افتخارالسادات سجادی
تحلیلگر و کارشناس امور زنان
در دهه‌های اخیر، حضور زنان در بازار کار از یک شاخص توسعه‌ای به پدیده‌ای پیچیده تغییر یافته است. تحقیقات نشان می‌دهد که زنان در بسیاری از کشورها، حتی در مناصب مدیریتی، به دلایلی چون فشار روانی، تضاد نقش‌ها و تغییر ارزش‌های شخصی، داوطلبانه از مشاغل ثابت کناره‌گیری می‌کنند. این مقاله با تلفیق داده‌های جهانی و آمارهای جدید ایران، پدیده ترک داوطلبانه شغل توسط زنان را تحلیل و دلایل و پیامدهای آن را بررسی می‌کند.بررسی جهانی ترک شغل در میان زنان مطالعات بین‌المللی و گزارش‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد که ترک داوطلبانه مشاغل ثابت توسط زنان در حال افزایش است. نیویورک‌تایمز (۲۰۲۴) گزارش می‌دهد که فشار روانی و تعارض نقش‌ها از مهم‌ترین دلایل این روند است. مطالعات گالوپ نشان می‌دهد که بیش از ۵۱٪ زنان شاغل احساس فشار روزانه دارند و ۴۲٪ تأثیر منفی بر سلامت روان خود گزارش کرده‌اند. در کشورهای **OECD نرخ ترک داوطلبانه زنان حدود ۱۷٪ بیشتر از مردان است. وضعیت در ایران نرخ مشارکت اقتصادی زنان بالای ۱۵ سال حدود ۱۴/۷ درصد است، درحالی‌که نرخ مردان حدود ۶۸ درصد می‌باشد. مطالعات مرکز آمار ایران و معاونت امور زنان نشان می‌دهد که بسیاری از زنان به دلایل فشار خانوادگی، نداشتن تسهیلات حمایتی و تبعیض جنسیتی از کار رسمی خارج می‌شوند. همچنین نرخ بیکاری زنان به‌طور متوسط ۲/۳ برابر مردان است. تحلیل تطبیقی اگرچه زمینه‌های فرهنگی و اقتصادی متفاوت است، فشار روانی و بازنگری در اولویت‌های زندگی زنان در ایران و جهان مشترک است. در ایران این مسئله تحت تأثیر موانع ساختاری و فرهنگی شدیدتر بوده و نرخ بیکاری زنان جوان بسیار بالاتر است.
پدیده ترک داوطلبانه شغل بازتابی از تغییر عمیق ارزش‌های زنان است. برای ایران، سیاست‌هایی چون توسعه مشاغل انعطاف‌پذیر، ایجاد خدمات مراقبت از کودک، اصلاح قوانین تبعیض‌آمیز و تقویت سلامت روان زنان می‌تواند نقش مهمی در حفظ نیروی کار زنان داشته باشد.
پی‌نوشت:
OECD** یا سازمان همکاری و توسعه اقتصادیOrganisation for Economic Co-operation and Development) یک سازمان بین‌المللی اقتصادی است که هدف آن ارتقاء رشد اقتصادی، بهبود سطح زندگی، ایجاد اشتغال و پایداری مالی در کشورهای عضو می‌باشد. در حال حاضر ۳۸ کشور عضو OECD هستند.