فناوری هایی که ما را بیشتر از نفت ثروتمند می سازد

دکتر محمد قلم‌چی - تحلیلگر ارشد حوزه امنیت الکترونیک 
بازرسی انطباق‌پذیری سامانه‌های نظارت تصویری منصوبه در اماکن عمومی و صنوف با استانداردهای ملی و بین‌المللی، به‌عنوان یک راهبرد کلیدی در ارتقای امنیت اقتصادی کشورهای در حال توسعه شناخته می‌شود. تجربیات موفقیت‌آمیز امارات متحده عربی از سال ۲۰۰۸ و عربستان سعودی از سال ۲۰۲۴ شواهد تجربی ارزشمندی برای پیش‌بینی تأثیر سپتام در ایران فراهم می‌کند. «سپتام» (سامانه پایش تصویری اماکن) طبق آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های نظارت بر اماکن عمومی ایجاد شده است. این سامانه از طریق ارائه خدمات آزمایشگاهی، ماموریت بررسی کارایی تجهیزات نظارت تصویری (دوربین مداربسته) و بازرسی امنیت الکترونیک را برعهده دارد تا نسبت به صدور گواهینامه‌های انطباق‌پذیری برای اصناف و اماکن عمومی در سطوح مختلف اقدام نماید. این پژوهش که به قلم دکتر محمد قلم‌چی مدیرعامل موسسۀ خدمات مدیریت و رشد فناوری قلم‌چی و صاحب نظر در عرصه امنیت الکترونیک نگاشته شده و با تحلیل داده‌های بین‌المللی و مدل‌سازی اقتصادی، نخستین برآورد کمّی از مزایای اقتصادی این طرح در ایران را ارائه می‌دهد. در این مقاله بررسی شده که چگونه  کارکرد دقیق و موثر دوربین‌های مداربسته می‌تواند در ۱۰ سال، هر ایرانی را ۵۰۰۰ دلار ثروتمندتر سازد. طبق برآوردها، سهم سالیانه هر ایرانی از نفت حدود 300 دلار است، در صورتیکه تاثیرگذاری سپتام در ثروتمند شدن هر ایرانی به مراتب از تاثیر نفت بیشتر است.
چارچوب نظری و روش‌شناسی
مطالعه حاضر از «تابع تولید کاب-داگلاس اصلاح‌شده» بهره می‌برد که در آن شاخص امنیت سرمایه‌گذاری (S) به عنوان متغیر مستقل افزوده شده است:
Y = A . K^α . L^β . S^γ
در این مدل:
– `Y`  شاخص تولید ناخالص داخلی
– `S`  شاخص امنیت سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص آزادی اقتصادی (EF)
 `γ` - شاخص کشش GDP نسبت به امنیت را نشان می‌دهد که بر اساس داده‌های تجربی بین ۰.۱۱ تا ۰.۱۸ برآورد شده است.
داده‌های مورد استفاده شامل «پنل داده‌های ترکیبی» از سه کشور ایران، امارات متحده عربی و عربستان سعودی طی سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۵ بوده است. متغیرهای کنترلی شامل قیمت نفت، تحریم‌های بین‌المللی و نرخ رشد جمعیت برای ایران نیز در نظر گرفته شده‌اند. تحلیل نهایی با به‌کارگیری «روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) » در نرم‌افزار Stata 18 انجام شده است.
یافته‌های تجربی و تجربیات بین‌المللی
بر اساس داده‌های بانک جهانی در سال 2023، سامانه نظارت یکپارچه در امارات متحده عربی طی دوره ۱۷ ساله موجب افزایش متوسط رشد سالانه GDP به میزان ۰.۵۴ درصد (با انحراف معیار ۰.۰۷) شده است. مطابق گزارش اتاق بازرگانی دبی در سال 2021، هزینه‌های امنیتی بنگاه‌ها در این کشور ۲۲.۴ درصد کاهش یافته و جذب سرمایه‌گذاری مستقیم ۱۸.۷ درصد رشد داشته است که این افزایش سرمایه‌گذاری معلول ارتقای امنیت الکترونیک در این کشور بوده است. در مورد عربستان سعودی، داده‌های اولیه سازمان مالی عربستان (SAMA) در سال 2025 نشان می‌دهد طرح مشابه سپتام در دو سال نخست اجرا موجب افزایش ۰.۳۱ درصدی رشد GDP (با انحراف معیار ۰.۱۲) و کاهش ۱۶.۸ درصدی هزینه‌های امنیتی بنگاه‌ها شده است.
پیش‌بینی برای ایران
با اعمال مدل اقتصادسنجی و تعدیل اثرات متغیرهای خاص ایران، برآورد می‌شود که اجرای سامانه سپتام در سناریوی پایه (پوشش ۶۵ درصد اصناف) قادر به تحقق موارد زیر خواهد بود:
اجرای این سامانه رشد سالانه  GDPرا به‌طور متوسط ۰.۵۵ درصد افزایش دهد. به بیان دیگر، ایران در 10 ساله اول پیاده‌سازی سپتام، صرفاً به دلیل بهبودهای ایجاد شده از طریق سپتام، نرخ رشد GPD مثبت 5 درصد بیشتری را تجربه خواهد نمود.
هزینه‌های امنیتی بنگاه‌ها را ۱۹.۶ درصد کاهش می‌دهد.
جذب سرمایه‌گذاری مستقیم را ۱۴.۲ درصد بهبود می‌بخشد.
در سناریوی بهینه (پوشش ۸۵ درصدی با ادغام هوش مصنوعی)، این اثرات تا ۰.۶۸ درصد رشد GDP و ۲۴ درصد کاهش هزینه‌ها قابل ارتقا خواهد بود.