ده‌ها هزار جانباخته و صدها هزار میلیارد تومان خسارت آلودگی هوا
عوارض آلودگی هوا!
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت می‌گوید بر اساس مطالعه ۵۷ شهر ایران آلودگی هوا در سال ۱۴۰۲ جان حداقل ۳۰ هزار نفر را گرفته و بالغ بر ۶۰۰ هزار میلیارد تومان معادل ۱۲ میلیارد دلار هزینه بر جا گذاشته است. معاون وزارت بهداشت پیشتر رقم مرگ و میر شهروندان را ۴۰ هزار نفر اعلام کرده بود. آیا این ارقام در سال جاری افزایش پیدا کرده‌اند؟
خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا» یکشنبه ۲۳ دی/۱۲ ژانویه مصاحبه‌ای را با عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت منتشر کرده است که نشان می‌دهد آمارهای تکان‌دهنده همچنان نتوانسته به تغییری عملی در سیاست‌گذاری‌های مسئولان برای مقابله با آلودگی هوا یا دست‌کم کاهش آلودگی منجر شود.
طبق گزارش ایسنا وزارت بهداشت بر اساس «قانون هوای پاک» که سال‌هاست در عمل اجرا نمی‌شود، مطالعه‌ای را بر بیماری‌ها و مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ۵۷ شهر ایران و در جامعه آماری بالغ بر ۴۸ میلیون نفر در بازه زمانی سال ۱۴۰۲ انجام داده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در سال گذشته حداقل ۳۰ هزار و ۶۹۲ نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند. وزارت بهداشت بر اساس قانون موظف است آثار بهداشتی، اقتصادی و آمار و ارقام مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را با هدف حمایت طلبی و انجام اقدامات اثربخش به منظور کاهش این مرگ‌ها بررسی کند. با این‌حال مقام‌های وزارت بهداشت در هفته‌های اخیر ارقام متفاوتی را اعلام کرده‌اند.
30 هزار قربانی یا ۴۰ هزار؟
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت روز شنبه ۸ دی آمار کسانی که در سال گذشته به‌دلیل آلودگی هوا بیمار شده و جان خود را از دست دادند، ۴۰ هزار نفر اعلام کرد و از افزایش ۱۰ تا ۱۲ درصدی این مرگ‌ها خبر داد. او با اشاره به افزایش قابل توجه مرگ در اثر آلودگی هوا در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن افزود: «آلودگی هوا سالانه بیش از ۱۲ میلیارد دلار هزینه بر سلامتی مردم تحمیل می‌کند. » معاون بهداشت وزارت بهداشت همچنین گفت: «امسال میزان مراجعه‌کنندگان با مشکلات تنفسی به اورژانس‌ها بیش از
۲۲ درصد افزایش داشته است.»
تفاوت ۱۰ هزار نفری در آمارهای اعلام شده در صحت این ارقام تردید ایجاد می‌کند. نظر به سابقه وزارت بهداشت در نحوه جمع‌آوری داده‌ها و آماردهی از جمله در جریان همه‌گیری کووید۱۹، احتمال می‌رود تعداد کسانی که جانشان را به خاطر آلودگی هوا در ایران از دست داده‌اند بیشتر از ارقام رسمی باشد.دکتر عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا گفته است که چهار بیماری «سکته قلبی»، «سکته مغزی»، «سرطان ریه» و «بیماری‌های مزمن انسداد ریویی» بیش از هر چیز از آلودگی هوا ناشی می‌شوند. برآورد می‌شود بسیاری از کسانی که جان خود را به‌خاطر آلودگی هوا از دست داده‌اند، به‌دلیل آلودگی به این بیماری‌ها دچار شده باشند.
به گفته او حداقل ۸۱۹ نفر در شهرهای مورد مطالعه به‌خاطر بیماری‌های مزمن انسداد ریوی از میزان مرگ‌ومیر ناشی از ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون جان خود را از دست داده‌اند. این ذرات به طور متوسط دلیل بروز ۱۱/۴ درصد از مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی در ایران است.
مراجعه به بیمارستان‌ها در دی امسال ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است
در سال جاری آلودگی هوا به‌خاطر عواملی از جمله سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها بیشتر شده و روزهای هوای پاک در شهرهای مختلف کاهش پیدا کرده است. بر همین اساس تخمین زده می‌شود که رقم کسانی که آلودگی هوا نفس آن‌ها یا جانشان را گرفته بیشتر و بیشتر شده باشد. بخشی از این قربانیان کودکان هستند.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در این‌باره گفت امسال آلودگی هوای کلان‌شهرها از هفته پایانی آذرماه آغاز شده وتعداد مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی دولتی از ابتدای دی ماه سال جاری به دلیل بیماری‌های تنفسی غیرعفونی حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است.
دی ماه سال گذشته مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در جلسه این شورا اعلام کرد آلودگی هوا در ایران به اندازه جنگ ایران و عراق آدم می‌کشد.
آلودگی هوا در شهرهای مختلف غالباً به‌صورت محدود و آن‌هم در قالب اخبار مربوط به تعطیلی مدارس و اداره‌ها در رسانه‌ها منعکس می‌شود. گاه‌به‌گاه برخی از مقام‌های پزشکی محلی نیز آمارهایی از مراجعه بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی و قلبی به بیمارستان‌ها ارائه می‌کنند. در عین‌حال اخبار رسمی بیش از همه‌جا بر مرکز متمرکز است.
عباس شاهسونی هم در مصاحبه با ایسنا گفت: سهم پایتخت از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا طی سال گذشته ۶ هزار ۹۳۹ نفر است. این مقام وزارت بهداشت عنوان کرد: آمارهای نگران کننده در قالب «مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران پایین‌تر از میانگین جهانی است». رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در عین‌حال اذعان کرد که «میزان مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون در شهرهای ماهشهر، ریگان، تهران، مشهد، اصفهان و اراک از میانگین کشوری بیشتر است.»
او همچنین تأیید کرد که از کل آمار مرگ و میر در ایران، ۱۲/۶ درصد را مرگ‌های ناشی از ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون در هوا تشکیل می‌دهند.
آلودگی هوا چه هزینه‌ای برای نظام سلامت و مردم دارد؟
وزارت بهداشت، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون را در سال گذشته ۱۲میلیارد دلار یعنی نزدیک به ۶۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.
هزینه‌های مالی آلودگی هوا برای شهروندان از جمله آن‌هایی که هزینه جانی بر آن‌ها تحمیل شده و عضوی از خانواده را به‌خاطر آلودگی هوا از دست داده‌اند، در این گزارش مشخص نشده است.
با این‌حال به گفته عباس شاهسونی به‌طور متوسط گفته می‌شود که ۱۰ درصد از هزینه‌های مرگ منتسب به آلودگی هوا، به سیستم بهداشتی و درمانی تحمیل می‌شود و با توجه به میزان هزینه‌های مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا، می‌توان گفت که هزینه تحمیلی برنظام سلامت حدود ۶۰ همت است.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به‌طور تفکیکی تنها به آمارهای دو شهر تهران و اراک اشاره کرد و گفت: «میزان مرگ منتسب به آلودگی هوا در شهر تهران معادل ۶هزار و ۹۳۹ نفر است که سهم بیماری‌های «مزمن انسداد ریوی» و «سرطان ریه» به ترتیب ۱۲۴ و ۱۷۳ نفر است. همچنین سهم بیماری‌های «ایسکمیک قلبی» و «سکته مغزی» به ترتیب ۱۲۸۱ و ۶۹۷ نفر است.»
او هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق در شهر تهران را در سال گذشته را ۲ میلیارد و ۷۲۲ میلیون دلار، معادل ۱۳۵ هزار میلیارد تومان اعلام کرد.
شاهسونی درباره وضعیت آلودگی هوای شهر اراک هم گفت: سال گذشته، میزان غلظت ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون در شهر اراک 6 برابر رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت بوده است. میزان ذرات معلق کمتر از ۲/۵ میکرون در این شهر طی ۳۴۲ روز از سال گذشته از توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی بیشتر است و متاسفانه، شهروندان اراکی هوای پاک را طی سال گذشته تجربه نکرده‌اند.
او افزود: میزان مرگ منتسب به آلودگی هوا در شهر اراک ۶۶۱ نفر گزارش شده که سهم بیماری‌های «ایسکمیک قلبی» و «سکته مغزی» به ترتیب ۱۰۸ و ۹۴ نفر است.
به گفته شاهسونی، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در اراک ۲۵۹ میلیون دلار برآورد شده است.
آلودگی هوا به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی ایران تبدیل شده است. در سال‌های اخیر افزایش آمار ابتلا به بیماری‌های مزمن، تعطیلی‌های مکرر و کاهش کیفیت زندگی، توجه بیشتری را به این بحران معطوف کرده است، با این وجود تغییری عملی در سیاست‌گذاری‌های مسئولان برای مقابله با آلودگی هوا یا دست‌کم کاهش آلودگی مشاهده نمی شود.