واشنگتن چگونه دوباره به بروکسل پشت پا زد؟
استمرار پروژه تحقیر اروپا توسط ترامپ
سعید سبحانی
تحلیلگر روابط بین‌الملل
اروپائیان نمی‌توانند خشم و وحشت خود را از تصمیم مجدد ترامپ مبنی بر تشدید جنگ تعرفه‌ای واشنگتن و بروکسل پنهان سازند.برخی مقامات اروپایی در قبال تصمیم اخیر رئیس‌جمهور آمریکا سکوت کرده و برخی دیگر آن را در تعارض با اصل "همزیستی واشنگتن-اروپا" در نظام بین‌الملل قلمداد می‌کنند. در این میان افرادی مانند فن درلاین رئیس کمیسیون اروپا نیز کماکان با ترکیبی از مواضع خوشبینانه و محکوم کننده در انتظار تصمیمات آتی کاخ سفید در تقابل یا تعامل با موجودیت اقتصادی و ماهوی اروپای واحد هستند. البته ترامپ ابایی از ابراز مخالفت ذاتی خود با اتحادیه اروپا ندارد! حمایت گسترده کاخ سفید از احزاب و گروه‌های ملی‌گرای افراطی که جملگی خواستار بازگشت اروپا به قرن بیستم و انحلال منظومه اقتصادی -امنیتی اروپای یکپارچه هستند بر هیچ‌کس پوشیده نیست!
ماجرا از چه قرار است؟
اخیرا دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که اتحادیه اروپا و مکزیک از اول ماه اوت با تعرفه ۳۰ درصدی بر روی کالاهای وارداتی به ایالات‌متحده مواجه خواهند بود و هم‌زمان تهدید کرد که در صورت اقدام متقابل این میزان افزایش خواهد یافت.به عبارت بهتر ،ترامپ علاوه برافزایش میزان تعرفه‌ها به اروپائیان هشدار داده که تصور اقدام تقابلی با واشنگتن را به ذهن خود راه ندهند!پیش‌تر اتحادیه اروپا که با ۲۷ عضو، بزرگ‌ترین شریک تجاری آمریکا است، ابراز امیدواری کرده بود که تا قبل از اول اوت با واشنگتن به یک توافق برسد.اما این خوشبینی در مدت‌زمانی اندک تبدیل به یک "شوک اقتصادی علیه اروپا"شده است! بازارهای سرمایه در سرتاسر اتحادیه اروپا طی هفته‌های اخیر با این پیش‌فرض که توافق تجاری آمریکا-اروپا قطعیت دارد بسیاری از معاملات خود را صورت دادند اما اکنون با واقعیت دیگری مواجه شده‌اند که هضم آن برای سیاستمداران و فعالان اقتصادی در قاره سبز آسان نیست. در جریان برگزاری نشست اخیر سران کشورهای عضو ناتو در لاهه ، 28 کشور اروپایی عضو پیمان آتلانتیک شمالی در تصمیمی جمعی که مثلا مصداق حسن نیت اروپائیان در مناسبات دوجانبه با آمریکا بوده است با اختصاص 5 درصد از تولید ناخالص داخلی خود به هزینه‌های نظامی و دفاعی جمعی در ناتو موافقت کردند. اما ترامپ پاسخ این اقدام حقیرانه اروپائیان را با تحقیر بیشتر آن‌ها در جریان جنگ تعرفه‌ای داده است.
بهانه ترامپ چیست؟
ترامپ در استمرار رویکرد ضد اروپایی خود در جنگ تعرفه‌ای به کسری تراز تجاری آمریکا در معاملات اقتصادی اشاره می‌کند. او از اروپا امتیاز و به عبارت بهتر باج می‌خواهد! اروپائیان نیز به دلیل اعتیاد به سلطه‌پذیری از سوی آمریکا چنین باج‌هایی را یکی پس از دیگری به کاخ سفید می‌دهند به امید آنکه شاید پروژه تحقیرشان از سوی واشنگتن پایان یابد! اما تصمیم اخیر رئیس جمهورآمریکا نشان داد که تاریخ‌مصرف حقارت و وابستگی ذلیلانه اروپا به واشنگتن هنوز منقضی نشده است.براساس گزارش‌ها کسری تراز تجاری آمریکا با اتحادیه اروپا در سال گذشته به ۲۳۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسید.در روزهای اخیر ترامپ همچنین گفته بود که ایالات‌متحده از یکم ماه اوت تعرفه‌های جدیدی را بر کالاهای ژاپن، کره جنوبی، کانادا و برزیل اعمال خواهد کرد.براساس گزارش‌ها به تعدادی دیگر از شرکای تجاری کوچک‌تر ایالات‌متحده هم اعلام شده باید منتظر تعرفه‌های جدید باشند.
ترامپ در نامه‌ای که به اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا ارسال کرد، نوشت: «ما سال‌ها وقت داشتیم تا در مورد روابط تجاری خود با اتحادیه اروپا بحث کنیم و به این نتیجه رسیدیم که باید از این کسری‌های تجاری بلندمدت، بزرگ و مداوم که ناشی از سیاست‌های تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای و موانع تجاری شما است، فاصله بگیریم.متأسفانه رابطه ما به‌هیچ‌وجه دوطرفه نبوده است.»
فن در لاین همان سیاستمداری است که یکی از اصلی‌ترین نمادهای وابستگی مطلق اروپا به آمریکا محسوب می‌شود.در ۲ آوریل او پیشنهاد اعمال تعرفه ۲۰ درصدی برای کالاهای این بلوک و همچنین ده‌ها شریک تجاری دیگر را داد. سپس با متوقف شدن مذاکرات تجاری، تهدید کرد که مالیات واردات اتحادیه اروپا را به ۵۰ درصد افزایش خواهد داد.واشنگتن و بروکسل امیدوار بودند که قبل از مهلت ۹ ژوئیه به توافق برسند، اما هیچ نشانه‌ای در مورد پیشرفت منتشر نشده است.امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه هم گفت که از تصمیم اخیر ترامپ بسیار ناراضی است !بااین‌حال نارضایتی ماکرون تأثیری در کاهش سطح و شدت حقارت اروپائیان در نظام بین‌الملل ندارد. فرانسوی‌ها پیشنهاد داده‌اند در صورت عدم دستیابی به توافق، اتحادیه اروپا دست به اقدام متقابل بزند اما سران اتحادیه اروپا
( ازجمله شخص ماکرون) هیچ‌گاه به این وعده تهی و نمادین خود عمل نکرده‌اند.
نتیجه آشکار وابستگی به آمریکا
اروپائیان همواره هزینه‌های تصمیمات یک جانبه واشنگتن و وقوع بحران اقتصادی در آمریکا را به بدترین نحو ممکن پرداخت کرده‌اند. وقوع بحران اقتصادی سال ۲۰۰۶ میلادی در ایالات‌متحده آمریکا ـ که با ایجاد بحران مسکن در این کشور کلید خورد ـ و تسری آن به اتحادیه اروپا موضوع دیگری است که حتی برای اقتصاددانان اروپایی نیز همچنان مایه تأسف است. ایجاد پیوستگی اقتصادی و تجاری کشورهای عضو اتحادیه اروپا با ایالات‌متحده آمریکا از یک‌سو و ناتوانی سران اروپایی در مواجهه با بحران بدهی‌های خارجی خود سبب شد تا بحران اقتصادی آمریکا به بدترین نحو ممکن به همه کشورهای اروپایی سرایت کند. در این میان برخی کشورهای اروپای جنوبی و شرقی ـ مانند یونان، پرتغال، اسپانیا و... ـ
بیش از دیگر کشورها آسیب دیدند. نکته قابل‌تأمل اینکه کشورهای اروپایی خارج از اتحادیه اروپا و منطقه یورو ـ به‌طور خاص دو کشور نروژ و سوئیس ـ نسبت به دیگر کشورهای عضو یورو و اتحادیه اروپا کمتر در معرض آسیب‌های ناشی از بحران اقتصادی قرار گرفتند.اعتیاد اروپای تضعیف شده به آمریکای قلدرمآب موضوعی است که شهروندان کشورهای گوناگون اروپایی را خشمگین ساخته است. نکته قابل‌تأمل اینکه ترامپ اخیرا در نامه خود به اروپائیان هشدار داده که اگر کمترین اقدامی در تلافی تصمیم اخیر وی صورت دهند با تعرفه‌های بالاتر و اقدامات سخت‌تری مواجه خواهند شد!همین تهدید بیانگر نوع و ماهیت
رابطه ایست که میان اروپای حقیر و واشنگتن شکل گرفته است.