چگونه می‌توان سهم صنایع کوچک را در تولید ناخالص داخلی افزایش داد؟
صنایع کوچک، قلب نوآوری اقتصاد
گروه اقتصادی
صنایع کوچک و متوسط به‌عنوان ستون فقرات اقتصاد هر کشور شناخته می‌شوند و اهمیت آنها در توسعه پایدار، اشتغال‌زایی و توزیع عادلانه فرصت‌های اقتصادی غیرقابل انکار است با این حال اما سهم این صنایع براساس آمارهای رسمی و موجود از تسهیلات بانکی و تولید ناخالص داخلی ناچیز است و به میزان مطلوب نیست. این عدم توازن نشان می‌دهد که بدون حمایت‌های مؤثر، این صنایع توانایی ایفای نقش واقعی خود در اقتصاد داخلی را نخواهند داشت. حمایت از صنایع کوچک و متوسط از چند جنبه ضرورت دارد؛ نخست، این صنایع به‌عنوان بستر اصلی خلاقیت و نوآوری شناخته می‌شوند. بسیاری از ایده‌ها، فناوری‌ها و روش‌های نوین تولید از دل همین واحدهای کوچک بیرون می‌آیند و می‌توانند به تدریج صنایع بزرگ‌تر را متحول کنند. دوم، این صنایع در جلوگیری از مهاجرت نیروی کار به کلان‌شهرها نقشی اساسی دارند. ایجاد فرصت‌های شغلی در شهرهای کوچک و مناطق کمتر توسعه‌یافته، ضمن کاهش فشار بر زیرساخت‌های شهری، به توسعه متوازن جغرافیایی نیز کمک می‌کند. از سوی دیگر، اتکای صنایع کوچک به سرمایه‌های شخصی و محدود بودن منابع مالی آنها سبب می‌شود که در بحران‌های نقدینگی و رکود اقتصادی آسیب‌پذیرتر باشند. به همین دلیل وجود نهادهایی همچون صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک و اعطای ضمانت‌نامه‌ها، بیمه‌نامه‌ها و تسهیلات بانکی بیش از پیش به این واحدها، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. بدیهی است که گسترش دسترسی این صنایع به بازار سرمایه و روش‌های نوین تأمین مالی می‌تواند مسیر رشد و توسعه آنها را هموار سازد. در نهایت باید گفت که حمایت هدفمند از صنایع کوچک و متوسط، نه تنها باعث تقویت این واحدها می‌شود، بلکه اثرات گسترده‌ای بر اقتصاد داخلی خواهد داشت؛ از افزایش اشتغال و رونق تولید گرفته تا کاهش تورم، رشد صادرات و ارتقای تاب‌آوری اقتصادی کشور و در مقابل نیز بی‌توجهی به این بخش به معنای از دست دادن ظرفیت قابل توجهی از تولید و اشتغال است، در حالی‌که توجه و حمایت صحیح می‌تواند این صنایع را به موتور محرک اقتصاد بدل کند. دراین خصوص شاپور قاسمی، مدیرعامل صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در گفت‌وگو با برنامه روزی نو یادآور شد: صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در سال ۱۳۸۳ با مصوبه مجلس شورای اسلامی تأسیس شد و مأموریت اصلی آن صدور ضمانت‌نامه‌های اعتباری و پیمانکاری برای تسهیل فعالیت صنایع کوچک است. وی افزود: بر اساس برنامه هفتم توسعه، وظایف جدیدی همچون اعطای تسهیلات از طریق مؤسسات مالی و اعتباری و صدور بیمه‌نامه نیز به مأموریت‌های صندوق افزوده خواهد شد. مدیرعامل صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک با اشاره به آمار بانک مرکزی گفت: تنها ۶ درصد از تسهیلات بانکی به صنایع کوچک اختصاص دارد، در حالی که این بخش ۴۴ درصد اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است. قاسمی افزود: هرچند ۹۲ درصد صنایع کشور در قالب صنایع کوچک فعالیت می‌کنند، سهم آنها از تولید ناخالص داخلی تنها حدود ۱۰ درصد است.
قاسمی با تأکید بر اهمیت صنایع کوچک در جلوگیری از مهاجرت نیروی کار به شهرهای بزرگ، تصریح کرد: بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در این صنایع بر پایه سرمایه شخصی صورت می‌گیرد و دولت باید در مواقع بحران نقدینگی، حمایت مستقیم داشته باشد. وی خاطرنشان کرد: خلاقیت و نوآوری به طورعمده از دل صنایع کوچک شکل می‌گیرد و حتی صنایع سنتی نیز با تکیه بر ظرفیت این بخش می‌توانند دوباره رونق یابند. مدیرعامل صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در پایان گفت: با استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه و روش‌های نوین تأمین مالی، نقدینگی صندوق افزایش خواهد یافت و امکان حمایت گسترده‌تر از صنایع کوچک فراهم می‌شود. دربررسی بیش‌تر این موضوع و واکاو‌ی پاسخ این پرسش که حمایت از صنایع کوچک و متوسط تاچه اندازه ضرورت دارد به گفت‌وگو با علی حدادی، دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
علی حدادی، دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس:
حمایت از صنایع کوچک ضامن رونق تولید است
علی حدادی، دبیر کمیسیون صنایع و معادن و نماینده ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان و چهارباغ در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» بیان کرد: در مسیر رونق اقتصادی اگر به بنگاه‌های کوچک دقت و توجه شود، موفقیت دوچندانی حاصل خواهد شد و تولید نیز بیش از گذشته تقویت خواهد گشت. متاسفانه اکنون برخی از مسئولان از صنایع کوچک و متوسط غفلت می‌کنند و آنطور که مطلوب و شایسته است، به این صنایع توجه نمی‌دارند. به موجب این غفلت و کم‌توجهی آسیب فراوانی بر صنایع کوچک و متوسط و در نتیجه آن به تولید وارد می‌شود. وی افزود: تولیدکنندگان انتظار دارند که همواره از سوی دولت حمایت تسهیلاتی بشوند. متاسفانه امروزه بنگاه‌های بزرگ سهم بیش‌تری از حمایت تسهیلاتی اعم از سرمایه در گردش و حمایت‌های ویژه ریالی دارند و صنایع کوچک و متوسط در این مسیر از سهم کمتری برخوردار می‌باشند. بدیهی است که تمامی صنایع نیازمند حمایت می‌باشند اما نباید از صنایع کوچک و متوسط غفلت کرد و می‌بایست بستر حمایت همه‌جانبه را رقم زد چراکه عدم توجه و حمایت سبب آسیب به تولید و تولیدکنندگان خواهد شد.
دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی همچنین تصریح کرد: حمایت از صنایع کوچک و متوسط توامان با ساماندهی صحیح و ارائه تسهیلات لازم می‌تواند رونق بیش‌از پیس تولید را عملیاتی سازد. نماینده ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان و چهارباغ در مجلس همچنین خاطرنشان کرد: ضرورت دارد تا وزارت صمت در بخش صنایع کوچک و وزارت جهادکشاورزی در بخش صنایع کوچک فعال در بخش کشاورزی توجه و حمایت بیش‌تری را در دستورکار قراردهند. امروز در بخش صنایع تبدیلی‌مان نیز چنین شرایطی وجود دارد و می‌بایست اهتمام جدی‌تر نیز نسبت به این حوزه بداریم. او متذکر شد: بخشی از حمایت‌ها می‌بایست از سوی وزارتخانه‌های متولی و بخشی دیگر می‌بایست از سوی بانک‌ها در دستورکار قرارگیرد. درحقیقت بانک‌ها باید وارد عرصه حمایتی شوند و به جهت ارائه تسهیلات به موقع اهتمام جدی‌تر بدارند.او یادآور شد: امروز مطالبه و خواسته بنگاه‌های کوچک و متوسط چشم‌گیر نیست و درحقیقت می‌توان گفت مطالبه‌ای جز حمایت و ارائه تسهیلات ندارند. حدادی همچنین ادامه داد: مقام معظم رهبری بارها نسبت به تقویت بنگاه‌های کوچک و متوسط تاکید و توصیه فرموده‌اند و در راستای بیانات ایشان ضرورت دارد که این مهم بیش از پیش در دستورکار قرارگیرد. وی در پایان این گفت‌وگو بیان کرد: ارائه تسهیلات موردنیاز و فراهم‌سازی بستر مناسب به منظور تقویت صنایع کوچک و متوسط یک ضرورت است و چنانچه این موارد به جد در دستورکار قرارگیرد، توانمندی دوچندان در این حوزه حاصل خواهد شد و تولید نیز تقویت خواهد شد. به موجب تقویت تولید، شعارسال جاری نیز عملیاتی خواهد گشت و اقتصاد مردم محور نیز اجرایی خواهد شد. درحقیقت می‌توان گفت که یکی از محورهای اصلی حکمرانی مردم پایه، بنگاه‌های کوچک و متوسط می‌باشند و توجه به این بخش‌ها می‌تواند اقتصاد مردمی را رقم بزند.