علیرضا صادقی
تحلیلگر مسائل سایبری
فضای سایبری، به مثابه پنجمین حوزه جنگی، دیگر یک محیط ایستا نیست؛ بلکه به یک اکوسیستم پویا و لحظه‌ای تبدیل شده است. با پیشرفت‌های خیره‌کننده در هوش مصنوعی، ظهور بدافزارهای چندریختی ، توسعه سریع روش‌های جدید فیشینگ (مانند، و تشدید فعالیت‌های دولت‌ها و گروه‌های سازمان‌یافته هکری، مدل‌های سنتی پدافند غیرعامل سایبری در سراسر جهان در آستانه شکست قرار گرفته‌اند.پدافند غیرعامل سایبری، که هدف آن تضمین تداوم کارکرد زیرساخت‌های حیاتی و امنیت داده‌های ملی است، نیازمند یک بازنگری بنیادین در فلسفه، ساختار و اجرای خود است. این یادداشت تحلیلی به بررسی تغییرات ضروری در عرصه جهانی می‌پردازد تا سیستم‌های دفاعی، تاب‌آورتر، پیش‌بین و منعطف‌تر شوند.
نوسازی استراتژی: دفاع خودکار و پیش‌بین
مهم‌ترین چالش ناشی از فضای سایبری لحظه‌ای، سرعت حملات است. یک انسان نمی‌تواند در مقابل حملات خودکار و هوش مصنوعی محور هکرها به موقع واکنش نشان دهد.
الف) اتوماسیون فراپاسخ: نیاز است که فرآیندهای امنیتی از تشخیص تا پاسخ، به شدت خودکار شوند. استفاده از پلتفرم‌های ارکستراسیون، اتوماسیون و پاسخ امنیتی، زمان پاسخ را از ساعت‌ها به ثانیه‌ها کاهش می‌دهد. این امر به ویژه برای زیرساخت‌های حیاتی، که تأخیر در واکنش می‌تواند منجر به خسارات فیزیکی یا جانی شود، حیاتی است.
ب) هوش تهدیدات تهاجمی و پیش‌بین: پدافند غیرعامل سایبری نباید منتظر وقوع حمله باشد. سازمان‌ها و نهادهای ملی باید به جای جمع‌آوری منفعلانه اطلاعات، به صورت فعال به شکار تهدید بپردازند. استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای تحلیل الگوهای ترافیک شبکه و تشخیص ناهنجاری‌های ظریف و پیش‌بینی حملات بر اساس رفتارشناسی هکرها از اهمیت بالایی برخوردار است.
همکاری بین‌المللی و استانداردسازی جهانی
هیچ کشوری نمی‌تواند به تنهایی در برابر تهدیدات سایبری جهانی دفاع کند. بسیاری از حملات بزرگ، از مرزهای ملی عبور کرده و دارای ابعاد ژئوپلیتیک هستند.
الف) تبادل اطلاعات لحظه‌ای: ضروری است که مکانیزم‌های بین‌المللی برای اشتراک‌گذاری لحظه‌ای و بی‌طرفانه اطلاعات تهدید (IoCs) ایجاد شوند. مراکز ملی پاسخگویی به حوادث رایانه‌ای باید پروتکل‌های استاندارد و امنی برای تبادل شاخص‌های نفوذ با همتایان جهانی خود داشته باشند. این مدل دفاع جمعی، به افزایش آگاهی جهانی کمک کرده و از تکرار حملات در نقاط مختلف جلوگیری می‌کند.
ب) هماهنگ‌سازی مقرراتی: با توجه به اینکه شرکت‌های چندملیتی و زیرساخت‌های ابری در حوزه‌های قضایی مختلف فعالیت می‌کنند، نیاز به یکپارچه‌سازی الزامات نظارتی پدافند غیرعامل (مانند الزامات گزارش‌دهی نفوذ) احساس می‌شود. این هماهنگ‌سازی، بار اجرایی را برای شرکت‌ها کاهش داده و در عین حال سطح امنیت پایه را در سراسر جهان ارتقاء می‌دهد.