هماهنگی میان دولت و صادرکنندگان چگونه می‌تواند رونق صادرات را عملیاتی سازد؟
ایران‌اکسپو؛ ویترین صادرات ایران
گروه اقتصادی
در عصری که اقتصادها بیش از هر زمان دیگری به هم پیوسته‌اند و تعاملات تجاری جای خود را به زنجیره‌های پیچیده ارزش داده‌اند، صادرات به عنوان موتور محرکه تولید، اشتغال و رشد اقتصادی شناخته می‌شود. بنابراین کشوری که می‌خواهد در میدان رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی سربلند بایستد، ناگزیر است از تمرکز بر فروش نفت عبور کند و به سمت توسعه صادرات غیرنفتی، آن هم با تکیه بر تولید ملی و مشارکت بخش خصوصی گام بردارد. در این مسیر، نخستین و مهم‌ترین شرط، رفع موانع پیش‌روی صادرکنندگان و تسهیل‌گری در عرصه تجارت خارجی است. صادرات تنها به معنای خروج کالا از مرزها نیست؛ صادرات به معنای ورود کشور به صحنه اقتصاد بین‌الملل، کسب سهم از بازارهای جهانی، ارتقای جایگاه برند داخلی، جلب سرمایه‌گذار خارجی و اعتمادسازی برای شراکت‌های بلندمدت میباشد اما این اهداف متعالی، زمانی به واقعیت نزدیک می‌شوند که صادرکننده با فراغ بال و اطمینان خاطر در فضای اقتصادی کشور فعالیت کند. حذف موانع غیرضروری، ساده‌سازی رویه‌های گمرکی، تضمین بازگشت ارز صادراتی و ثبات در مقررات لازمه‌های اولیه رونق صادرات هستند. از سوی دیگر، شناسایی نیازهای دقیق و متقابل با کشورهای هدف، ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک و تقویت خدمات پس از فروش در بازارهای خارجی نیز باید در دستور کار بخش‌های اقتصادی قرار گیرد. در این میان، نقش بخش خصوصی و تشکل‌های صادراتی به هیچ عنوان قابل چشم‌پوشی نیست. آن‌ها که در خط مقدم تجارت خارجی قرار دارند و بیش از هر بخش دیگری به اقتضائات بازار جهانی واقف‌اند و توان تطبیق سریع با تغییرات آن را دارند. براین اساس باید گفت که بهره‌گیری از ظرفیت فعالان اقتصادی و متخصصان این صحنه می‌تواند فرآیند بازاریابی، معرفی برندهای داخلی، جذب سفارش‌های بین‌المللی و تقویت نفوذ تجاری کشور را شتاب بخشد.
در همین چارچوب، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی از جمله ایران‌اکسپو ۲۰۲۵ یک فرصت ارزشمند و بی‌بدیل برای معرفی توانمندی‌های صنعتی، معدنی، کشاورزی، دانش‌بنیان و خدمات فنی مهندسی کشور به شمار می‌رود. مطلوب است تا عنوان بداریم که چنین رویداد‌های مهمی، نه‌تنها ویترینی از ظرفیت‌های امروز کشورند، بلکه می‌توانند به آیینه‌ای برای بازتاب آینده اقتصادی کشور بدل شوند؛ آینده‌ای که با سرمایه‌گذاری، انتقال فناوری، ورود به زنجیره‌های جدید ارزش جهانی و توسعه تعاملات پایدار گره خورده است. نمایشگاه‌های تبیین توانمندی‌های صادراتی از جمله ایران‌اکسپو ۲۰۲۵ در حقیقت یک بازآرایی راهبردی در مسیر ورود هوشمندانه کشور به بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای می‌باشند اما برای آنکه این مسیر به‌درستی ترسیم و طی شود، نیازمند انسجام و همراهی گسترده‌تری هستیم. دولت باید در جایگاه تسهیل‌گر، بستر قانونی و حمایتی مناسبی فراهم کند و بخش خصوصی، با انگیزه و درک دقیق از فرصت‌ها، ایفای نقش کند. هماهنگی در معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، ارائه مشوق‌های صادراتی، حمایت هدفمند از تولید صادرات‌محور و ایجاد اطمینان در شرکای خارجی، رمز موفقیت این رویداد و مسیر پس از آن خواهد بود. در نهایت، آنچه آینده اقتصاد را ترسیم می‌کند، نه فقط منابع طبیعی، بلکه میزان توانایی در تعامل مؤثر، مدیریت هوشمند و عزم برای عبور از موانع است. اگر این تعامل میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای تصمیم‌ساز شکل بگیرد، می‌توان امیدوار بود که صادرات، به سکوی پرتاب کشور در مسیر توسعه پایدار و اقتدار اقتصادی تبدیل شود. در بررسی بیشتر این موضوع به گفت‌وگو با سعید اشتیاقی، کارشناس مسائل اقتصادی و عطا بهرامی دیگر کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
سعید اشتیاقی، کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد:
رونق صادرات در امتداد رفع موانع پیش‌روی صادرکنندگان
سعید اشتیاقی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» پیرامون برگزاری نمایشگاه اکسپو ایران ۲۰۲۵ و ضرورت توسعه توانمندی‌های صادراتی و شناسایی نیازهای متقابل کشورهای هدف بیان داشت: به طورحتم برگزاری نمایشگاه اکسپو ایران ۲۰۲۵ گامی مؤثر تلقی می‌گردد و تاکنون مطابق با ارزیابی‌ها از ازدحام بازدیدکننده خوبی برخوردار بوده است و هیئت‌های خارجی بسیاری بازدید به عمل آورده و دراین نمایشگاه شرکت کرده‌اند. درواقع می‌توان بیان داشت که با برگزاری این دوره شاهد هستیم که ضعف‌های گذشته برطرف شده و برهمین اساس هیئت‌های خوبی برای بازدید حضور داشته‌اند.
وی با تأکید بر ضرورت بهره‌گیری صحیح از ظرفیت‌های صادراتی موجود افزود: بی‌شک باید از ظرفیت‌های صادراتی به درستی استفاده شود. دراین مسیر دولت باید در جهت رفع موانع صادرکنندگان قدم بردارد و شرایط پیش‌رو را تسهیل سازد.
اشتیاقی با اشاره به مشکلات پیش‌روی صادرکنندگان تصریح کرد: متأسفانه اکنون موانعی همچون رفع تعهد ارزی صادرکنندگان وجود دارد اگرچه که طی چندماه گذشته اتفاقات خوبی رقم خورد و ابزارهای گوناگونی برای رفع تعهد ارزی صادرکنندگان درنظرگرفته شد. بدیهی‌است که درشرایط حال حاضر اقتصادی که بسان جنگ اقتصادی است، می‌بایست دست سرباز اقتصادی خود را باز بگذاریم تا ارزآوری خوبی بدارد.
کارشناس مسائل اقتصادی با تأکید بر لزوم تسهیل‌گری همچنین خاطرنشان کرد: بی‌شک باید مسیر صادرات را هموار و تسهیل‌کرد تا ارزآوری رقم بخورد. اینکه صادرکننده بگوید ارز برای اوست، امری نادرست است و مخالف این روندیم اما اینکه راه‌های متفاوتی پیش‌روی صادرکنندگان باشد و تسهیل‌گری صورت گیرد، حق طبیعی صادرکنندگان است.
او متذکر شد: اگر صادرکننده‌ای می‌تواند با ارز رفع تعهد کند، اجازه دهیم این‌گونه رفع تعهد کند. اگر می‌تواند با طلا و ريال رفع تعهد کند، مانع نشویم و اجازه دهیم این‌گونه رفع تعهد کند.
وی با بیان اینکه موانع نباید سد راه تولیدکنندگان و صادرکنندگان شوند، یادآور شد: بگذاریم روند صادرات صادرکنندگان به جهت رفع تعهد ارزی و عوارض صادراتی متوقف نگردد.
وی در پایان این گفت‌وگو پیرامون برگزاری نمایشگاه اکسپو ایران ۲۰۲۵ همچنین ادامه داد: این روند اتفاق خوبی بود و هیئت‌های خوبی حضور داشتند. نکته مثبت این ماجرا، جوانان توانمندی هستند که درحال پیوستن به این جرگه هستند و از این ظرفیت‌ها به خوبی استقبال می‌کنند. امروز افرادی را مشاهده می‌کنیم که طی سه سال گذشته تمایل به حضور دراین عرصه را داشتند و اینک توانسته‌اند عددی را به صادرات برسانند. بی‌شک چنین روندی برای کشور و اقتصاد بسیار خوشایند است.
عطا بهرامی، کارشناس مسائل اقتصادی مطرح کرد:
رقابت‌پذیری صادرات نیازمند اصلاح سیاست‌های ارزی
عطا بهرامی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» بیان داشت: برگزاری نمایشگاه توانمندی و فرصت‌های صادراتی اتفاق خوبی‌است و درحقیقت تلاش برای فراهم‌سازی زمینه نهادی صادرات و معرفی به بازارهای بین‌المللی است اما تحقق اهداف این مهم درگرو الزاماتی همچون تسهیل‌گری و رفع موانع است. درحقیقت باید گفت در شرایطی که سیاست‌گذاری ارزی به‌گونه‌ای است که امکان رقابت برای برخی کالاها را سلب می‌کند؛ ضرورت رفع موانع بیش از پیش تبیین می‌گردد.
وی با تأکید بر لزوم اصلاح سیاست‌‌گذاری‌های ارزی افزود: مادامی که امکان رقابتی وجود نداشته باشد، عرضه توانمندی‌ها دشوار خواهد بود. به عنوان تولیدکننده دستگاه فشارخون یا دیالیز را تصورکنید یا فردی را که روشی مدرن برای توسعه نهاده‌های دامی تولیدکرده است. هریک از این افراد چنانچه با شرایط ارزی صحیح روبه رو نشوند و از یارانه مؤثر برخوردار نباشند، امکان نقش‌آفرینی نخواهند داشت چراکه مردم و متقاضیان در نهایت به قیمت نگاه خواهند کرد.
کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه قیمت، شاخص اصلی تصمیم‌گیری مصرف‌کننده در بازار جهانی است، همچنین خاطرنشان کرد: آنچه که در نهایت برای متقاضی و مصرف‌کننده اهمیت دارد، موضوع قیمت است. درحقیقت خریدار میان کیفیت و قیمت، ارزیابی می‌دارد و تصمیم می‌گیرد. به عنوان مثال فردی که درصدد خرید تلفن همراه است به امکانات و سپس قیمت توجه می‌دارد. اگر امکانات بسیارخوب باشد اما قیمت مقرون به صرفه نباشد بازهم جست‌وجو خواهد داشت تا درنهایت کالایی مقرون به صرفه پیدا کند.
وی با تأکید بر لزوم رفع موانع و رونق تحقیق و توسعه یادآور شد: کیفیت با تحقیق و توسعه رشد پیدا می‌کند بنابراین اگر بسترعرضه برای شرکت وجود نداشته باشد، امکان استمرار رشد برای شرکت نیز وجود نخواهد داشت.
وی در پایان این گفت‌وگو با بیان اینکه حجم صادراتی‌مان انرژی‌پایه میباشد، بیان کرد: مشکلات ارزی مانع از رونق صادرات است بنابراین نیاز است که در این مسیر رفع موانع و تسهیل‌گری صورت گیرد.