قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران در آذر ۹۹ توسط نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
به گزارش میزان پس از تصویب و ابلاغ این قانون بحث‌های مختلفی درباره آن در فضای سیاسی کشور به وجود آمد، اما با گذشت نزدیک به چهارسال بار دیگر در جریان رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری اخیر برخی از اطرافیان نامزد‌ها در دفاع و یا انتقاد به این قانون مطالبی را عنوان کردند که در ادامه مرور خواهیم کرد.
اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران چه می‌گوید؟
مطابق این قانون که ۹ ماده و ۲ تبصره دارد، سازمان انرژی اتمی ایران مکلف شد تا در راستای تأمین شروط نه گانه مقام معظم رهبری درباره توافق هسته‌ای، جهت مصارف صلح آمیز نسبت به تولید اورانیوم با غنای بیست درصد (۲۰%) اقدام و سالانه به میزان حداقل یکصد و بیست کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره و نیاز کشور برای مصارف صلح‌آمیز به اورانیوم با غنای بالای بیست درصد (۲۰%) را به طور کامل و بدون تأخیر تأمین کند.
طبق این قانون به سازمان انرژی اتمی تکلیف شده بود تا ظرفیت غنی سازی و تولید اورانیوم غنی سازی شده با سطح غنای متناسب هر یک از مصارف صلح آمیز کشور را، به میزان ماهانه حداقل پانصد کیلوگرم افزایش دهد و نسبت به نگهداری و انباشت مواد غنی شده در کشور اقدام کند.
بر اساس ماده ۳ قانون اقدام راهبردی سازمان انرژی اتمی همچنین مکلف شده بود تا تاحداکثر ظرف مدت سه‌ماه عملیات نصب، تزریق گاز، غنی سازی
و ذخیره‌سازی مواد را تا درجه غنای مورد نیاز، با حداقل یک هزار دستگاه ماشین‌های نسل دوم پیشرفته (آی آرـ تو اِم) و عملیات غنی‌سازی و تحقیق و توسعه با ماشین‌های نسل ششم
(آی آرـ سیکس) را با حداقل یکصد و شصت و چهار ماشین از این نوع آغاز کند و آن را ظرف مدت یک‌سال پس از تصویب این قانون به یک هزار دستگاه ماشین توسعه بدهد.
این قانون در ماده ۴ خود به سازمان انرژی اتمی تکلیف کرده بود نسبت به بهره‌برداری از کارخانه تولید اورانیوم فلزی در اصفهان ظرف مدت پنج ماه اقدام کند.
طبق قانون سازمان انرژی اتمی می‌بایست همزمان با عملیات بهینه سازی و راه اندازی عامل واکنش (راکتور) ۴۰ مگاواتی آب سنگین خنداب اراک، نسبت به طراحی یک عامل واکنش (راکتور) آب سنگین ۴۰ مگاواتی جدید با هدف تولید همسان‌های ناپایدار (رادیو ایزوتوپ) بیمارستانی اقدام می‌کرد.
ماده ۶ قانون نیز دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف کرد تا در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشور‌های متعاهد از جمله کشور‌های ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم الاجراءشدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند.
بند ۷ این قانون نیز عنوان کرده است که چنانچه کشور‌های متعاهد از جمله کشور‌های ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) نسبت به اجرای تعهدات خود و رفع کامل تحریم‌ها از جمله هسته‌ای، نظامی، حقوق بشری و امثال آن علیه جمهوری اسلامی ایران اقدام کنند، دولت موظف است گزارش دقیق اقدامات انجام شده را به مجلس ارائه کند. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و نیز کمیسیون انرژی مجلس ارزیابی خود را نسبت به این گزارش به منظور تعیین تکلیف در مجلس، به مجلس شورای اسلامی به استناد بند (۷) ماده (۴۵) قانون آیین نامه داخلی مجلس ارائه می‌کنند.
نظر دولت دوازدهم درباره قانون اقدام راهبردی چه بود؟
پس از تصویب این قانون حسن روحانی، رئیس جمهور وقت ایران در جلسه هیئت دولت گفت: دولت با این مصوبه موافق نیست و آن را برای روند فعالیت‌های دیپلماتیک مضر می‌داند.
اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت دوازدهم نیز این مصوبه را به لحاظ قانون اساسی، دخالت در اختیارات شورای عالی امنیت ملی و دخالت در قوه مجریه دانست.
محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور نیز از نگرانی برخی اعضای دولت نسبت به اینکه این مصوبه در روابط خارجی کشور مشکل ایجاد کند خبر داد و گفت: در این طرح با وزارتخانه‌ها و بخش‌های ذیربط مشورت نشده بود و این پختگی لازم را ندارد و در نحوه اجرا مشکل ایجاد می‌کند. برخی اعضای دولت نگران بودند که ممکن است با این طرح در روابط خارجی مشکلاتی به وجود بیاید.
تمام آنچه درباره قانون اقدام راهبردی در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری مطرح شد
بحث درباره این قانون اما پس از گذشت نزدیک به چهار سال مجددا زمانی بالا گرفت که محمدجواد ظریف مشاور سیاسی مسعود پزشکیان در میزگرد سیاسی تلویزیون گفت: بایدن قرار بود به برجام برگردد، اما ترور شهید فخری زاده توسط رژیم صهیونیستی و قانون اقدام راهبردی مجلس مانع از بازگشت بایدن به برجام شد.
این اظهار نظر ظریف بلافاصله با واکنش محمدباقر قالیباف، یکی از نامزد‌های انتخابات مواجه شد، قالیباف در گفت‌وگوی ویژه خبری همان شب گفت: قانون اقدام راهبردی مانع از اجرایی شدن برجام نشده است، شما می‌گویید تابع سیاست‌های ابلاغی رهبر انقلاب در حوزه سیاست خارجی هستید. مگر رهبر انقلاب همین چند وقت قبل نفرمودند که قانون اقدام راهبردی کشور را نجات داد و همه را از بلاتکلیفی درآورد؟ پس شما چه تبعیتی دارید؟ تابع کدام سیاست هستید؟
قالیباف در جریان مناظره‌ها نیز مجددا تاکید کرد که مجلس با تصویب قانون اقدام راهبردی، کشور را از بلاتکلیفی خارج کرد.
حسن روحانی رئیس دولت یازدهم و دوازدهم نیز در اظهارتی عنوان کرد که قبل از اینکه آقای بایدن بیاید و کار را آغاز کند، قانونی در مجلس تصویب و مانع شد. هر زمان بخواهند مسئله برجام حل شود آن قانون باید کن‌لم‌یکن شود.
پزشکیان هرچند در جریان مناظره‌های دور اول انتخابات گفته بود که سیاست‌های کلی را دنبال می‌کنم در دور دوم اظهار کرد: قانون اقدام راهبردی مجلس را، چون قانون است اجرا خواهم کرد.
سعید جلیلی نیز در مناظره‌های دور دوم انتخابات درباره این قانون گفت: قانون اقدام راهبردی مجلس قانون دقیقی بود که به دولت برای انجام مذاکره قدرت می‌داد.
رهبر انقلاب: تصویب قانون اقدام راهبردی کار بسیار درستی بود
پس از پایان رقابت‌های انتخاباتی و پیروزی مسعود پزشکیان بحث درباره این قانون مدتی متوقف شد تا اینکه رهبر انقلاب روز ۳۱ تیر ۱۴۰۳ در دیدار با رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مجلس می‌تواند در مسائل خارجی دست دولت را پرُ کند، افزودند: از جمله اقدامات خوب و اثرگذار مجلس در زمینه سیاست خارجی قانون اقدام راهبردی مجلس یازدهم است؛ البته بعضی‌ها به این قانون اعتراض و عیب‌جویی کردند که مطلقاً وارد نیست و تصویب آن قانون، کار بسیار درستی بود.
ظریف: قانون اقدام راهبردی باید رعایت شود
پس از این بیانات محمدجواد ظریف در توییتی با بیان اینکه صرف نظر از دیدگاه‌های شخصی، قانون اقدام راهبردی در مورد مذاکرات هسته‌ای قانون کشور است و باید رعایت شود گفت: دولت آتی رئیس‌جمهور منتخب پزشکیان آماده است تا در گفت وگو با حسن نیت - مطابق با برجام و قوانین ایران - برای تضمین پایبندی متقابل به این دستاورد بی‌نظیر دیپلماسی شرکت کند.
رئیس سازمان انرژی اتمی: قانون اقدام راهبردی قانون خوب و فاخری محسوب می‌شود
آخرین اظهار نظر درباره این قانون تا به امروز نیز از طرف محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی گفت‌وگو با رسانه KHAMENEI.IR مطرح شد.
اسلامی درباره این قانون گفت: قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها یک اقدام قابلیت‌ساز بوده تا در حقیقت بتواند با دشمن که به‌صورت کاملا یک طرفه، غیرقانونی و خلاف عرف بین‌المللی به دنبال متوقف کردن و یا محدودسازی صنعت هسته‌ای ایران است، مقابله کند. قانون اقدام راهبردی بهترین فرصت را برای کشور فراهم کرد تا بتواند در مقابل زیاده خواهی دشمنان به‌شکل قدرتمندانه عمل کرده و کشور و سازمان انرژی اتمی را در موقعیتی قرار دهد تا بتواند با چنین زیاده‌خواهی‌هایی مقابله کند؛ این قانون به نظر ما برای سازمان انرژی اتمی ایران بسیار موثر بوده است، زیرا تحت تاثیر آن و با همت همکاران در حوزه‌های مختلف از فاز تحقیقاتی وارد فاز صنعتی شده‌ایم؛ گام‌های بزرگی در بیش از ۲ سال گذشته برداشته شده است. قانون اقدام راهبردی قانون خوب و فاخری محسوب می‌شود البته یک عده ممکن است از این قانون خوششان نیاید، ولی به نظر ما در سازمان انرژی اتمی ایران این قانون، قانونی کارساز و موثر بوده و ما را به اهدافمان نزدیک و نزدیک‌تر خواهد کرد.