ریل‌های داغ برای پرند
پایان چشم انتظاری دو دهه‌ای
مصطفی هدایی
شاید برای پایتخت‌نشین‌ها، مشاهده چراغ قطارهای مترو که از تونل‌های تاریک به سمت ایستگاه‌های مملو از مسافر به پیش می‌روند، به یک امر عادی و روزمره تبدیل شده باشد ولی برای شهرهای اقماری تهران، مترو به یک رویا تبدیل شده بود اما اینک در فصل پاییز 1402 مردم پرند خود را آماده یکی از مهمترین پروژه‌های ملی و عمرانی کشور می‌کنند.
مترو در حال حاضر در تهران به‌عنوان نبض حمل‌ونقل شهری شناخته می‌شود که کوتاه‌ترین اختلال در برنامه حرکت قطارها ده‌ها هزار مسافر را دچار دردسر می‌سازد. از این‌رو مدیریت ریلی شهری تمام تلاش خود را به‌کار می‌گیرد تا با ایجاد زیرساخت‌های استاندارد و قطار و واگن‌های جدید، نظم و خدمات‌رسانی به شهروندان را به حداکثر امکان برساند. بر اساس مشاهدات و گزارش‌های کیفی، مترو تهران یکی از تمیزترین متروهای جهان است و به گفته معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در میان 250 شهری که داری مترو هستند، مترو تهران از نظر طول ایستگاه و تعداد ایستگاه‌ها رتبه بیستم را به خود اختصاص داده است.
رتبه‌ای که به‌نظر می‌رسد با افتتاح خطوط و ایستگاه‌های جدید، ارتقاء نیز می‌یابد. توسعه مترو در ایران با توجه به نیاز به فناوری‌های بالا و تجهیزات مدرن، یکی از الگوهای واقعی پیشرفت در زمان تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی است. امری که برای دشمنان غیرقابل باور است و خطوط حمل و نقل ریلی تهران به الگوی خواستن و توانستن به‌عنوان مدیریت جهادی تبدیل شده است.
حال بعد از کش‌وقوس‌های فراوان و دست به‌دست شدن پروژه احداث خط متروی شهر پرند میان دولت و شهرداری تهران که از دهه 80 شمسی در جریان بود، این پروژه به مرحله نهایی برای بهره‌برداری رسیده است.
نکته اساسی در این بین طولانی شدن این پروژه بود. در حالیکه در مرداد 1396، قطارهای مترو به شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) رسید، اما ادامه این مسیر که به شهر پرند می‌رسید، به دلایل مختلف بر زمین مانده بود. نزدیک به چهار سال جهاد سازندگی در حمل‌ونقل شهری که از اوایل دهه 80 شروع شده بود، درگیر کش‌وقوس‌های سیاسی و مدیریت جدید شد. در این دوره حتی خطوط افتتاح شده‌ای مانند خط هفت مترو به بهانه های مختلف، متوقف شدند تا دوباره در دوره جدید شهرداری اصلاح‌طلبان و به نام این طیف، مجدد افتتاح شوند. موضوعی که با عدم پیشرفت پروژه‌ها در خطوط جدید مانند خط 6، 9 و 10 و همچنین پرند، همراه شد و پس از عبور از بی‌ثباتی مدیریتی که همراه با تغییر چهار شهردار در تهران بود، در دوره جدید، بار دیگر جهاد توسعه حمل‌ونقل شهری استارت خورد. در دو سال اخیر شاهد تغییرات محسوس در راه‌اندازی خطوط مترو، ورود ناوگان جدید قطارهای شهری، اتوبوس‌های نو، خرید خودروهای برقی و احداث خط منوریل در پاتیخت، از نمودهای عینی این واقعیت است.
برای درک بهتر عظمت فعالیت‌ها جهت ساخت خطوط مترو نگاهی باید به خط هفت مترو تهران انداخت که توسط قرارگاه سازندگی خاتم انبیاء (ص) سپاه پاسداران ساخته شد. این قرارگاه در بسیاری از پروژه‌های عمرانی کشور که اجرای آن خطرات و ریسک‌های فراوانی را پیش‌روی خود دارد، را در کشور فعالیت می‌کند و بخش عمده‌ای از مترو تهران مرهون تلاش این قرارگاه است.
پروژه خط 7 مترو تهران طی مراسمی که در کشور اسپانیا برگزار شد، به‌عنوان سومین ابرپروژه برتر دنیا در سال 2023 موفق به کسب نشان برنز جایزه جهانی "تعالی پروژه" از طرف انجمن مدیریت پروژه IPMA شد. از ویژگی‌های این پروژه (مشتمل بر 26 کیلومتر تونل زیرزمینی و 22 ایستگاه به‌همراه هواکش‌های میان‌تو‌نلی) در بخش پروژه‌های MEGA - ابر پروژه‌ها است) که در لیست فینالیست‌های جایزه جهانی تعالی پروژه IPMA Project Excellence Global Award قرار گرفته بود، می‌توان به پرداختن مستمر به موضوعات توسعه دانش سازمانی و همچنین پایداری اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی اشاره کرد.
با توجه به توان و رویکرد سیستمی در اجرای پروژه‌ها، عزم و خواست جدی مجموعه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص)، پروژه خط 7 مترو تهران به‌عنوان نماینده قرارگاه در ارزیابی بین‌المللی تعالی مدیریت پروژه IPMA Project Excellence Global Award) ) حاضر و موفق به کسب این مقام شد. قابل ذکر است این حضور در نتیجه بررسی بیش از 20 ابر پروژه جهانی که توسط ارزیابان بین‌المللی از کشورهای یونان، سوئیس و آلمان در مردادماه 1402 انجام شد، محقق گردید و در مرحله فینال جایزه جهانی برنز به این پروژه تعلق گرفت. رقبای این پروژه در مرحله فینال ارزیابی‌ها دو ابرپروژه از کشورهای امارات و کویت بوده‌اند که توسط شرکتی چینی اجرا شده‌اند.
نکته حائز اهمیت در این ارزیابی این است که صعود این پروژه به‌عنوان یکی از سه ابرپروژه جهانی در شرایطی است که این پروژه با مسائل و محدودیت‌هایی ناشی از تحریم‌های ظالمانه دست و پنجه نرم کرده و در عین حال از توان و ظرفیت داخلی خود کشور در بهترین ابعاد ممکن بهره برده است. گفتنی است خط 7 مترو تهران، اولین پروژه مترویی کشور با روش اجرای EPC در جایزه جهانی در سطح پروژه‌های قرارگاه خاتم است که بر اساس مدل (PEB) مورد بررسی قرار گرفته است.
اهمیت راهبردی راه‌اندازی خط متروی پرند
شهر پرند در پروژه‌های مسکن مهر، در رتبه نخست ساخت مسکن قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال 1405 جمعیت ساکنان این شهر به بالای 750 هزار نفر برسد. در حال حاضر جمعیت این شهر حدود 450 هزار نفر است که برای عبور و مرور به پایتخت که در 35 کیلومتری این شهر قرار دارد، از آزاد راه تهران - ساوه استفاده می‌کنند. آزادراهی که محل تردد کامیون‌ها و ماشین‌های سنگین است و حوادث رانندگی نیز در این مسیر زیاد است.
از سوی دیگر وجود خطوط مترو برای شهرهای اقماری مادرشهرها از جمله مادرشهری مانند تهران، اهمیت راهبردی دارد. تهران با جمعیتی ساکن حدود 10 میلیون نفر و تردد روزانه نزدیک به 15 میلیون نفر در این شهر، برای زندگی به شهری اشباع شده تبدیل شده و نیاز به راه‌های گریزی برای افزایش زیست‌پذیری پایتخت دارد. توسعه و آبادانی شهرهای اطراف و اقماری پایتخت از جمله اقدامات راهبردی در این مسیر است. به هر میزان که جذابیت شهرهای اقماری افزایش پیدا کند، افراد بیشتری برای زندگی از پایتخت به این شهرها خواهند رفت و به همین تناسب افزایش جمعیت در شهرهای جدید، به‌دنبال خود ایجاد اشتغال، خدمات و امکانات را به‌همراه خواهد داشت. از این‌رو راه‌های اتصال شهرهای جدید و اقماری به پایتخت نیز باید مدرن و ایمن باشد که در این بین مطمئن‌ترین، ارزان‌ترین برای شهروندان و منظم‌ترین حمل‌ونقل به حمل‌ونقل ریلی اختصاص پیدا می‌کند. راه‌اندازی خط متروی پرند، این مسیر را برای شهروندان هموار خواهد ساخت و روزانه هزاران سفر شهری در این مسیر پیش‌بینی شده است. که علاوه بر کاهش بار ترافیکی از پرند به سمت تهران از طریق بزرگراه‌ها، حفظ جان و سلامت شهروندان و ایمنی آن‌ها مابین محل کار و زندگی با استفاده از خطوط مترو، افزایش می‌یابد.
عملیات اجرایی ساخت خط متروی پرند در تابستان امسال به ایستگاه آخر رسید و همه چیز برای افتتاح این پروژه پس از نزدیک به دو دهه انتظار در هفته دولت فراهم شده، اما موضوع تأمین برق آن از طریق فیدرهای تغذیه نیرو برای آغاز رسمی آن مساله بود که به گفته علیرضا زاکانی، شهردار تهران، این موضوع نیز مرتفع شده و به‌زودی شاهد سوت قطارها در این مسیر خواهیم بود. علاوه بر ساکنان شهرهای جدید پرند، شهروندان اسلامشهر، رباط کریم و روستاهای مسیر به تهران و برعکس نیز می‌توانند از خدمات این خط مترو بهره‌مند شوند.
دولت سیزدهم و شهرداری تهران در نظر دارند تا پس از تکمیل مسیر جنوبی خط مترو، شهرهای اقماری و حاشیه‌ای پایتخت را که در برنامه توسعه‌ای حمل‌ونقل ریلی قرار دارند، نیز در مسیر راه‌اندازی قرار دهند. اسلامشهر، پردیس، دماوند، فیروزکوه، شهریار، اندیشه، ملارد، رباط کریم، بهارستان، شهر قدس از جمله مناطقی هستند که در تعامل میان دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران و مسئولان شهرهای اقماری و استانداری‌ها، در دستور کار تکمیل یا راه‌اندازی خطوط ریلی شهری قرار دارند.
عزم مسئولان برای افتتاح و راه‌اندازی خطوط متروی شهرهای اقماری در دو سال اخیر بسیار جدی و عملیاتی است که در این بین می‌توان به خط متروی اسلامشهر اشاره کرد. اسلامشهر، یکی از شهرهای اقماری پایتخت، اسلامشهر است که دومین شهر پرجمعیت در استان تهران محسوب می‌شود و روزانه افراد زیادی بین این شهر و تهران در تردد هستند. در حال حاضر حفاری قطعات اول و دوم تونل خط مترو اسلامشهر به‌طور جدی ادامه داشته و امکان اتمام این بخش از عملیات اجرایی تا پایان سال جاری وجود دارد. از قطعه نخست که ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته، فقط حفاری ۲۰۰ متر باقی مانده و قطعه دوم نیز با پیشرفت ۸۸ درصدی، به یک کیلومتر پایانی خود رسیده است؛ طول مسیر تونلی قطعه دوم حدود ۹ کیلومتر بوده و با دستگاه حفار مکانیزه در حال ساخت است. از سوی دیگر فرآیند احداث ایستگاه میدان نماز که از بهمن ماه سال ۱۴۰۰ شروع شده، ۴۴ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و با مطالعات مهندسی ارزش و مدل‌‌سازی‌های صورت گرفته، امکان اتمام آن تا اواخر سال ۱۴۰۳ وجود دارد.
سخن پایانی:
اهمیت اقدامات عمرانی دولت و شهرداری تهران در فضای کنونی کشور دو چندان نسبت به زمان‌های عادی است. در حال حاضر پروپاگاندای دشمنان تمام تلاش خود را به‌کار برده‌اند که فضای ناامیدی و ناکارآمدی در ایران ایجاد کنند تا با ایجاد حس بن‌بست در افکار عمومی، بستر را برای نارضایتی و آشوب فراهم آورند، شروع به فعالیت و راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ عمرانی، همچون آب بر آتش فتنه‌ها و نقشه‌های شوم دشمنان عمل می‌کنند. به همین خاطر است که اخبار خوب و امیدوارکننده و پیشرفت‌های عظیم کشور در گزارش‌های خبری رسانه‌های خارجی و معاند بی‌رنگ است ولی خبرهای زرد و کذب و اغراق شده، برای ناامیدی افکار عمومی تمام بخش‌های خبری این بنگاه‌های خبرپراکنی را پر کرده است. متاسفانه در این سو نیز دولت‌ها و دستگاه‌های عمرانی و خدمات‌رسانی نیز اهتمام چندانی برای انتشار اخبار پیشرفت‌ها و توسعه و آبادانی به خرج نمی‌دادند که همین امر نیز از سوی رهبر معظم انقلاب مورد گوشزد قرار گرفت تا این دستگاه‌ها به تبیین اقدامات خود بپردازند. به ضرس قاطع می‌توان گفت که روزانه در کشور ده‌ها پروژه بزرگ و متوسط در حال اجرا و راه‌اندازی است که در صورت تبیین دقیق و اطلاع‌رسانی به سبک نوین، ضریب فضای امیدبخشی در ایران را افزایش چشم‌گیری خواهد داد و تیر دشمنان نیز برای ناامیدسازی مردم به سنگ خواهد خورد.
