سرطان ریه در سرتاسر جهان رو به افزایش است

سرطان ریه در سرتاسر جهان رو به افزایش است

پیشتر نتایج یک مطالعه نشان می‌داد که پس از ترک سیگار، خطر ابتلا به سرطان‌های مرتبط با دخانیات در طول زمان به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و افراد سیگاری، اگر این عادت را تا ۴۵‌سالگی ترک کنند، می‌توانند ۸۷ درصد از افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه را که به‌عنوان فرد سیگاری با آن مواجه هستند، از بین ببرند، این درحالی است که اخیرا سرطان ریه به‌عنوان یکی از کشنده‌ترین انواع این بیماری، الگوی ابتلای متفاوتی پیداکرده است و تشخیص آن در میان افراد غیرسیگاری به علت آلودگی هوا در سراسر جهان رو به افزایش است. بنابراین سیگار نکشیدن دیگر نمی‌تواند انسان‌ها را از ابتلا به سرطان ریه نجات دهد، آن‌هم وقتی‌که هوایی را تنفس می‌کنند که یا به‌دست انسان‌های دیگر آلوده‌شده یا دست‌کم برای سالم‌نگه‌داشتن آن اقدام جدی انجام نمی‌شود.
آلودگی هوا در سال‌های گذشته در بسیاری از نقاط جهان به چنان معضلی بدل شده که در بعضی شهرها و مناطق شاید شمار روزهایی که هوا سالم است در سال به 6 ماه هم نرسد. با این‌که اکثر کشورها دست‌کم به یک مقرارت حداقلی برای آلاییدن هوا التزام دارند، تحقیقات نشان می‌دهد آلودگی هوا می‌رود که به یک معضل فراگیر تبدیل شود.
تاکنون بیشتر صحبت از تأثیر این آلودگی بر بیماری‌های چشمی و قلبی و تنفسی بود اما حالا به‌نظر می‌رسد که آلودگی هوا به عامل مهم ابتلای تعداد زیادی از مردمان جهان به بیماری‌ سرطان ریه بدل شده است.
سازمان بهداشت جهانی در آخرین گزارش خود اعلام کرد نسبت افرادی که بدون سابقه سیگار کشیدن به سرطان ریه مبتلا می‌شوند در حال افزایش است و آلودگی هوا یکی از «عوامل مهم» در این روند محسوب می‌شود.
آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان هم گزارش داده است که سرطان ریه در افرادی که هرگز سیگار یا تنباکو مصرف نکرده‌اند، اکنون پنجمین عامل مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در سراسر جهان است؛ سرطانی که در افراد غیرسیگاری تقریبا به‌طور انحصاری به شکل آدنوکارسینوم بروز می‌کند.
آدنوکارسینوم نوعی سرطان است که می‌تواند در اندام‌های مختلف بدن از جمله ریه، پستان، پروستات، پانکراس و روده بزرگ ایجاد شود و به‌شکل غده سرطانی بدخیم که از بافت پوششی اندام‌ها منشأ گرفته ظاهر شود. این نوع سرطان در حال حاضر رایج‌ترین زیرگروه از چهار نوع اصلی سرطان ریه در سراسر جهان است.
بر اساس مطالعه‌ای که در مجله «لنست» منتشر شده است، در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۰۰ هزار مورد آدنوکارسینوم به آلودگی هوا نسبت داده شده است. این مطالعه نشان داده که بیماری ناشی از آدنوکارسینوم مرتبط با آلودگی هوا در شرق آسیا، به‌ویژه چین بیشتر از همه‌جا مشاهده‌شده است. در این مطالعه از ایران آمار مشخصی منتشرنشده است.
دکتر فردی بری، نویسنده اصلی این پژوهش در مصاحبه‌ای با روزنامه گاردین گفته که یافته‌های تحقیق تأکید می‌کند که باید بر تغییرات خطر سرطان ریه نظارت فوری انجام گیرد. به این معنا که بررسی شود در شرایط کنونی عوامل اصلی بروز این سرطان چیستند و برای آن‌ها چاره‌اندیشی شود.
او تأیید کرد: «تغییر در الگوهای مصرف سیگار و میزان قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا ازجمله مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در تغییرات خطر ابتلا به سرطان ریه بر اساس زیرگروه‌های مختلف آن است.» به گفته او لازم است مطالعات بیشتری برای شناسایی عوامل علیتی احتمالی، مثل آلودگی هوا، در جمعیت‌هایی که سیگار کشیدن عامل اصلی سرطان ریه محسوب نمی‌شود، انجام شود. به عبارت بهتر، دیگر نمی‌توان دخانیات را تنها عامل شیوع سرطان ریه دانست: «با کاهش شیوع مصرف سیگار – همان‌طور که در انگلیس و ایالات‌متحده آمریکا اتفاق افتاده است – نسبت موارد تشخیص سرطان ریه در میان افراد غیرسیگاری افزایش می‌یابد. این‌که آیا نسبت جهانی آدنوکارسینوم‌های مرتبط با آلودگی هوای محیطی افزایش خواهد یافت یا نه، به میزان موفقیت استراتژی‌های آینده برای کاهش مصرف تنباکو و کاهش آلودگی هوا بستگی دارد.»
آمارهای سرطان ریه به‌عنوان مرگبارترین سرطان
سرطان ریه همچنان علت اصلی بروز و مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در سراسر جهان است. در سال ۲۰۲۲ ابتلای حدود ۲/۵ میلیون نفر به این بیماری در سراسر جهان ثبت‌شده است. بااین‌حال، الگوهای بروز آن بر اساس زیرگروه‌های سرطان ریه، در دهه‌های اخیر تغییرات چشمگیری داشته است.
طبق تحقیقاتی که بر مبنای جنسیت انجام‌شده، از میان چهار نوع اصلی سرطان ریه یعنی آدنوکارسینوم، سرطان سلول سنگفرشی (کارسینوم)، سرطان سلول کوچک (کارسینوم سلول کوچک) و سرطان سلول بزرگ (کارسینوم سلول بزرگ)، آدنوکارسینوم اکنون شایع‌ترین نوع در میان مردان و زنان است. در سال ۲۰۲۲، آدنوکارسینوم ۴۵/۶درصد از موارد سرطان ریه در مردان و ۵۹/۷درصد از موارد سرطان ریه در زنان را تشکیل داده است. این ارقام در سال ۲۰۲۰ به ترتیب ۳۹ درصد و ۵۷/۱ درصد بود.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، تغییراتی که در ساخت سیگار و الگوهای مصرف آن در دهه‌های اخیر به‌وجود آمده، بر روند بروز انواع مختلف سرطان ریه تأثیر گذاشته است. همچنین، شواهد فزاینده‌ای از ارتباط علّی میان آلودگی هوا و افزایش خطر ابتلا به آدنوکارسینوم وجود دارد.
در حال حاضر، مشخص نیست که چه درصدی از موارد سرطان ریه در سراسر جهان مربوط به افراد غیرسیگاری است، اما شواهد نشان می‌دهد که این میزان در حال افزایش است. دانشمندانی که در پژوهش مشارکت کرده‌اند، در تلاش‌اند تا به جز سیگارکشیدن، سایر عوامل مؤثر در ابتلا به سرطان ریه را شناسایی کنند. آن‌ها گزارش کرده‌اند: «آلودگی هوا را می‌توان عامل مهمی دانست که تا حدی توضیح می‌دهد چرا آدنوکارسینوم در حال تبدیل‌شدن به نوع غالب سرطان ریه است و بین ۵۳٪ تا ۷۰٪ از موارد این بیماری را در میان افراد غیرسیگاری در سراسر جهان تشکیل می‌دهد.» بنابراین بر اساس اعلام آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، در میان افراد غیرسیگاری، تا ۷۰٪ از موارد سرطان ریه از نوع آدنوکارسینوم است. در عین‌حال، تفاوت‌های جنسیتی هم همچنان اثر خود را بر بروز بیماری و آمارهای مرتبط با آن می‌گذارند. طبق گزارش‌ها درحالی‌که نرخ بروز سرطان ریه در میان مردان طی ۴۰ سال گذشته در بیشتر کشورها کاهش‌یافته است، این میزان در میان زنان همچنان روند افزایشی دارد.
روندهای فعلی نشان می‌دهد که هرچند مردها ازنظر جمعیتی همچنان بیش از زنان به سرطان ریه مبتلا می‌شوند (حدود ۱/۶ میلیون مورد در سال ۲۰۲۲)، اما فاصله بین نرخ ابتلا در مردان و زنان در حال کاهش است. در سال ۲۰۲۲ ابتلای حدود ۹۰۰ هزار زن به سرطان ریه ثبت‌شده است.
روزنامه گاردین هم در سال ۲۰۲۳ فاش کرد که تعداد زنان مبتلا به سرطان ریه در انگلیس برای اولین بار از مردان پیشی گرفته است. متخصصان سرطان اعلام کردند که این آمار منعکس‌کننده تفاوت‌های تاریخی در میزان مصرف سیگار است، به‌ویژه اینکه نرخ سیگار کشیدن در مردان بسیار زودتر از زنان به اوج خود رسید. این موضوع باعث شد که متخصصان از زنان بخواهند به همان اندازه که به بررسی توده‌های مشکوک در پستان‌های خود توجه دارند، نسبت به علائم سرطان ریه نیز آگاهی و توجه بیشتری داشته باشند.
پیش‌بینی‌ها در مورد روند ابتلا به سرطان در ایران
سرطان ریه در ایران نیز یکی از شایع‌ترین سرطان‌هاست که در سال‌های گذشته روند افزایشی و بار اقتصادی زیادی داشته و در مناطق مختلف جغرافیایی الگوهای متنوعی به خود گرفته است. نتایج مطالعات پراکنده و محدودی که در سال‌های گذشته منتشرشده‌اند بر مصرف سیگار به‌عنوان خطر اصلی تأکید می‌کنند اما اذعان می‌کنند که عوامل مختلف خطر سرطان ریه ازجمله خطرهای شغلی و محیطی مانند آلودگی هوا، آلودگی صنعتی و مواد شیمیایی و همچنین سابقه ژنتیکی ممکن است با هم اثر هم‌افزایی داشته باشند.
نتایج یک تحقیق دانشگاهی از سوی «مؤسسه ملی تحقیقات سلامت» که ابتلا به سرطان در ایران را تا سال ۱۳۹۹ بررسی کرده؛ مصرف سیگار، قلیان، تریاک و آلودگی‌‌های محیطی را از عوامل اصلی افزایش ابتلا به سرطان در ایران ذکر کرده است. سرطان ریه همچنین شایع‌ترین نوع سرطان در مردان استان‌های هرمزگان و بوشهر اعلام‌شده است. نویسندگان این پژوهش پیش‌بینی کرده‌اند که سرطان‌های پروستات، روده بـزرگ و ریه در مردها و سرطان‌‌های پستان، تیروئید و روده بزرگ در زنان تا سال ۱۴۱۴ از بقیه انواع سرطان بروز بسیار بیشتری داشته باشند.
پی‌نوشت:
منبع: ایسنا، ایرنا و زومیت