ترامپ به‌سادگی از مسئولیت خود گریخت
سیلی کاخ سفید بر صورت اروپائیان
سعید سبحانی
تحلیلگر روابط بین‌الملل
دونالد ترامپ ،رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به حادثه نقض حریم هوایی لهستان توسط پهپادهای روسی مدعی شده است که این اتفاق، شاید فقط یک اشتباه بوده باشد! بسیاری از تحلیلگران حوزه روابط بین‌الملل معتقدند این موضع‌گیری ترامپ چندان غیرقابل‌انتظار نبوده و منبعث از نگاه کلان وی نسبت به تحولات جاری در جنگ اوکراین است. در چنین شرایطی اعضای پیمان آتلانتیک شمالی دیگر کمترین امیدی نسبت به مشارکت مؤثر آمریکا در جنگ با روسیه ( در صورت گسترش جنگ اوکراین به حوزه جغرافیایی -امنیتی ناتو) ندارند. به عبارت بهتر، آمریکا نشان داد علی‌رغم باج‌دهی‌های اقتصادی - سیاسی مکرر اتحادیه اروپا به خود ، کمترین پایبندی و تعهدی نسبت به فعالسازی ماده 5 ناتو در مواضع ضروری ندارد. این بدترین و سخت‌ترین پیامی است که رئیس‌جمهور آمریکا طی ماه‌های اخیر به اروپا منتقل ساخته و آینده‌نگاری تحولات جاری در اوکراین و محیط پیرامونی آن را نیز تحت تأثیر سلبی خود ( به ضرر اعضای اروپایی پیمان آتلانتیک شمالی ) ترسیم کرده است. اکنون 29 کشور اروپایی عضو ناتو نسبت به هر زمان دیگری بیشتر نگران و مضطرب به نظر می‌رسند!
ترامپ دقیقا چه گفت؟
ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران با بیان اینکه به‌هیچ‌وجه از ماجرای نقض حریم هوایی لهستان که ورشو و دیگر متحدان سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را نگران کرده است، خوشحال نیست، اظهار کرد: امیدوارم این وضعیت به پایان برسد.رئیس‌جمهور آمریکا همچنین افزود که حتی نزدیک شدن به نقض حریم هوایی اعضای ناتو نیز ازنظر او قابل‌قبول نیست و روسیه را بابت چنین اقدامی محکوم خواهد کرد.فراتر از آن، رئیس‌جمهور آمریکا در رسانه اجتماعی خود موسوم به تروث سوشال، نوشت: ماجرای نقض حریم هوایی لهستان توسط روسیه با پهپاد چیست؟ شروع شد!مقام‌های لهستانی پیش‌تر اعلام کرده بودند که این کشور و متحدانش در ناتو، پهپادهای روسی را که در جریان تهاجم به اوکراین حریم هوایی لهستان را نقض کرده بودند، سرنگون کرده‌اند. متعاقبا لهستانی‌ها خواستار حمایت ویژه آمریکا و دیگر اعضای پیمان آتلانتیک شمالی از خود در مواجهه با مسکو شده‌اند. اما نوع موضع‌گیری ترامپ که ترکیبی از احتیاط و بی‌تفاوتی می‌باشد، ورشو و دیگر پایتخت‌های اروپایی را ناامید ساخته است. این ناامیدی زمانی بیشتر به چشم می‌آید که باج‌دهی امنیتی و اقتصادی عظیم اروپائیان به دولت ترامپ در طول 6 ماه اخیر را مدنظر قرار دهیم. اروپا در این معادله هزینه‌ای سنگین پرداخت‌نموده ، بدون آنکه به کمترین فایده‌ای دست پیدا کند!
ماجرایی که از لاهه شروع شد
تقریبا دو ماه پیش در جریان نشست سران ناتو در لاهه، اعضای این پیمان نظامی با یک تصمیم مهم روبه‌رو شدند: اختصاص ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی هر کشور به هزینه‌های دفاعی مشترک. این تصمیم هرچند با آگاهی از فشارهای اقتصادی سنگینی که بر بودجه عمومی این کشورها وارد می‌کرد، اما در عمل، پاسخی به درخواست‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا بود. برخی از منابع اروپایی، این اقدام را نوعی بده بستان دیپلماتیک با واشنگتن تلقی می‌کردند؛ به این امید که آمریکا در مذاکرات تعرفه‌ای با اتحادیه اروپا انعطاف بیشتری نشان دهد و به توافقی برای تعرفه‌های صفر درصدی متقابل دست یابد. اما واقعیت تلخی که اخیرا آشکار شد، کاملا خلاف این تصور بود. طبق مفاد توافق نهایی، تعرفه‌ای ۱۵ درصدی به‌طور سراسری بر محصولات اروپایی که به بازار آمریکا صادر می‌شوند، اعمال خواهد شد. هرچند اورسولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، این رقم را بهتر از تعرفه‌های ۲۵ یا ۳۰ درصدی احتمالی ترامپ توصیف کرده، اما خواسته اصلی اروپا یعنی تعرفه‌های صفر درصدی، همچنان دست‌نیافتنی باقی ماند. در مقابل، کالاهای آمریکایی که وارد اتحادیه اروپا می‌شوند، یا از هرگونه تعرفه معاف هستند و یا با تعرفه‌های ناچیز روبه‌رو خواهند شد.با پذیرش این توافق، اروپایی‌ها نه تنها جنگ تعرفه‌ای با آمریکا را پایان ندادند، بلکه عملا آن را به یک پیمان اقتصادی ننگین و یک واقعیت پذیرفته شده تبدیل کردند. این اتفاق، وابستگی ساختاری بازارهای اروپا به آمریکا را به شکلی دردناک آشکار ساخت.
قمار دوسر باخت اروپائیان
از یک‌سو، اروپائیان مجبور شدند برای جلب رضایت ترامپ، هزینه‌های نظامی خود را افزایش دهند و سیاست‌های ریاضتی را بر شهروندانشان تحمیل کنند، و از سوی دیگر، باید با پیامدهای تعرفه‌های رسمی و تحمیلی بر صادراتشان کنار بیایند.به نظر می‌رسد اروپا در این رقابت، بازنده اصلی بوده است. این دومین ضربه ترامپ به اتحادیه اروپا بود که هنوز بقای خود را در گروی همراهی با واشنگتن می‌داند. این پیام، برای سیاستمداران و شهروندان اروپایی کاملا روشن است و به‌زودی پاسخی قاطع از سوی مردم به رهبرانشان دریافت خواهد شد.اما موضع‌گیری کنونی ترامپ در قبال نقض حریم هوایی لهستان توسط روسیه نشان داد که حتی در آینده‌ای نزدیک یا دور نیز کشورهای اروپایی نمی‌توانند از آن‌سوی آتلانتیک ( آمریکا) انتظاری در خصوص حمایت حداقلی از خود در زمان مواجهه احتمالی با روسیه داشته باشند!
ترامپ مخالفتی با اضمحلال اروپا ندارد
ترامپ ابایی ندارد که خود را برنده معامله‌ای یک‌طرفه با اعضای اروپایی ناتو قلمداد کند.رئیس‌جمهور آمریکا حتی برای اعتراضات پنهان و آشکار مقامات اروپایی علیه این رویکرد ابزارگرایانه خود کمترین ارزشی قائل نیست. صورت‌مسئله گویاتر از آن چیزی است که امثال فن در لاین و ماکرون درصدد گریز از آن هستند! آمریکا هرگز برای نجات اروپای در حال افولی که روزبه‌روز با بحران‌های دامنه‌دار و مزمن خودساخته مواجه می‌شود ، ظرفیت‌های خود را به کار نخواهد گرفت. حتی به نظر می‌رسد ترامپ مخالفتی با فروپاشی منظومه اقتصادی-امنیتی اروپا و تبدیل شدن آن به کشورهای مستقل و ضعیف نیز نداشته باشد. در چنین شرایطی اروپائیان با بازی حقیرانه خود در زمین واشنگتن، اصول رئالیستی و واقع‌گرایانه خود در نظام بین‌الملل را نیز زیر سؤال برده‌اند. بدون شک زمانی اروپائیان متوجه هزینه‌های جبران‌ناپذیر بازی خود در زمین واشنگتن خواهند شد که سقوط و اضمحلال اتحادیه اروپا با هدایت و مدیریت کاخ سفید رقم خورده است! در این صورت مشاهده چهره مهره‌های کنونی بازی آمریکا در اروپای واحد دیدنی خواهد بود!