نقش زنان کار آفرین در توسعه انرژی های تجدیدپذیر

شیما عباس زاده، خبرنگار ساتبا
دو زن در قلب سرزمین خورشید درخشیده اند و به شجاعت، سختکوشی و اراده فولادین، زبان زد خاص و عام شده اند؛ کارشان از نصب نیروگاه های کیلوواتی گذشته و با طراحی و ساخت نیروگاه های خورشیدی بزرگ مقیاس فرصت شغلی بسیاری برای جوانان این مرز و بوم ایجاد کرده و نام و آوازه شان به مجله های علمی و پژوهشی بین المللی رسیده است؛ از نصب سامانه های خورشیدی تا ساخت نیروگاه های مگاواتی بر روی سقف سوله های صنعتی را تجربه کرده اند و در حال آموزش و انتقال تجربه به زنان و مردان علاقمند به فعالیت در حوزه انرژی های پاک هستند. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو (پاون)،‌ در سرمای سخت کویر تا زیر آفتاب داغ، پنل خورشیدی نصب می کنند و مدیر، طراح، پژوهشگر و نصاب خیلی از پروژه های نیروگاه های خورشیدی شده اند؛ درآغاز کار، با چالش های زیادی مواجه شدند اما آنقدر سرسختانه، مقاومت و با عشق در حوزه انرژی های تجدیدپذیر، کار کردند که اعتماد بخش دولتی و خصوصی در این حوزه را جلب کرده و حالا به عنوان دو تن از فعالان مورد اعتماد و امین سازمان ساتبا شناخته شده اند.انگیزه و همت والا، دانش، تجربه و عملکرد موفق این دو زن تاثیرگذار و الهام بخش ایرانی سبب شده به عنوان نمایندگان پیشرو بخش خصوصی در ساخت نیروگاه های خورشیدی شناخته شوند؛ زنانی که در کنار مردان صنعت تجدیدپذیر مسیر تازه ای برای تبدیل شدن ایران به یکی از قطب های تامین کننده انرژی خورشیدی در دنیا گشوده اند.حقیقت این است که کارآفرینی در شرایط امروزی ساده نیست چرا که نیازمند داشتن مهارت های لازم و تخصصی، نوآوری و خلاقیت، پشتکار، علاقه و به عبارتی دیگر آچار به دست شدن در میدان عمل است؛ کاری که ندا و نازیلا با وجود سختی های و چالش های پیش رویشان در صنعت تجدیدپذیر پشت سر گذاشتند؛ در آغاز به عملکرد آنان در میان جامعه صنعتی اعتماد نمی شد و در واقع فعالیت در این حوزه را زمانی آغاز کردند که سیاستگذاری در بخش توسعه ای انرژی های تجدیدپذیر در کشورمان، تازه تعریف شده و به انرژی های پاک، فانتزی نگاه می شد، اما این دو بانوی توانمند ثابت کردند که می توانند از پس چالش های سختی این شغل و بروکراسی های اداری بربیایند و به عنوان پیشگامانی معرفی شوند که می توانند صفر تا صد نیروگاه را بسازند.

ندا خاکپور با تحصیل در رشته شیمی با انرژی تجدید پذیر، آشنا و علاقه مند شد و در نتیجه برای دنبال کردن فعالیت در حوزه تجدیدپذیر، تحصیلات خود را در رشته مکانیک گرایش تاسیسات در دانشگاه آزاد نجف آباد ادامه داد؛ در این دانشگاه درسی به نام انرژی تجدید پذیر ارایه شد که با جزئیات و زیبایی، نحوه ساخت نیروگاه های خورشیدی، زیست توده و .. آموزش داده می شد. وی، پس از کسب مدرک لیسانس، به دنبال یادگیری تخصصی ساخت نیروگاه های خورشیدی و آموزش های مختلف در این زمینه رفت تا کامل با این رشته آشنا شود.او در جهاد دانشگاهی دانشگاه شریف، مراکز فنی‌ و حرفه‌ای اصفهان و آموزشگاه‌های خصوصی، دوره دید و حتی مدتی در ترکیه، به‌عنوان کارآموز، آموزش عملی نیروگاه‌های خورشیدی را تجربه کرد؛ ندا خاکپور از سال ۱۳۸۸ رسماً فعالیت در این حوزه را آغاز کرد؛ ابتدا با پروژه‌های ساخت نیروگاه های خورشیدی آف‌گرید در مناطق دورافتاده و بعدها با نیروگاه‌های متصل به شبکه (آنگرید).اما راه برایش هموار نبود؛ وقتی برای دریافت مجوز رسمی به اداره صنعت و معدن مراجعه کرد، به او گفتند: «به‌صورت شخصی نمی‌توان فعالیت کرد و باید شرکت ثبت شود» همین جمله، سرآغاز فصلی تازه برای زندگی اش شد؛ با چند نفر از دوستانش شرکتی در سامانه ملی "مهرسان" به ثبت رساند و نخستین گام‌های حرفه‌ای‌اش را برداشت.در آغاز، بسیاری از کارفرمایان اعتماد نمی‌کردند؛ باورش دشوار بود که او بتواند در گرمای بی‌امان تابستان یا سرما و در ارتفاعات، روی سازه‌های فلزی بالا برود و پنل‌های خورشیدی نصب کند؛ بعضی می‌گفتند: «اول بیا یک پروژه کوچک انجام بده، اگر خوب بود ادامه بدهیم»، و برخی دیگر حتی پرداخت را منوط به دیدن نتیجه می‌کردند؛ اما ندا از پا ننشست؛ او در همان سکوت و تلاش، اعتماد را در نتیجه فعالیت و تلاش هایش به‌دست آورد.گاه شاگردان یا همکارانش که در پروژه‌ها دچار مشکل می‌شدند، با او تماس می‌گرفتند تا از راه دور راهنمایی‌شان کند و آنجا بود که فهمید در مسیر درستی گام برمی‌دارد؛ سال‌ها بعد، همان بانویی که در ابتدا حتی برای مدیریت یک پروژه باید خود را ثابت می‌کرد، حالا رهبری شرکتی با ۲۳ نیروی انسانی را برعهده دارد؛ او در استان‌های مرکزی، همدان و اصفهان، نیروگاه‌های آنگرید و آف‌گرید متعددی را اجرا کرده و با نهادهایی چون بسیج سازندگی در طرح «جهاد روشنایی» همکاری دارد.

ندا خاکپور امروز دیگر فقط یک پیمانکار موفق نیست؛ او نمادی از تابش باور و پشتکار زنان ایرانی در میدان توسعه انرژی‌های پاک است؛ او از مسیرهای ناهموار گذشته و حالا در هر نیروگاه خورشیدی که زیر پرتوهای آفتاب می‌درخشد، ردپایی از تلاش و ایمان او پیداست.دکتر نازیلا ضرابی‌نیا، دکتری "فیزیک ماده چگال" و مدیر فنی در حوزه طراحی و ساخت سلول‌های خورشیدی نیز از جمله بانوانی است که با پشتکار، دانش و علاقه، مسیر خود را در یکی از تخصصی‌ترین شاخه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر پیدا کرده و معتقد است حضور مؤثر زنان در پروژه‌های فنی، می‌تواند آینده انرژی پاک در کشور را متحول کند.او در دوران تحصیل دکتری در ایتالیا به اهمیت انتخاب موضوع پایان‌نامه، مرتبط با انرژی‌های خورشیدی و ساخت و مشخصه یابی پنل های خورشیدی پی برده و به موضوعات "هایتک" و توسعه دهنده صنعت انرژی های پاک، علاقمند و در حال پژوهش در این حوزه است؛ نازیلا درباره انگیزه ورودش به این عرصه می‌گوید: " احساس می‌کردم انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از نیازهای واقعی جامعه است، اما در آن زمان چندان جدی گرفته نمی‌شد." از همان دوران دکتری، مطالعاتش را در زمینه فناوری‌های خورشیدی ادامه داد و تلاش کرد این دانش را در قالب پروژه‌های کاربردی به کار گیرد.ضرابی‌نیا در مسیر کاری خود با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است؛ کمبود تجربه و بی‌اعتمادی نسبت به حضور او در پروژه‌های فنی، دو مانع اصلی پیش روی او بودند اما امیدور است روزی برسد که به زنان در مقام طراح و مشاور احداث نیروگاه اعتماد بیشتری شود تا بتوان نیروهای انسانی آموزش یافته در این حوزه در پروژه های توسعه ای نیروگاه های تجدیدپذر بکارگرفته شوند.با گذشت زمان و افزایش تجربه، نگاه او نسبت به چالش‌ها تغییر کرده است؛ مطالعه مداوم در فناوری‌های نوین و همکاری با اساتید دانشگاه‌های خارجی در زمینه نگارش مقالات علمی، برای او بخشی جدایی‌ناپذیر از کار حرفه‌ای است.با وجود این، معتقد است فاصله میان پژوهش و صنعت در کشور هنوز محسوس است و ادامه می دهد: یادگیری و تحقیق در فناوری‌های جدید برایم رضایت‌بخش است، اما جامعه ما امروز بیشتر به راه‌حل‌های فوری برای تأمین برق نیاز دارد تا پژوهش‌های بلندمدت و متأسفانه بسیاری از فناوری‌های نو هنوز از مقاله‌های دانشگاهی فراتر نرفته‌اند.

نازیلا ضرابی‌نیا تاکنون در طراحی و امکان‌سنجی پروژه‌های ۱۰۰ کیلوواتی و یک مگاواتی مشارکت داشته است؛ فعالیت‌های او شامل ساخت ماژول‌های خورشیدی کوچک، طراحی و مشاوره احداث نیروگاه‌ها و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی علمی است.در حالی که برخی فعالان این حوزه کار در فضاهای دشوار مانند سقف سوله‌ها را برای او مناسب نمی‌دانند، او با لبخند می‌گوید: "خیلی‌ها گفتند سخت است، اما من پاسخی ندادم؛ فقط شروع به کار کردم."ضرابی‌نیا علاقه‌اش به حوزه انرژی را از دوران دبیرستان و با انتخاب رشته فیزیک به یاد دارد؛ همین علاقه، انگیزه‌ای شده تا مسیر پرچالش انرژی خورشیدی را با ثبات و امید طی کند؛ او به بانوانی که قصد ورود به این حوزه را دارند توصیه می‌کند: "حتی اگر فقط به طراحی علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنم حتماً دو بار در پروژه احداث نیروگاه شرکت کنید؛ تجربه میدانی بهترین آموزگار است." این بانوی کارآفرین باور دارد؛ توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر درایران تنها به فناوری وابسته نیست،بلکه به خودباوری و پشتکار نیز نیاز دارد؛او نمونه‌ای از نسلی از زنان متخصص است که با علم و تلاش، ایستادگی کرد تا غیرممکن را بسازد و افتخار ایرانیان در دنیا شود.به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ساتبا، امروزه نهال انرژی‌های پاک در سراسر کشور ریشه دوانده است؛ از نصب سامانه‌های کوچک خورشیدی در مدارس و روستاها تا رکوردشکنی در ساخت هفتگی ۱۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در راستای رفع ناترازی انرژی در کشور؛ این دستاوردها نشان می‌دهد توسعه پایدار، حاصل هماهنگی دولت و بخش خصوصی و تلاش مستمر انسان‌هایی است که با تلاش های خود، مسیر را برای دیگران هموار کرده‌اند.با پیشروی در مسیر ساخت ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر، بانوانی چون ندا و نازیلا نشان داده‌اند که شجاعت، خستگی‌ناپذیری و پشتکار می‌تواند مرزهای اعتماد، تخصص و امکان را جابه‌جا کند؛ امروز زنان بسیاری در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان سرمایه‌گذار، مشاور، پژوهشگر و کارفرما فعال هستند تا سهم ایران از توسعه جهانی انرژی پاک را افزایش دهند و کشور را به یکی از قطب‌های خورشیدی جهان تبدیل کنند؛ داستان آن‌ها، یادآور این واقعیت است که توسعه انرژی‌های پاک، نتیجه تلاش‌های بی‌صدا و مستمر انسان‌هایی است که تصمیم می‌گیرند به جای انتظار، پیشگام شوند و با ساخت هر نیروگاه خورشیدی، امید و روشنایی را به ایران زمین بیاورند.