هیومن‌ورس؛ مجرایی برای همسویی متاورس با منافع بشریت
پیشرفت و تکامل متاورس اکنون بیش از گذشته شتاب گرفته است. عناصر متاورس ابزار قدرتمندی برای پیشبرد تحول جامعه هستند. در این میان، کسانی که متاورس را توسعه می‌دهند و از آن اعتبار کسب می‌کنند، مسئول تأثیرات منفی آن بر بشریت نیز هستند. کارشناسان مجمع جهانی اقتصاد، اخیراً طی یادداشتی به بررسی ابعاد گوناگون این مسئله پرداخته‌اند. نقاط مختلف جهان امروزی بسیار به هم متصل شده و در عین حال بیش از هر زمان دیگری نیز از هم دور است. فناوری‌های نو به افزایش تنهایی دامن زده، مشاغل را دگرگون کرده و بر شدت نابرابری‌ها افزوده‌اند.
به گزارش زاویه؛ شکی نیست که بهره‌مندی از فناوری‌هایی مانند متاورس تنها در صورتی ممکن است که سلامت زندگی و حیات اجتماعی بشر دچار آسیب و بحران نشود. اگر انسان‌ها به این درک برسند، می‌توانند اولویت‌های سرمایه‌گذاری را به درستی تعیین کنند. اولویت‌ها باید اخلاق و ارزش‌های مشترک در متاورس و هیومن‌ورس را همسو و هماهنگ به پیش ببرند. اصل اساسی این است که انسانیت، متشکل از مردم و طبیعت، محور اصلی متاورس در نظر گرفته شود و کسب‌وکار، دولت و جامعه در یک مسیر با یکدیگر حرکت کنند. با قید چنین شرطی، هیومن‌ورس و متاورس در کانون همدلی انسانی قرار می‌گیرند. در این نوشتار به دنبال شفاف‌سازی مفهوم «متاورس» و «هیومن‌ورس» و نسبت آن‌ها با یکدیگر هستیم؛ امری که به زعم بسیاری از کارشناسان، سبب حرکت بشریت به سمت آینده‌ای بهتر خواهد شد.
نگاهی دوباره به متاورس از دریچه هیومن‌ورس
اگر تعریف «Tech Target» از متاورس را در نظر آوریم؛ باید گفت: «فضایی است که در آن انسان‌ها زندگی را به شیوه‌ای تجربه می‌کنند که در دنیای فیزیکی نمی‌توانستند. متاورس ما را به جهان‌های خیالی در داستان‌های علمی-تخیلی پرتاب می‌کند. جهانی که حالا می‌توانیم، بیش از یک داستان علمی- تخیلی آن را لمس و در زندگی روزمره و واقعی مشاهده کنیم و در آن به کسب تجربیات بپردازیم.»
فعالیت برنامه‌ها و پلتفرم‌هایی مانند متا، روبلوکس، «VRChat» و «ChatGPT» در متاورس بسیار پررنگ است؛ برنامه‌هایی که همچنان در حال توسعه هستند. تحقیقات مک‌کینزی در سال ۲۰۲۲، ظرفیت متاورس را در ایجاد موج بعدی تحول دیجیتال، بی‌سابقه برآورد کرد. براساس نتایج پژوهش این شرکت، در پنج ماه نخست سال ۲۰۲۲، بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار برای استقرار و توسعه فناوری و زیرساخت‌های متاورس سرمایه‌گذاری شده که بیش از دو برابر میزان کل سرمایه‌گذاری در این فناوری، یعنی ۵۷ میلیارد دلار، در سال ۲۰۲۱ است. همه صنایع و تولیدات امروز تحت تأثیر فناوری‌های نوظهور مانند واقعیت افزوده، واقعیت مجازی، هوش مصنوعی و… قرار گرفته‌اند و معلوم نیست، با این حجم از سرمایه‌گذاری در متاورس اساسی‌ترین نیازهای انسان اعم از غذا، آب و سرپناه در بلندمدت چگونه تأمین خواهند شد.
در چنین شرایطی، بشریت نیازمند سرمایه‌گذاری استراتژیک است و دنیای فیزیکی عطش شدیدی به توجه، اقدام فوری و سرمایه‌گذاری دارد؛ اما متاورس همه سرمایه‌ها و توجهات را به سمت قلمروهای وسیعِ بیرون از دنیای فیزیکی معطوف کرده است.
در این میان، هیومن‌ورس مجرایی است که کسب‌وکارها از طریق آن می‌توانند، استراتژی‌ها و فعالیت‌های خود را برای همسویی و اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری‌ها در راستای منافع بشریت مدل‌سازی کنند. به زعم برخی متخصصان، هیومن‌ورس فراتر از یک کاربر و راهنما، مدلی تجاری و قابل تحقق برای کل بشریت ارائه می‌دهد. هیومن‌ورس می‌تواند، مشکلات ملموس مردم و طبیعت را حل کند و در نتیجه نیروی کار، اقتصاد و جامعه سالم‌تری را پرورش دهد که شاکله اصلی موفقیت هر جامعه و کسب‌وکاری است.
پلی میان متاورس و هیومن‌ورس
تمایزات غیرقابل اغماضی میان حوزه‌های سیستماتیک متاورس و واقعیت‌های عاطفی و اجتماعی هیومن‌ورس وجود دارد. توسعه‌دهندگان و محققان سخت کار می‌کنند تا نوآوری، کارایی و سرعت را با تفکر خلاق و غریزه طبیعی نیروی کار تلفیق کنند. تا به امروز، اقداماتی برای درهم‌آمیزی متاورس و هیومن‌ورس انجام شده است که تحسین‌برانگیز هستند. برای مثال:
• جوهره ارتباطات جهانی، یادگیری سنتی را به فرصت‌های یادگیری فراگیر تبدیل کرده است و به عنوان یک ابزار و وسیله قدرتمند عمل می‌کند.
• متاورس تلاش کرده است، راهکارهای حفظ سلامت روان را مورد توجه قرار دهد و در عین حال راه‌های مدیریت خستگی و فرسودگی دیجیتال را روشن سازد.
• طیف گسترده‌ای از پلتفرم‌های داخلی به ترویج فراگیری، تنوع و دسترسی پرداخته‌اند.
• فضاهای مجاز درصدد تقویت اولویت‌بندی
ارتباطات دنیای واقعی و در لحظه برآمده‌اند.
• برگزاری گردهمایی‌های مجازی، رویدادها و اجتماعی‌شدن مبتنی‌بر آواتار، به تبدیل روابط مجازی به ارتباطات واقعی انسانی و هوش هیجانی انجامیده است.
مسئولیت‌پذیری در متاورس و هیومن‌ورس
بسیاری از متخصصان معتقدند، همزیستی مسالمت‌آمیز و همسویی میان متاورس و هیومن‌ورس می‌تواند شکل بگیرد؛ اما لازمه موفقیت در این راه حرکت صادقانه و پرهیز از طمع و سوداگری است.
نخست، کسب‌وکارها باید بدانند که مسئول بررسی تأثیر خود بر بشریت هستند. آن‌ها باید نوآوری‌هایی مانند متاورس را بر مدار انسان و طبیعت طراحی کنند. ذی‌نفعان، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های نوپا باید تعهد دهند که فناوری آن‌ها در خدمت بشریت است و انواع نیازها و تفاوت‌های انسان‌ها را مد نظر قرار می‌دهد. هیومن‌ورس، کسب‌وکارها را مسئول شناسایی پیامدهای پسینی محصولات، خدمات، فناوری‌ها و شیوه‌هایشان قبل از عرضه به بازار می‌داند. کسب‌وکارها همچنین باید پیش از راه‌اندازی یک محصول، سرویس یا فناوری در متاورس از خود بپرسند که آیا اقدام تجاری ما در متاورس به مردم یا طبیعت آسیب نمی‌رساند؟ آیا شرکت ما نمی‌تواند منابع محدود خود را به‌طور مؤثرتری در جهان هیومن‌ورس هزینه کند؟ آیا همدلی با انسانیت سرلوحه ماست یا به تیغ طمع پا در این عرصه گذاشته‌ایم؟
علاوه‌براین، کسب‌وکارها در قبال سهامداران مسئولیت اعلام دقیق میزان ریسک را دارند و اگر از تأثیر آن بر بشریت چشم‌پوشی کنند، ریسک سهامداران در طول زمان را افزایش داده‌اند. آن‌ها با شفاف‌سازی می‌توانند، در کنار گسترش تجارت خود، به مسائل و مشکلات احتمالی در مراحل اولیه رسیدگی و خطرات بالقوه را برطرف کنند.