مدیریت منابع آبی؛ کلید سلامت و آینده‌ای روشن برای کودکان سیستان و بلوچستان
نیوشا فردنوا،کارشناس ارشد مهندسی شهرسازی
کودکان، آینده‌سازان و سرمایه‌های اصلی هر جامعه‌ای هستند و ایران عزیزمان نیز از این قاعده مستثنی نیست.رشد و توسعه سالم این نسل،بدون شک میتواند پایه‌گذار پیشرفت و شکوفایی جامعه درآینده باشد،به همین دلیل سلامت وبهداشت کودکان این مرز و بوم اهمیت ویژه‌ای دارد.بنابرآمار منتشر شده ازسازمان‌های بین‌المللی،توسعه اجتماعی،فرهنگی واقتصادی جوامع با سرمایه‌گذاری با هدف بهبود شرایط زندگی کودکان امکان پذیر است، از این رو فراهم کردن بستری مناسب جهت رشد و بالندگی کودکان بسیار مهم است.دراین خصوص، مدیریت صحیح منابع آبی یکی از عوامل کلیدی است که میتواند به بهبود هر چه بیشتر شرایط زندگی کودکان در جوامع امروزی کمک کند.کودکان سیستان و بلوچستان،به عنوان سرمایه‌های ارزشمند آینده،با چالش‌های متعددی مواجه هستند که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها کمبود آب است. خشکسالی‌های متوالی و بحران‌های آبی در این منطقه، تاثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی و رشد کودکان دارد. بحران‌ها و مخاطرات آبی میتواند پیامدهای بسیاری چون کاهش فرصت‌های آموزشی، افزایش بیماری‌ها و محدودیت در فرصت‌های شغلی آینده به همراه داشته باشد. به همین منظور، مدیریت منابع آبی و بهبود زیرساخت‌های آبرسانی، به اقدامات موثر و فوری درجهت توسعه پایدار نیاز دارد تا کودکان سیستان و بلوچستان بتوانند در محیطی سالم رشد کرده و آینده‌ای روشن برای خود رقم بزنند.همانطور که اشاره شد، یکی از مهم‌ترین چالش‌های استان سیستان و بلوچستان، بحران‌های آبی است. آماررسمی میزان بارندگی سالانه این استان را بسیار محدود و توزیع آن را نامنظم نشان می‌دهد که این امرباعث پیدایش مشکلاتی چون بهداشت نامناسب، کمبود آب شرب و خطر سیلاب‌های فصلی شده است.در این بین، کودکان به دلیل برخورداری از سیستم ایمنی ضعیف‌تر، بیشتر در معرض بیماری‌های ناشی از آب آلوده قرار دارند و تأمین آب شرب سالم و بهبود شرایط بهداشتی میتواند به کاهش بیماری‌های ناشی از آب آلوده کمک کند. به همین جهت احداث و بهره‌برداری صحیح از زیرساخت‌هایی برای مدیریت منابع آب و شبکه‌های توزیع آب سالم، نه تنها بهبود سلامت کودکان، بلکه افزایش کیفیت زندگی همه ساکنین منطقه را به دنبال خواهد داشت.
سیلاب‌های فصلی در استان سیستان و بلوچستان نه تنها یک تهدید جدی بوده، بلکه سالانه خسارت‌های مالی و جانی زیادی را با خود به همراه داشته است. مطالعات نشان داده است که ساخت، احداث و بهره‌برداری از سدها، عامل مهمی در مهار و مدیریت سیلاب‌ها و خسارت‌های ناشی از آن به شمارمی‌روند. در واقع این امر، علاوه بر محافظت از جان و مال مردم، امنیت منطقه را نیز به خصوص برای کودکان افزایش می‌دهد. به عنوان نمونه، یکی از پروژه‌های مهم در این راستا را می‌توان سد کهیر نام برد، این سد در سیلاب اخیر کشور(اواخر اسفند 1402 و نوروز 1403) ضمن مهار و مدیریت سیلاب،توانست حدود 220 میلیون مترمکعب آب شیرین ذخیره‌سازی کند که تا حد زیادی در تامین آب شرب سالم و بهداشتی برای نیازهای گوناگون مانند کشاورزی، صنعت و .... ثمربخش بود. لازم به یادآوری است که دسترسی به آب شیرین، از ارکان اصلی سلامت و رفاه کودکان است و برخورداری از آب سالم با کمک به بهبود وضعیت تغذیه و بهداشت از بیماری‌های مرتبط با آب آلوده، جلوگیری می‌کند.در گذشته وقوع سیلاب‌های فصلی در استان سیستان و بلوچستان باعث از بین رفتن تاسیسات و تجهیزات،زیرساخت‌ها، خانه‌ها و به دنبال آن ایجاد ناامنی برای ساکنان می‌شد. بنابراین برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی و بهره‌برداری از زیرساخت‌هایی جهت مهار سیلاب و آسیب‌های ناشی از خطرات آن، امری اجتناب ناپذیر است. با توجه به این موضوع می‌بایست خاطر نشان کرد که یکی از اثرات مهم و مثبت وجود زیرساخت‌هایی مانند سد کهیر برای مدیریت منابع آب و مهار مخاطرات طبیعی، کمک به ارتقای امنیت منطقه به ویژه برای کودکان است.فراهم کردن بستری به منظور مدیریت صحیح منابع آب و تأمین امنیت آبی یکی از عوامل مهم در بهبود وضعیت اقتصادی است. با تأمین آب کافی برای صنعت، کشاورزی و دامداری، فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد شده و میزان اشتغالزایی در منطقه افزایش پیدا می‌کند. افزایش میزان اشتغالزایی مهاجرت‌های اجباری را کاهش داده و منجر به بهبود وضع معیشتی می شود و همچنین افزایش سرمایه اجتماعی و به دنبال آن ارتقاء کیفیت آموزشی و امکانات رفاهی را برای کودکان به دنبال دارد. به عنوان مثال، از دیگرپروژه‌های مهم در این استان، طرح تأمین آب برخی شهرها از سد ماشکید علیا است که با آبرسانی به شهرهایی مانند سوران، مهرستان، زابلی و ...، نقشی اساسی در تأمین نیازهای آبی این مناطق ایفا می‌کند.این طرح با تلاش در جهت ارتقاء امنیت آبی باعث افزایش سرمایه اجتماعی، به معنای افزایش همکاری‌ها و جلب اعتماد اجتماعی می‌شود که پایه‌گذار توسعه پایدار کشور برای کودکان و نسل‌های آینده است.
با استناد به مطالعات و منابع موجود، هر چقدر میزان رشد اقتصادی و سرمایه اجتماعی در یک منطقه افزایش یابد، امنیت در همه‌ی ابعاد و برای همه‌ی گروه‌های جامعه به ویژه کودکان افزایش می‌یابد. به صورت کلی، ذخیره‌سازی آّب و آبرسانی به شهرها تاثیر شگرفی در رشد و بالندگی کودکان در محیطی امن دارد، به گونه‌ای که فرصت‌های بهتر و بیشتری برای توسعه مهارت‌های فردی در اختیار آنان قرار می‌دهد.در نتیجه، مدیریت صحیح منابع آبی در استان سیستان و بلوچستان، به کمک طرح‌ها و پروژه‌هایی شامل احداث سدها، ذخیره‌سازی و تامین آب، نمونه‌ای از اقدامات زیربنایی موفق است که توانسته تغییرات مثبتی در زندگی ساکنان ایجاد کند و افق روشنی را برای کودکان آن اقلیم خاص ترسیم کند. پروژه‌هایی مانند سد کهیر و آبرسانی از سد ماشکید علیا و ... ضمن تامین آب و آبرسانی، کنترل سیلاب‌ها، بهبود بهداشت و سلامت و ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید، نقش مهمی را در بهبود کیفیت زندگی و ارتقای امنیت کودکان منطقه ایفا کرده اند.با ادامه چنین طرح‌ها و پروژه‌هایی با همت نهادهای دولتی به همراه مشارکت مردمی، می‌توان به خلق فرصت‌های برابر و آینده‌ای روشن‌تر و بهتر برای کودکان سیستان و بلوچستان امیدوار بود. در پایان به خاطر داشته باشید که کودکان سیستان و بلوچستان آینده‌سازانی با استعداد هستند و آینده آنان به شدت با مسئله کمبود آب گره خورده است. دسترسی به آب شیرین و سالم برای حفظ سلامت، بهداشت، پیشرفت آموزشی و اقتصادی آنان ضروری بوده و توجه به نیازها و تلاش برای بهبود شرایط زندگی آنان، وظیفه‌ای ملی و انسانی است که نباید از آن غافل شد.
