فخرالدین اسدی
تحلیلگر مسائل بین الملل
رئیس جمهور اوکراین در پاره خطی که به دونقطه «دیپلماسی»و«جنگ»ختم می شود، سردرگم باقی مانده است! ترامپ قرار است بیستم ژانویه رسما در مسند قدرت قرار گیرد و این قطعا خبر خوبی برای زلنسکی محسوب نمی شود.اظهارات اخیر رئیس جمهور غربگرای اوکراین نشان می دهدکه او نه تنها در آینده نگاری صحنه جنگ، بلکه در درک و توصیف آنچه اخیرا در متن و فرامتن میدان جنگ می گذرد نیز عاجزو ناتوان مانده است. ولودیمیر زلنسکی می‌گوید که ارتش اوکراین به یکی از قدرتمندترین نیروهای نظامی جهان تبدیل شده است، ارتشی که با کمک میلیون‌ها یورو و دلار متحدان غربی و کمک‌های نظامی آنان قادر به ایستادگی در برابر ارتش روسیه بوده است.زلنسکی در عین حال مدعی شده که امیدوار است جنگ کشورش با روسیه در سال جدید ۲۰۲۵ میلادی با توسل به راه‌حل‌های دیپلماتیک به پایان برسد!
زلنسکی تا چه اندازه ای میدان دار است؟!
نخستین سؤالی که زلنسکی اساسا از پاسخدهی به آن طفره می رود، معطوف به قدرت تأثیرگذاری وی بر صحنه پایانی( پایان جنگ) در اوکراین است.بدون شک رئیس جمهور اوکراین در این معادله کمترین محلی از اعراب ندارد! به عبارتی گویاتر، اساسا زلنسکی اختیار و حتی قدرتی حداقلی جهت ارائه طرح آتش بس یا تغییر در توافق پشت پرده صورت گرفته میان ترامپ و پوتین ندارد! حتی در این معادله، حامیان اروپایی زلنسکی در ناتو که وی را در خصوص تشدید حملات به عمق راهبردی خاک روسیه ترغیب می کنند، قدرت صیانت از کی یف را در صورت صدور فرمان آتش بس مطلق از آن سوی آتلانتیک ( آمریکا) ندارند. در اینجا، زلنسکی صرفا باید نقش خود را به مثابه یک «قربانی»درست ایفا کند و بس!
رئیس جمهور اوکراین از دیپلماسی و اصالت آن برای پایان دادن به جنگ سخن گفته است. در عین حال زلنسکی از جزئیات راه حل دیپلماتیک مد نظر خود در دستیابی به صلح و پایان دادن به جنگ با روسیه پرده برنداشته و مشخص نکرده که برای نیل به این هدف کی‌یف حاضر به دادن چه امتیازاتی به مسکو است.روسیه می‌گوید پیش شرط آغاز مذاکرات برای دستیابی به آتش‌بس و صلح به رسمیت شناختن حاکمیت مسکو بر مناطقی از اوکراین از جمله دونتسک و شبه جزیره کریمه است که در تصرف خود دارد. روسیه، کریمه اوکراین را پس از برگزاری رفراندومی در سال ۲۰۱۴ میلادی، ضمیمه خاک خود کرد.اوکراین هم می‌گوید پیش شرط کی‌یف برای دستیابی به صلح، عقب‌نشینی روسیه از مناطقی است که روس‌ها به اشغال خود درآورده‌اند. نکته اساسی اینکه پس از گذشت چند ماه از جنگ اوکراین، میز مذاکرات دیپلماتیک میان مسکو و کی یف در حال چینش بود، اما آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه به زلنسکی دستور دادند به جای استمرار مذاکرات و رسیدن به راه حلی دوجانبه با مسکو، بر روی صحنه جنگ متمرکز شود! بنابراین، زلنسکی نمی تواند نقش خود را در برهم زدن روند مذاکره با روس‌ها نادیده انگارد!
کمک‌هایی که دیگر کفاف نمی دهد!
اوکراین در حالی که جنگ با روسیه وارد سومین سال خود می‌شود تقریبا ۱۲۰ میلیارد یورو کمک نظامی دریافت کرده است که بیشتر از طرف متحدان غربی کی‌یف بوده است.چهل و یک درصد از این کمک‌ها را ایالات متحده آمریکا کرده است. آلمان، دانمارک، بریتانیا و هلند نیز جزء پنج کشوری هستند که بیشترین کمک مالی و نظامی را به کی‌یف کرده‌اند.زلنسکی می‌گوید که اوکراین در تولید تسلیحات از جمله موشک، پهپاد و نیز سیستم‌های جنگ الکترونیکی پیشرفت‌های شایانی داشته است.با این حال، ترامپ قصد ندارد این کمک‌ها را ادامه دهد و فراتر از آن، تزریق و پمپاژ میلیاردها دلار پول از سوی غرب به کی یف، نتوانسته منجر به تغییر موازنه نبرد در منطقه دونباس ( منطقه اصلی محل منازعه روسیه و اوکراین) شود. خرسون، ژاپورژیا، دونتسک و لوهانسک جملگی تبدیل به نقاط مهم در معادله آتش بس شده اند.
جملات قابل تأمل زلنسکی
زلنسکی می‌گوید که به‌دنبال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا، گفت‌وگوی تلفنی‌اش با رئیس جمهور منتخب «سازنده» بوده است و مطمئن است که با ورود ترامپ به کاخ سفید در ماه ژانویه جنگ «زودتر» پایان خواهد یافت.با این حال، اخیرا رئیس جمهور اوکراین نتوانسته خشم خود را از ترامپ و همراهان وی در حزب جمهوری‌خواه کنترل کند!او ( زلنسکی) در تازه ترین مواضع خود به مقامات آمریکایی هشدار داده که یک جنگ سه ساله نمی تواند با نشستن بر سر میز مذاکره و امضای یک قرارداد ( قراردادی که کی یف نیز در تنظیم آن نقشی ندارد) پایان یابد. منظور زلنسکی، آن است که ترامپ از وی خواسته در ازای الحاق بخشی از خاک کشورش به روسیه، جنگ را پایان دهد. این همان ایده و گزاره ای بود که هنری کيسینجر،استراتژیست مشهور آمریکایی قبل از مرگ، بر روی آن تأکید کرده بود. کيسینجر نیز معتقد بود اوکراین باید بخشی از خاک خود را به روس ها داده و در ازای آن، از روسیه بخواهد به جنگ پایان دهد. با این حال، دولت بایدن اساسا اعتقادی به این استراتژی نداشت و مداخله گرایی حداکثری در محیط پیرامونی روسیه را با هیچ گزینه دیگری ( از جمله حل دیپلماتیک منازعه اوکراین) جایگزین نکرد!
این بازی به نفع زلنسکی نیست!
ترامپ مدت‌هاست که منتقد کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین بوده است. رویکرد او در قبال جنگ اوکراین سؤالاتی بنیادین را مطرح کرده است، از جمله این که آیا حمایت واشنگتن از کی‌یف پس از آغاز ریاست جمهوری ترامپ همچنان به قوت خود باقی خواهد بود و ادامه خواهد داشت یا خیر.رویکرد هفته های اخیر ترامپ نشان می دهد پاسخ این سؤال هر چه باشد، به سود منافع اوکراین و زلنسکی نیست.ایالات متحده آمریکا بزرگترین تأمین کننده تسلیحات اوکراین است. به گزارش «مؤسسه اقتصاد جهانی کیل» واشنگتن تا پایان ماه ژوئن گذشته، بسته‌های نظامی به ارزش بیش از ۵۵ میلیارد دلار را یا به کی‌یف تحویل داده یا متعهد به تحویل و پرداخت آن شده است.دونالد ترامپ بارها در کمپین‌های انتخاباتی خود، بدون پرداختن به جزئیات و چگونگی طرح خود، بارها گفته بود که «در عرض یک روز» به جنگ اوکراین پایان خواهد داد.منظور وی نیز ازپایان دادن یک‌روزه به جنگ نیز مشخص است! در این معادله، زلنسکی قطعا نقشی به جز یک امضا کننده پیمان نهایی آتش بس نخواهد داشت.رئیس جمهور اوکراین دقیقا زمانی شکست خورد که تصمیم گرفت به عنوان مهره بازی ناتو وارد معادلات حوزه روابط بین الملل شود و به زمین جنگ غرب و روسیه تبدیل شود.