نقش آمریکا و رژیم اشغالگر قدس در تصاعد بحران در سوریه چیست؟
یک بحران و ده‌ها توطئه
سید رضی عمادی
تحلیلگر حوزه روابط بین الملل
در ادامه بحران‌سازی‌های متوالی محور صهیونیستی- آمریکایی در منطقه غرب آسیا، تروریستها در سوریه با حمله به شهر مهم حلب، دور تازه‌ای از تنش و درگیری را در این کشور ایجاد کردند. به نظر می‌رسد تنش در سوریه در ادامه جنایت‌ها علیه محور مقاومت قرار دارد. در این نوشتار، ضمن اشاره مختصر به تحولات جاری در سوریه، بازیگران تنش و درگیری جدید در سوریه و اهداف آن به اختصار بررسی می‌شود.
دور تازه تنش و درگیری در سوریه
گروه‌های تروریستی از روز ۷ آذر بار دیگر تحرکات نظامی خود را در سوریه آغاز کردند. هدف اولیه این تحرکات اشغال شهر راهبردی حلب و در اختیار گرفتن کنترل آن است. نکته مهم در اقدام گروه‌های تروریستی سرعت رسیدن آنها به مرکز حلب بود که حتی در مقایسه با سال ۲۰۱۱ سریع‌تر انجام شد. استفاده تروریستها از پهپاد هم نشان داد که آنها در سال‌های اخیر تجدید قوا کرده‌اند. تحریر الشام و احرار الشام دو گروه تروریستی هستند که اکنون در سوریه تلاش می‌کنند کنترل حلب را در اختیار گیرند. این دو گروه تروریستی که به آمریکا و ترکیه نیز نزدیک هستند، در بحران سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸ سوریه متحمل ضربه‌های سختی شده بودند، اما در سال‌های اخیر در مناطق تحت اشغال ترکیه و آمریکا در شمال سوریه آموزش دیده و آماده جنگ با نظام سوریه در زمان مقرر شده بودند. تمرکز بر حلب نیز به دلیل اهمیت راهبردی آن برای نظام سوریه به عنوان مرکز اقتصادی این کشور و همچنین به دلیل نزدیکی جغرافیایی آن به ترکیه است. نزدیکی حلب به مرز ترکیه و همچنین قرار گرفتن تأسیسات نظامی مهمی مانند پایگاه هوایی نیرب، پایگاه الجراح و آکادمی مهندسی نظامی، اهمیت استراتژیک این شهر را دوچندان کرده است. علاوه بر این، حلب یکی از کلید‌های ارتباطی بین شمال و جنوب سوریه به شمار می‌رود و کنترل آن به معنای دسترسی به مسیر‌های حیاتی حمل‌ونقل و ارتباطات است.
یکدست سازی تروریستها توسط واشنگتن و تل آویو
ناآرامی‌های کنونی در سوریه با محوریت گروه‌های تروریستی رخ داد، اما بر خلاف دوره ۷ ساله قبلی، این بار شرایط تروریستها متفاوت است. از یک سو، تروریستها به شاخه‌های متعدد تقسیم نشده و تقریبا همگی با پرچم تحریر الشام می‌جنگند. از سوی دیگر، تروریستها تجهیزات مدرن تری نظیر پهپاد‌های انتحاری در اختیار دارند و صرفا جنگ زمینی علیه نظام سوریه انجام نمی‌دهند. موضوع دیگر نیز این است که تروریستها بر خلاف دوره ۷ ساله گذشته رویکرد خشنی نسبت به مردم ندارند و ایجاد رعب و وحشت چندانی نکردند. به لحاظ رسانه‌ای نیز در حال مدیریت اذهان به نفع خود هستند و ضمن اینکه خبر‌های جعلی درباره وضعیت نظام سوریه منتشر می‌کنند نظیر کودتا علیه بشار اسد، دستاورد‌های میدانی خود را نیز پررنگ نشان می‌دهند.
تحولات حلب؛ توطئه محور صهیونیستی- آمریکایی
بنا به علل مختلف، آنچه در حلب آغاز شده و بار دیگر تمامیت ارضی و حاکمیت سوریه را با تهدید مواجه کرده، توطئه محور صهیونیستی – آمریکایی است. برخی از این علل عبارتند از:
همزمانی تحولات حلب با آتش‌بس در لبنان
اقدام‌های تروریستها در حلب همزمان با آغاز آتش‌بس در لبنان انجام شد. لبنان و رژیم صهیونیستی پس از ۶۴ روز جنگ گسترده و سخت، روز ششم آذر با میانجی‌گری آمریکا و فرانسه به توافق آتش‌بس دست یافتند و آتش‌بس نیز از روز هفتم آذر آغاز شد. در واقع، محور صهیونیستی- آمریکایی با آتش‌بس در جبهه لبنان، تمرکز خود را بر ضربه زدن به دولت سوریه و بحران‌سازی در این کشور به عنوان یکی از اضلاع مهم محور مقاومت در منطقه غرب آسیا قرار داده است. رژیم صهیونیستی از دو هفته قبل از آتش‌بس با حزب‌الله لبنان، حمله‌های مکرر و متعددی را علیه سوریه انجام داد و تلاش کرد بستر اقدامات گروه‌های تروریستی را در سوریه فراهم کند.
درگیر بودن متحدان سوریه در حوزه‌های داخلی و خارجی
عامل مهم دیگر برای تمرکز محور صهیونیستی- آمریکایی بر سوریه، درگیر بودن متحدان سوریه در حوزه‌های داخلی و خارجی است. حزب‌الله لبنان، جمهوری اسلامی ایران و روسیه سه متحد اصلی سوریه در جنگ ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸ بودند. اکنون حزب‌الله درگیر جنگ با رژیم صهیونیستی قرار دارد و تمرکزش نیز بر حوزه داخل لبنان است، جمهوری اسلامی ایران که در ۷ ماه گذشته دو بار شاهد زد و خورد مستقیم با رژیم صهیونیستی بود بر تحولات لبنان و غزه تمرکز دارد، روسیه نیز درگیر جنگ اوکراین است جنگی که آمریکا بر روسیه تحمیل کرده و در ماه‌های اخیر نیز کمک‌های آمریکا و اروپا به اوکراین افزایش یافته است. با توجه به این شرایط، گروه‌های تروریستی با هدایت محور صهیونیستی – آمریکایی زمینه را برای اقداما‌های جدید علیه سوریه آماده دیده و دور جدیدی از تنش را ایجاد کردند.
• اقدام‌های ترکیه
اگرچه مقامات ترکیه اقدامات تروریستها در سوریه را محکوم و هر گونه دخالت در این موضوع را رد کردند، اما شواهد نشان می‌دهد که ترکیه همسو با محور صهیونیستی- آمریکایی علیه نظام سوریه اقدام می‌کند. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در نشستی که در ریاض، پایتخت عربستان درباره بحران‌های غزه و لبنان برگزار شد، خواستار دیدار با بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه برای احیای روابط شد، اما این درخواست مورد پذیرش اسد قرار نگرفت. اردوغان در سه سال گذشته بار‌ها موضوع احیای روابط با سوریه را مطرح کرد که نظام سوریه با آن مخالفت کرد. علت اصلی مخالفت سوریه با احیای روابط با ترکیه این است که بخش‌هایی از جغرافیای سوریه در شمال این کشور تحت اشغال ترکیه و گروه‌های تروریستی نزدیک به این کشور قرار دارد و سوریه خواستار خروج نظامیان ترکیه و گروه‌های تروریستی است، موضوعی که اردوغان آن را نمی‌پذیرد و همچنان بر اشغال جغرافیای سوریه تأکید دارد. در همین حال، اردوغان در چارچوب رقابت‌های منطقه‌ای با جمهوری اسلامی ایران، تضعیف نظام سوریه را همسو با منافع ترکیه تحلیل می‌کند.
نتیجه
اگرچه تروریستها در روز‌های ابتدایی با سرعت زیادی به سمت حلب حرکت کرده و موفق شدند کنترل بخش‌های زیادی از این شهر راهبردی را در اختیار گیرند، اما به نظر می‌رسد با حمایت جمهوری اسلامی ایران و ارتش روسیه، حرکت تروریستها متوقف خواهد شد. با این حال، محور صهیونیستی- آمریکایی سعی دارد حاکمیت دولت سوریه بر تمامیت ارضی این کشور را در راستای تضعیف محور مقاومت در منطقه غرب آسیا، تضعیف کند.