن بیان اینکه تنوع بخشی به بازارهای هدف می‌تواند در افزایش ظرفیت‌های موجود مؤثر باشد، اظهارکرد: توسعه ظرفیت‌های موجود، افزایش تولید و اشتغال را رقم می‌زند و سبب ایجاد ارزآوری برای کشور خواهد شد.
علی حدادی، عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس:
توسعه روابط با همسایگان ،رونق تجارت خارجی را تضمین می‌کند
علی حدادی، نماینده مردم ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان و چهارباغ و عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» با اشاره به ظرفیت‌های موجود برای گسترش تجارت خارجی بیان کرد: یکی از موضوعاتی که در حوزه اقتصاد و به ویژه برای تحقق رونق اقتصادی ضروری است، توجه به مؤلفه تولید می‌باشد و تقویت تولید نیز خود در گرو بهره‌مندی از ظرفیت‌های موجود و توجه جدی به تجارت خارجی به ویژه در بخش صادرات است. درحقیقت اگر تولیدمان صادرات محور باشد، کیفیت نیز بیش از پیش ارتقاء پیدا خواهد کرد و ظرفیت‌های موجود نیز دوچندان خواهد شد. وی افزود: یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های کشور، جمعیت کشورهای همسایه است که بازارهای مقصد بسیارخوبی را رقم می‌زند. بنابراین نباید نسبت به این ظرفیت عظیم کم‌توجهی بداریم و باید از مسیر بسترسازی صحیح، بهره‌مندی‌مان را افزایش دهیم و رونق تجارت خارجی را عملیاتی سازیم. حدادی در تشریح بیشتر این موضوع بیان کرد: همانطورکه پیش‌تر نیز اشاره شد؛ یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های رونق تجارت خارجی، توسعه روابط با کشورهای همسایه است. بنابراین همواره باید به ظرفیت‌های کشورهای همسایه و دوست توجه بداریم و در سایه توسعه روابط، رونق تجارت را نیز عملیاتی سازیم.عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی همچنین خاطرنشان کرد:
در فرآیند تجارت خارجی ضرورت دارد که استفاده مفید و مؤثر صورت گیرد و به همین خاطر دعوت از سرمایه‌گذاران نیز می‌بایست به عنوان یک اصل مهم موردتوجه باشد. درحقیقت باید از ظرفیت سرمایه‌گذارانی که آمادگی لازم برای تقویت همکاری دارند، بهره کسب شود تا رونق تولید و تجارت عملیاتی گردد. اکنون در استان البرز سرمایه‌گذاران خارجی بسیاری حضور پیدا کرده و در بخش‌های مختلف تولیدی همچون دارو سرمایه‌گذاری کرد‌ه‌اند. خوشبختانه به موجب این روند، نتایج خوبی نیز رقم خورده و تولید هم رونق یافته است. نماینده مردم ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان و چهارباغ در‌مجلس دوازدهم ادامه داد: به منظور تقویت تولید و رونق تجارت دستگاه‌های اجرایی می‌بایست بیش از پیش همکاری بدارند. همچنین در این مسیر ارتقاء توانمندی‌ها و به‌روز رسانی ظرفیت‌ها هم بسیار حائزاهمیت است. بانک مرکزی نیز باید به صورت جدی پای‌کار آید و حمایت‌های لازم را انجام دهد.
او در پایان این گفت‌وگو ضمن بیان اینکه در برنامه هفتم بر تحقق رشد اقتصادی تأکید شده است و بنابراین باید این رشد را عملیاتی سازیم، اظهار داشت: بی‌شک توسعه تجارت خارجی یکی از عوامل مؤثر در رشد اقتصادی است که آورده فراوانی برای اقتصاد خواهد داشت و به صورت مستقیم بر معیشت مردم نیز اثرگذار خواهد بود.