دبیر ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی:
ایران به رتبه ۸ دنیا در سلول درمانی رسید / تولید 140 محصول سلامت‌محور و صادرات به بازارهای جهانی
دبیر ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی گفت: در حوزه سلول‌های بنیادی پیشرفت قابل‌توجهی داشتیم؛ پارسال تنها یک محصول سلول‌درمانی در بازار داشتیم و رتبه دوازدهم جهان را کسب کردیم، اما امسال با ۵ محصول، به رتبه هشتم دنیا رسیده‌ایم.به گزارش خبرنگار روزنامه رسالت،دکتر قانعی دکتر قانعی دبیر ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی در نشست خبری با اشاره به جایگاه علم و فناوری در بیانات رهبر معظم انقلاب و نقش آن به‌عنوان یکی از دلایل اصلی دشمنی آمریکا با ایران گفت: با همکاری مشترک همه بخش‌ها، باید فناوری‌های راهبردی را به‌گونه‌ای توسعه دهیم که وابستگی کشور از بین برود و اقتصاد سلامت تقویت شود.وی با تأکید بر ضرورت توسعه فناوری‌های بومی گفت: در شرایط تحریم، تکیه بر توان داخلی تنها راه حفظ استقلال کشور در حوزه سلامت است. این خودکفایی، علاوه بر صرفه‌جویی ارزی، باعث بازگشت یارانه‌هایی می‌شود که پیش‌تربه تولیدکنندگان خارجی اختصاص داشت و اکنون می‌تواند دراقتصاد ملی به گردش درآید.قانعی گفت:در سخت‌ترین دوره تحریم‌ها، هیچ‌یک از داروهای زیستی کشور دچار کمبود نشد و این نشان از توانمندی بالای داخلی دارد.این مقام مسئول در ادامه خاطر نشان کرد: سالانه برای واردات پلاسما بیش از 400 میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌شود و واردات انسولین نیز هزینه ارزی قابل‌توجهی به همراه دارد. با راه‌اندازی کامل زیرساخت‌ها و خطوط تولید، امیدواریم ظرف دو سال آینده نیاز به واردات این دو محصول به صفر برسد. قانعی اقدامات انجام‌شده در حوزه تولید داخل، اشاره کرد: با هدف کاهش وابستگی ارزی و تقویت اقتصاد ملی، دو پروژه مهم تولید داخلی انسولین و پلاسما را به‌صورت جدی دنبال می‌کنیم. وی بیان کرد:این دو محصول بیشترین سهم را در ارزبری حوزه سلامت دارند.دبیر ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی افزود:ایران در حوزه داروهای زیست‌فناورانه در منطقه جایگاهی بی‌رقیب دارد و در قاره آسیا رتبه پنجم را کسب کرده است.دبیر ستاد زیست‌فناوری تأکید کرد: توسعه واقعی فناوری زمانی محقق می‌شود که تمام عناصر آن از زیرساخت و قانون گرفته تا سرمایه‌گذاری هدفمند و انسجام اجرایی، همزمان تقویت شوند. در غیر این صورت، فناوری نمی‌تواند به موتور محرک اقتصاد کشور تبدیل شود.
قانعی به مسئله امنیت غذایی نیز اشاره کرد و گفت: وابستگی به واردات جوجه یک‌روزه یکی از چالش‌های جدی کشور است. به همین دلیل، پروژه اصلاح نژاد مرغ آرین ایرانی را آغاز کرده‌ایم تا با بهبود ضریب تبدیل غذایی، این وابستگی را برطرف کنیم.
وی همچنین از طرح‌های فناورانه در حوزه شیلات سخن گفت و افزود: «با توجه به تغییرات اقلیمی، استفاده از فناوری‌های نو برای افزایش بهره‌وری در بخش شیلات در دستور کار قرار دارد.قانعی پیشرفت کشور در حوزه سلول‌های بنیادی را نیز چشمگیر توصیف کرد: تا سال گذشته تنها یک محصول سلول‌درمانی در بازار داشتیم و رتبه دوازدهم جهان را در اختیار داشتیم، اما امسال با عرضه پنج محصول، به رتبه هشتم رسیده‌ایم. هدف ما قرار گرفتن در میان پنج کشور برتر دنیا در این حوزه و بی‌نیاز شدن بیماران از سفر درمانی به خارج است.وی با انتقاد از نبود متولی مشخص برای اجرای برخی قراردادهای مهم حوزه فناوری گفت: با گذشت شش سال از امضای برخی توافقات، هنوز مسئولیت مشخصی برای عملیاتی‌سازی آن‌ها تعیین نشده است. متأسفانه توسعه فناوری در کشور طی دو دهه اخیر بیشتر به شکل جزیره‌ای و پراکنده پیش رفته و این موجب کاهش مزیت رقابتی ما شده است.قانعی ادامه داد: اسناد بالادستی سهم فناوری را در تولید ناخالص داخلی 7 درصد پیش‌بینی کرده‌اند. با در نظر گرفتن فناوری‌های زیستی، دستیابی به این هدف با توجه به موانع موجود ساده نخواهد بود. طبق قانون، از رشد اقتصادی پیش‌بینی‌شده 8 درصدی، حدود 1.6 درصد باید از مسیر فناوری حاصل شود؛ الگویی که کشورهای پیشرفته در بخش‌هایی مانند معدن، پزشکی و صنعت به کار گرفته‌اند.به گفته وی، تحقق این اهداف نیازمند نگاهی همه‌جانبه به فناوری است؛ از توسعه مراکز تحقیق و توسعه گرفته تا تصویب قوانین تسهیل‌گر، حمایت مؤثر، حذف رانت، کنترل واردات غیرضروری و تمرکز بر فناوری‌های راهبردی. قانعی هشدار داد: اگر تنها از یک زاویه به موضوع نگاه شود، برنامه‌ها به شعار تبدیل می‌شوند.
* تولید 140 محصول سلامت‌محور و صادرات به بازارهای جهانی
سعید سرکار رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی در ادامه نشست با اشاره به دستاوردهای چشمگیر کشور در این حوزه، مطرح کرد:در حال حاضرحدود 140 محصول در حوزه سلامت و مبتنی بر فناوری‌های نوین و نانو تولید شده است و بخش قابل توجهی از این محصولات به خارج از کشور نیز صادر می‌شود.این مقام مسئول به برخی از مهم‌ترین دستاوردهای سال گذشته در حوزه داروهای پیشرفته مبتنی بر فناوری نانو اشاره کرد و گفت: در سال گذشته، دو قلم داروی در حوزه سرطان و یک قلم در حوزه عفونت‌های قارچی حاد که پیش‌تر مجموعاً بیش از 6.5 میلیون دلار واردات داشتند، با فناوری داخلی تولید و وارد بازار شدند. این داروها، شامل «اولستا اورین» برای درمان سرطان خون، داروی درمان سرطان پانکراس و یک داروی تزریقی برای عفونت‌های قارچی است. این داروها امسال وارد بازار شدند.سرکار با تأکید بر تأثیر توسعه فناوری در کاهش قیمت و دسترسی عادلانه به درمان افزود: برخی از این داروها پیش از این با قیمت‌هایی نظیر 800 دلار یا 1200 یورو به‌ازای هر تزریق وارد کشور می‌شدند و تنها بیماران خاص توان پرداخت آن‌ها را داشتند. اما اکنون با تولید داخلی، قیمت این داروها به حدود 25 تا 30 دلار کاهش یافته و تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند؛ به این ترتیب، دسترسی عادلانه به درمان برای همه اقشار فراهم شده است.به گفته این مقام مسئول، زمانی‌که فناوری در داخل توسعه می‌یابد، نه تنها ارزبری کاهش پیدا می‌کند بلکه قیمت داخلی نیز به شدت پایین می‌آید و عدالت سلامت محقق می‌شود. سرکار همچنین از آغاز 20 طرح توسعه فناوری در سال جاری خبر داد که از جمله آن‌ها می‌توان به پروژه داروی SMA، کیت‌های تشخیصی سرطان گوارش، و محصولات حوزه سلامت با هدف صرفه‌جویی بیش از 40 میلیون دلار ارزی اشاره کرد.وی با اشاره به ماموریت‌های جدید ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی حوزه گیاهان دارویی، عنوان کرد: دو مأموریت مهم در این ستاد تعریف شده است؛ نخست، افزایش اثربخشی گیاهان و داروهای گیاهی با استفاده از فناوری‌هایی مانند نانو که می‌تواند جذب مواد مؤثره را تا 100 برابر افزایش دهد (نمونه آن کپسول نانوکوکورمین است). دوم، انجام آزمون‌های بالینی استاندارد برای ادعاهای طب سنتی و داروهای گیاهی تا مستندات رسمی به وزارت بهداشت ارائه شود و ابهامات علمی برطرف شود.
رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی به تبیین مأموریت‌های مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی پرداخت و گفت:فناوری‌های راهبردی، ماهیتی نوظهور و تحول‌آفرین دارند و به عنوان پلتفرم‌هایی عمل می‌کنند که می‌توانند سرچشمه خلق بسیاری از فناوری‌های زیرمجموعه و محصولات جدید باشند. نبود این فناوری‌ها گاه به گلوگاهی برای صنایع تبدیل شده و می‌تواند یک صنعت را به طور کامل متوقف کند. وی با ذکر مثال از وابستگی صنعت پتروشیمی به کاتالیست‌ها اشاره کرد و افزود: ارزش بازار کاتالیست‌ها حدود 600 میلیون دلار است، اما تحریم آن‌ها می‌توانست این صنعت عظیم را فلج کند. خوشبختانه، ما توانستیم این حوزه حیاتی را در داخل کشور بومی‌سازی کنیم.رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی هدف اصلی از توسعه این فناوری را ارتقاء تاب‌آوری کشور و کاهش آسیب‌پذیری برشمرد و گفت: این فناوری‌ها با کاهش میزان ارزبری و از بین بردن وابستگی به منابع ارزی خارجی، یکی از گلوگاه‌های اساسی اقتصاد ملی را برطرف می‌کنند.این مقام مسئول به معرفی چهار ستاد (ستاد نانو و میکرو، ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی، ستاد علوم شناختی و ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی) این مرکز پرداخت و خاطرنشان کرد: هر چهار ستاد نقش محوری در حوزه سلامت ایفا می‌کنند. ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی به طور کامل در این زمینه فعال است. گیاهان دارویی و طب سنتی نیز به شکل دیگری با سلامت در ارتباط هستند. علوم شناختی نقشی کلیدی در سلامت روان و مباحث روز جهان مانند جنگ‌های شناختی دارد و فناوری‌های نانو نیز کاربردهای متعددی در حوزه سلامت پیدا کرده‌اند.رئیس مرکز توسعه راهبردی به نقش محوری هوش مصنوعی در سلامت پرداخت و گفت: با همکاری وزارت بهداشت، در حال پیاده‌سازی فناوری‌های هوش مصنوعی برای افزایش دقت و سرعت تشخیص، کاهش هزینه‌ها و ارتقای عدالت در دسترسی به خدمات سلامت هستیم. این فناوری می‌تواند به‌عنوان دستیار تشخیصی در رادیولوژی، پاتولوژی و سایر حوزه‌های مرتبط به کار گرفته شود.
وی به قرارداد منعقد شده با دانشگاه علوم پزشکی تهران برای حمایت از پروژه‌های هوش مصنوعی در حوزه سلامت اشاره کرد و گفت:در فراخوان نخست،46 طرح دریافت شده و در فراخوان دوم نیز اعلام شده که اگر محققان پروژه‌ای در حوزه هوش مصنوعی با 60 درصد پیشرفت داشته باشند، معاونت علمی حمایت مالی مرحله پایانی را ارائه خواهد کرد. مدیریت این پروژه‌ها بر عهده دانشگاه علوم پزشکی تهران است، اما این به معنای انحصار مأموریت نیست و همه ظرفیت‌های کشور از دانشگاه‌ها تا شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند طرح‌های خود را ارائه کنند.وی با اشاره به کاربرد هوش مصنوعی در بخش مراقبت‌های ویژه، بیان کرد: این فناوری می‌تواند به طور قابل‌توجهی سرعت و دقت تصمیم‌گیری را افزایش داده و ریسک‌ها را کاهش دهد.با استقرار سیستم‌های هوش مصنوعی،علائم حیاتی بیماران به صورت لحظه‌ای رصد شده و درصورت بروز اختلال، هشدارفوری به پرستار داده می‌شود، به طوری که یک پرستار قادر خواهد بود همزمان تا 10 بیمار را مدیریت کند.سرکار در ادامه افزود:هوش مصنوعی حتی می‌تواند توصیه‌های درمانی فوری برای عبور بیمار ازشرایط بحرانی ارائه دهد و درمدیریت بیمارستانی و سیاستگذاری کلان سلامت،توان بالقوه‌ای برای کاهش 30 تا 40 درصدی هزینه‌ها دارد. رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی با تأکید بر لزوم نگاه آینده‌نگر در حوزه سلامت گفت: ایران امروز در زمره کشورهای مطرح جهان در عرصه سلامت است، اما اگر بر فناوری‌های نوین مثل هوش مصنوعی تمرکز نکنیم، در آینده مردم ما از دسترسی به خدمات پیشرفته محروم خواهند شد.این مقام مسئول همچنین از طرح‌های آینده‌نگرانه این حوزه خبر داد و گفت: در بخش تجهیزات پزشکی، هوش مصنوعی می‌تواند دقت و کارایی دستگاه‌ها را افزایش دهد. در آینده، فرمولاسیون دارو با استفاده از این فناوری، بسیار سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر انجام خواهد شد. در حالی که اکنون توسعه یک دارو 5 تا 10 سال زمان می‌برد، پیش‌بینی می‌شود هوش مصنوعی این زمان را به طور چشمگیری کاهش دهد و مسیر را برای پزشکی شخصی‌سازی‌شده هموار کند. در این رویکرد، بر اساس اطلاعات ژنتیکی فرد، هوش مصنوعی فرمول دارویی منحصر‌به‌فرد او را طراحی و تولید خواهد کرد.
