متاورس فضایی فناورانه و همگراست که هر روز بیشتر از پیشرفت‌های واقعیت افزوده، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاکچین بهره می‌گیرد تا فصلی نوین از اینترنت را رقم بزند؛ اما برای آن که بتواند از تمامی ظرفیت‌های شگرف خود بهره‌مند شود، لازم است تا تعامل‌پذیری را به کمال برساند. مجمع جهانی اقتصاد اخیراً در یادداشتی کوتاه به بررسی این موضوع پرداخته است. تعامل‌پذیری چیزی فراتر از امکان استفاده از لباس آواتار یک بازی، در بازی دیگر است. این مفهوم شامل فرایند طراحی و پیاده‌سازی آگاهانه‌ای است که هدف آن تسهیل تجربه‌های کاربری بدون مانع، عملکرد هماهنگ و ایجاد ضمانت‌های امنیتی میان پلتفرم‌های مختلف محسوب می‌شود. این بحث محدود به تیم‌های طراحی نیست؛ تلاش‌های حکمرانی جهانی، تعامل‌پذیری را به کانون توجه حوزه انطباق با مقررات کشانده است. با توجه به این که کمیسیون اروپا از طریق قانون بازارهای دیجیتال (DMA) به تعامل‌پذیری می‌پردازد، توسعه متاورس می‌تواند آزمونی برای اجرای نوآوری در چارچوب حکمرانی پیش‌نگر (Anticipatory govenance) باشد؛ امری که پیامدهای مهمی برای آینده هویت دیجیتال، ارتباطات و تجارت خواهد داشت.
به گزارش زاویه امروزه تعامل‌پذیری چگونه به نظر می‌رسد و متاورس چگونه می‌تواند آن را پیش ببرد؟ «وب باز» برجسته‌ترین نمونه از یک شبکه تعامل‌پذیر است که به بازیگران مستقل این امکان را می‌دهد، با پذیرش مجموعه‌ای از پروتکل‌های ارتباطی استاندارد و اصول طراحی، تعامل سودمندانه‌ای با یکدیگر و اکوسیستم داشته باشند و اطلاعات را در سطح جهانی تبادل کنند. با این حال، در شرایطی که در وب باز درجه‌ای از تعامل‌پذیری وجود دارد و اجازه می‌دهد اجزای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خاص به‌طور یکپارچه و جهانی ادغام شوند، اینترنت به شکلی که ما آن را می‌شناسیم، از مواجهه با برخی از مهم‌ترین و امیدبخش‌ترین دستاوردها در طراحی متاورس ناتوان است.
یکی از فرصت‌های اساسی که متاورس ارائه می‌دهد، تقویت هویت دیجیتال است. اگر هویت دیجیتال کاربر به صورت امن و تعامل‌پذیر بیرون از یک پلتفرم خاص تشکیل شود، می‌تواند به طور قابل توجهی اعتبار، کارآیی و ایمنی تجربیات دیجیتال را افزایش دهد. یکی از عناصر این پیشرفت، سیستم‌های کیف پول دیجیتال و پرداخت است. این سیستم‌ها دسترسی و تعامل فرا‌صنعتی و میان بخش‌های گوناگون را ترویج می‌کنند، اعتباربخشی قابل اعتماد برای مالکیت دیجیتال و منشأ دارایی‌ها فراهم می‌آورند و از انتقال امن و مطمئن هر نوع مؤلفه‌ای، از ارزهای دیجیتال تا بلیط‌های کنسرت، پشتیبانی می‌کنند. وجود تعامل‌پذیری در چنین مواردی باعث می‌شود، اقتصاد متاورس متنوع‌تر، گسترده‌تر و قابل اعتمادتر از اینترنت امروزی شود. به زعم بسیاری از کارشناسان، این روند می‌تواند با توسعه هماهنگ و مقررات سنجیده‌ای که به دنبال هدایت و حمایت از نوآوری مسئولانه و قابل‌اعتماد هستند، در عین توجه به پویایی بازارهای پرشتاب، تسریع شود.
اگرچه تعامل‌پذیری در متاورس مزایای زیادی دارد، اما نیاز است با دقت در این زمینه تصمیم‌گیری شود که در کجا و چه زمانی مفاهیمی مانند هویت و تجربه باید بدون محدودیت و یکپارچه اعمال گردند. محیط‌های محدود[۱] معمولأ به صورت تصادفی ایجاد نمی‌شوند، بلکه تحت تأثیر ملاحظات اقتصادی، فنی و اجتماعی قرار دارند. رایج‌ترین محیط‌های مجازی در متاورس از موتورهای رندر، فرمت‌های فایل و سیستم‌های زبانی خود استفاده می‌کنند؛ زیرا می‌خواهند تجربیات کاربری منحصربه‌فردی را در محیط‌های کنترل‌شده ایجاد کنند که توسط گروه مشخصی از ذی‌نفعان بهینه‌سازی شده‌اند. برای مثال، ممکن است یک پلتفرم مناسب برای کودکان نخواهد ابزار و ادوات یک بازی جنگی در اکوسیستم آن نمایش داده شود، حتی اگر انجام این کار از نظر فنی امکان‌پذیر باشد. کاربران همچنین از داشتن کنترل و توانایی گزینش بر نحوه ترکیب داده‌های متاورس بهره‌مند خواهند شد. برخی از آن‌ها ممکن است بخواهند، اطلاعات شخصی مانند قد و شکل بدن را در پلتفرم خرید لباس توسعه‌دهنده الف به اشتراک بگذارند، اما این اطلاعات را از محیط بازی توسعه‌دهنده وب پنهان نگه دارند.بدون شک، تعامل‌پذیری در متاورس یک چشم‌انداز جذاب برای کاربران و توسعه‌دهندگان به شمار می‌رود که امکاناتی را برای تجربیات بهتر، کاهش هزینه‌های توسعه، سرمایه‌گذاری‌های جدید و رشد سود به همراه می‌آورد. با این حال، با درک اینکه تعامل‌پذیری بدون محدودیت در سراسر متاورس مطلوب نیست، هرگونه مقرراتی که قصد هدایت این توسعه را داشته باشد، باید با احتیاط تنظیم شود.این بحث با اجرای الزامات تعامل‌پذیری برای سرویس‌های اصلی پلتفرم توسط کمیسیون اروپا تحت قانون بازارهای دیجیتال به جریان افتاده است. قانون بازارهای دیجیتال برخی از عناصر فنی تعامل‌پذیری را به عنوان عوامل کلیدی برای توانمندسازی رقابت در بازار به پلتفرم‌ها تحمیل می‌کند. واتس‌اپ به عنوان یکی از نمونه‌های اولیه برای اجرای الزامات کمیسیون اروپا شناخته شده است. این پلتفرم در حال توسعه قابلیت‌هایی است که به اپلیکیشن‌های پیام‌رسان دیگر اجازه می‌دهد، به آن متصل شوند. این امر به کاربران امکان می‌دهد، تا با حفظ پروتکل‌های امنیتی و حریم خصوصی واتس‌اپ بین برنامه‌های مختلف پیام‌رسانی ارتباط برقرار کنند. قانون بازارهای دیجیتال ابتدا شامل قابلیت همکاری خدمات پیام‌رسانی متنی، تصویری، صوتی، ویدیویی و فایلی بین افراد می‌شود و در آینده تماس‌ها و چت‌های گروهی را نیز دربرخواهد گرفت. این قانون همچنین چندین الزام دیگر برای تعامل‌پذیری دروازه‌بانان تعیین‌شده دارد که الزام به سازگاری نصب و استفاده مؤثر از برنامه‌ها یا فروشگاه‌های اپلیکیشن مستقل و ارائه دسترسی به ویژگی‌های اصلی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن‌ها از جمله آن‌ها است.مهم‌تر از همه، قانون بازارهای دیجیتال تنها به تعامل‌پذیری در شرایط کنونی اکتفا نمی‌کند؛ بلکه تلاش دارد تا مقررات خود را برای آینده نیز پایدار و منطبق سازد. در این راستا، کمیسیون اروپا ممکن است «تحقیقات بازار» را برای افزودن یا حذف خدمات و الزامات اصلی پلتفرم‌ها در حوزه نظارت خود انجام دهد. این اقدام می‌تواند منجر به تعیین الزامات طراحی مشخصی شود که قبلاً به‌طور صریح بیان نشده بودند و چارچوبی را برای تکامل راهنمایی‌ها فراهم کند که در حالت ایده‌آل، امکان اثبات تطابق از طریق بررسی‌های فنی را نیز فراهم می‌سازد. قانون بازارهای دیجیتال با تمرکز بر ارتباطات دیجیتالی میانجی‌گرانه و مفهوم در حال تکامل خدمات ضروری، چارچوبی ارائه می‌دهد که ممکن است، به زودی به جنبه‌های منحصر به فرد فناوری‌های متاورس نیز بپردازد.
مرحله بعدی چیست؟ متاورس نسبت به وب ۲ از نظر پیچیدگی، همگرایی فناوری، ماهیت فراگیر و نیاز به تعامل و واکنش آنی یک گام رو به جلو محسوب می‌شود. برخلاف دوره قبلی که رویکرد سرعت عمل و آزمون و خطا را ترویج و توسعه اینترنت را به شکلی که امروز می‌شناسیم تعریف می‌کرد، اینترنت آینده تحت نظارت شدید مقررات به وجود می‌آید. نحوه برخورد مقرراتی مانند قانون بازارهای دیجیتال با تعامل‌پذیری در طراحی، عملکرد و کاربرد می‌تواند تأثیر عمیقی بر چگونگی یکپارچه‌سازی و ارتقاء تجربیات دیجیتالی موجود در متاورس بگذارد. همکاری ذی‌نفعان از بخش‌های مختلف و استفاده از حکمرانی برای پیشبرد طراحی ایمن، قابل‌دسترس و پایدار به لحاظ اجتماعی و اقتصادی، می‌تواند به متاورس کمک کند، تا به توانایی تحول‌آفرین خود دست یابد. از سوی دیگر، اگر قوانین و نوآوری نتوانند در این عصر نوین به‌درستی همزیستی یابند، آینده اینترنت با چالش‌ها و مخاطرات جدی روبرو خواهد شد.