تأثیر اینفلوئنسرها در ترویج فرهنگ پیشگیری از اعتیاد
نرگس رشید
طی سال‌های اخیر با توسعه و پیشرفت روزافزون تلفن‌های همراه و افزایش پوشش اینترنت در مناطق مختلف جغرافیایی، استفاده از شبکه‌های اجتماعی روزبه‌روز محبوبیت بیشتری در میان مردم پیداکرده است، به‌گونه‌ای که حضور در این شبکه‌ها به بخشی از اقدامات روزانه افراد و گروه‌های مختلف اجتماعی بدل شده و همین مسئله تغییرات شگرفی را در فعالیت‌های روزمره و روابط بین گروه‌های مختلف اجتماعی رقم‌زده است. شبکه‌های اجتماعی مانند سایر دستاوردهای فناوری، فواید بی‌شماری برای زندگی دارد، مانند ارتقای آموزش، اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی درزمینه حفاظت از محیط‌زیست، فرهنگ شهرنشینی، رعایت قوانین و مقررات، بهبود رعایت بهداشت فردی و غیره اما درعین‌حال بر سبک زندگی افراد و فرهنگ جوامع تأثیرات مخربی هم داشته است.
بااین‌وجود در یک دهه گذشته به دلیل استفاده روزافزون افراد مختلف از پلتفرم‌های اجتماعی، فرصت‌های درخور توجهی فراهم‌شده تا برخی افراد به‌عنوان بلاگر یا اینفلوئنسر به شخصیت‌های تأثیرگذار رسانه‌های اجتماعی تبدیل شوند. برخلاف افراد مشهور و سلبریتی، اینفلوئنسرها از زندگی شخصی خود برای برقراری ارتباط با مخاطبان، استفاده می‌کنند و با ایده‌های نو و تولید محتوای جذاب و تخصصی، میان کاربرانشان شناخته‌شده‌اند و امکان دستیابی به مخاطبانی با سن، جنسیت، قومیت، دین و ملیت متفاوت را دارند. بنابراين دارای قدرت قابل‌توجه و تأثیرگذاری بالایی هستند و می‌توانند به افکار عمومی جهت داده یا آن را هدایت کنند و درباره موضوعات مختلف به بحث و تبادل‌نظر بپردازند. غالبا هم افراد ضعیف از منظر خودپنداره، برای ابراز وجود و ایجاد هویت مطلوب، از افراد مشهور و اینفلوئنسرها پیروی و تقلید کرده و حتی در حوزه‌هایی نظیر مُد و لباس، مصرف‌گرایی و تجمل از آن‌ها تبعیت می‌کنند.
پژوهش‌ها حاکی از آن است، اینفلوئنسرهایی که در رسانه‌ها به تخصص و قابل‌اعتماد بودن معروف هستند، تأثیر بیشتری بر رفتار دنبال کنندگان خود خواهند داشت و پیام‌هایی را که از منابع معتبر ارائه می‌کنند، بر نگرش افراد، تأثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین دولت در حوزه اعتیاد و مباحث پیشگیری می‌تواند از ظرفیت افراد مشهور و قابل‌اعتماد در شبکه‌های اجتماعی که دارای تخصص، صلاحیت و شایستگی هستند، استفاده نماید.
نظر به اینکه اینفلوئنسرها به‌نوعی رهبران فکری جوامع محسوب می‌شوند و همانند هنرپیشه‌ها و ورزشکاران که تنها به دلیل مشهور بودن محبوب شده‌اند، تأثیرگذاری مهمی بر مخاطبان دارند، می‌بایست از تأثیر رفتار و عملکرد خود بر مخاطبان آگاه باشند و از این ظرفیت مهم در جهت ترویج فرهنگ پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر و ارائه آموزش‌های پیشگیرانه استفاده کنند. بدون تردید تحقق اصل پیشگیری مستلزم آموزش و اطلاع‌رسانی مناسب است و این مهم نقش بسزایی در کاهش گرایش به مصرف مواد مخدر خواهد داشت. آگاهی افراد نسبت به مضرات مواد مخدر خطر ابتلا به اعتیاد را کاهش می‌دهد. بسیاری از افراد به دلیل بی‌اطلاعی و نداشتن مهارت نه گفتن و یا فقدان تاب‌آوری در برابر مشكلات به اعتیاد روی می‌آوردند؛ لذا آموزش یگانه راهكار پیشگیری از اعتیاد است.
بنابراین انتظار می‌رود اینفلوئنسرها در صفحات مجازی خود، با مخاطبانشان از تأثیرات و پیامدهای تلخ مصرف مواد مخدر سخن بگویند. یافته‌های پژوهشی نیز حاکی از آن است که این افراد در شبکه‌های اجتماعی توانسته‌اند تمرکز و توجه کاربران را به موضوعات مطرح‌شده از سوی خود جلب کرده و زمینه تبادل‌نظر و گفت‌وگو را فراهم کنند، این مسئله نشان می‌دهد، اینفلوئنسرها همچون رهبران افکار عمومی می‌توانند در ارائه الگوهای رفتاری جدید تأثیرگذار باشند، آنان با تولید محتوای جذاب و تخصصی در حوزه‌های گوناگون، موفق به جذب مخاطب ورای محدودیت‌های زمانی، مکانی و زبانی شده‌اند و قادرند در طول شبانه‌روز و در هر مکانی از جهان مطالب خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. مسلم است که آنان به‌عنوان گروه‌های مرجع در یک دستاورد حداقلی، توانسته‌اند گروهی از افراد را با خود همراه کنند و سپس در بیان اینکه کدام موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است و یا کدام رفتار اجتماعی پسندیده‌تر است، موفق عمل کنند. در آینده نیز نقش اینفلوئنسرها پررنگ‌تر خواهد بود؛ به‌ویژه آنکه در میان نسل جوان به‌عنوان گروهی تأثیرگذار و تأثیرپذیر جایگاه ویژه‌ای دارند؛ بنابراین استفاده از این ظرفیت در حوزه پیشگیری و اطلاع‌رسانی درباره اعتیاد امری بدیهی و غیرقابل‌انکار است.