رمزگشایی از سفر مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران
ژستی که به گروسی نمی‌آید!
علیرضا تدریسی
رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیرا مدعی شده است که ایران به غنی‌سازی اورانیوم بسیار فراتر از نیاز تجاری هسته‌ای خود علیرغم فشارهای سازمان ملل ادامه می‌دهد. وی تاکید کرد می‌خواهد ماه آینده برای نخستین بار در یک سال گذشته به تهران سفر کند تا «به این فاصله‌گرفتن» پایان دهد. این ادعای گروسی در حالی مطرح می شود که آژانس بین المللی انرژی اتمی ، خود در ایجاد این روند مهم ترین و به عبارت بهتر، تنها نقش ممکن را ایفا کرده است. آژانس تا کنون دو بار نسبت به توافقات صورت گرفته با تهران بی تعهد مانده و آنها را وارد فاز اجرایی نکرده است. ضمن آنکه در روند بررسی پرونده موسوم به «موارد ادعایی» نیز شاهد رویکرد سیاسی مطلق آژانس بین المللی انرژی اتمی با هدف اطاله روند مختومه سازی این پرونده ها و موارد هستیم. اکنون برای تهران محرز است که گروسی و آژانس اساسا اراده ای جهت مختومه سازی پرونده های مربوط به ایران ندارند.
گروسی اخیرا چه گفته است ؟
رافائل گروسی پس از اینکه در جلسه وزرای خارجه اتحادیه اروپا شرکت کرد به رویترز گفت که سرعت غنی‌سازی اورانیوم در ایران از پایان سال گذشته اندکی کاهش یافته است اما ایران همچنان در حال غنی‌سازی اورانیوم با نرخ بالای حدود هفت کیلوگرم در ماه تا خلوص
۶۰ درصد است.غنی‌سازی تا ۶۰ درصد اورانیوم، آن را به درجه تسلیحاتی نزدیک می‌کند و برای استفاده تجاری در تولید انرژی هسته‌ای ضروری نیست. ایران دستیابی به تسلیحات هسته‌ای را انکار می‌کند.طبق توافق‌نامه سال ۲۰۱۵ ایران می‌تواند اورانیوم را تنها تا ۳/۶۷ درصد غنی‌سازی کند. پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و تحریمها علیه ایران را برقرار کرد، تهران از محدودیت‌های هسته‌ای برجام فراتر رفت و به صورت گام به گام تعهدات برجامی خود را کاهش داد. این نتیجه وضع دوباره تحریمها و بی تعهدی مطلق واشنگتن و تروئیکای اروپایی بوده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از این گفته بود که ایران بین ژوئن تا نوامبر سال گذشته سرعت غنی‌سازی را به سه کیلوگرم در ماه کاهش داد اما این رقم در پایان سال میلادی گذشته به ۹ کیلوگرم بازگشت.گروسی گفت: «این کاهش سرعت و افزایش سرعت مانند چرخه‌ای است که برای من روند اساسی را تغییر نمی‌دهد بلکه موضوع اصلی روند افزایش مداوم موجودی اورانیوم بسیار غنی‌سازی شده است.»
رایزنی گروسی در مسکو
گروسی قبل از سفر به تهران به مسکو می‌رود تا با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه درباره ایران و اوکراین گفت‌وگو کند.وی گفت: «روسیه نقشی در قبال ایران دارد. این کشور در گذشته به‌عنوان یک طرف برجام ایفای نقش کرده است و در شرایط کنونی که برجام کاملا از هم پاشیده است چیزی باید این خلا را پر کند.»
بهتر است گروسی به جای متهم سازی دیگر بازیگران دخیل در مذاکرات هسته ای، بر روی نقش محوری و در عین حال سلبی و بازدارنده آژانس بین الملل انرژی اتمی متمرکز شود! قطعا گروسی در اینجا یک بازیگر خاطی محسوب می شود، نه یک بازیگر میانجی و خیرخواه! اخیرا نیز مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست دولت‌های جهان در دوبی مدعی شده است: «من به دیپلماسی در قبال ایران معتقد هستم. همه چیزهایی که درباره ایران می‌گویم واقعیت هستند. ما در اینجا دستور کار سیاسی نداریم. اگر ایران می‌خواهد برنامه هسته‌ای نیروگاهی داشته باشد- که الان دارند- می‌توانند آن را داشته باشند و مشکلی با آن نداریم.»
آژانس وظایف خود را فراموش کرده است
مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در حالی این سخنان را در نشست دبی بیان کرده که طی مذاکرات هسته ای ایران و اعضای 1+4در دوره جدید، تبدیل به کاتالیزور و عامل به نتیجه نرسیدن نهایی مذاکرات از طریق مفتوح نگاه داشتن پرونده های سیاسی (و کاملاً غیر حقوقی) مطروحه علیه جمهوری اسلامی ایران شد.چندی پیش گروسی صراحتاً از ناکارآمد بودن چارچوب مذاکرات احیای برجام و حتی اصل توافق هسته‌ای سخن گفته و خواستار پیشبرد مذاکرات بر اساس فرمول ، دستور کار و قالبی جدید ( بخوانید قالب و ساختار مدنظر زوج تل آویو -واشنگتن) شد.این در حالیست که اساساً وظیفه گروسی مشخص کردن چارچوب مذاکرات رفع تحریمها نبوده و نیست! او صرفاً وظیفه راستی آزمایی فعالیتهای هسته ای اعضا را وفق اساسنامه آژانس و بر اساس رویکرد حقوقی (نه سیاسی) بر عهده دارد.با همه این اوصاف، گروسی در طول سالها حضور خود در آژانس بین المللی انرژی اتمی، بارها از این قواعد مسلم حقوقی و اخلاقی عدول کرده است.
گروسی مدعی شده دستور کار سیاسی در روند بررسی فعالیت های هسته ای ایران ندارد اما درست در بزنگاهها و برهه های زمانی مهم و سرنوشت ساز، تبدیل به مهره سیاسی و پیام آور رد مطالبات بر حق ایران در مذاکرات هسته ای شده است.
کارکرد گروسی در مذاکرات برجام!
«حل‌وفصل موضوعات پادمانی»، «ارائه تضمین‌های ذاتی و اعتباری»،«لزوم رفع تحریم‌های بازدارنده در مسیر اجرایی شدن برجام»و ...مواردی محسوب می شوند که گروسی به دستور آمریکا و تروئیکای اروپایی وظیفه دارد جلوی تحقق آنها را به عناوین و بهانه های ظاهرا حقوقی بگیرد.مزاحمت های آژانس در مسیر حل و فصل موانع مذاکرات هسته ای، هم ماهیت فنی و هم سیاسی دارد. در چنین شرایطی اساساً نمی توان بر روی سخنان گروسی در نشست دبی یا هر نشست تشریفاتی دیگر حساب باز کرد.مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی از زمان حضور خود در راس معادلات اجرایی این سازمان، به اصلی ترین وظیفه خود یعنی صیانت از حقوق هسته ای اعضای این مجموعه عمل نکرده است.
در مقابل، گروسی بازخواست بازیگرانی مانند آمریکا و تروئیکای اروپایی را با استناد به نگهداری هزاران سلاح غیرمتعارف هسته ای، شیمیایی و میکروبی از سوی آنها را عامدانه فراموش کرده و صرفاً از اینکه سلاح های هسته ای در برخی نقاط دنیا وجود دارند، ابراز تاسف می کند.او حتی شورای حکام را بابت وادارسازی رژیم اشغالگر قدس مبنی بر پیوستن به ان.پی.تی تحت فشار قرار نمی دهد تا بلکه به این بهانه (عدم عضویت در ان .پی .تی)، بتواند بی تفاوتی آژآنس در قبال رژیمی جعلی که دارای بیش از 200 کلاهک هسته ای می باشد و تهدیدی برای امنیت منطقه غرب آسیا و جهان محسوب می شود را لاپوشانی کند.بهتر است گروسی به جای بازی با کلمات و استخدام جملات کلیشه ای، پاسخگوی اقدامات انجام نشده و مسئولیت های عمل نشده خود در مسند مدیریت یک سازمان ظاهراً بین المللی باشد.