توسعه پایدار با تنوع‌بخشی به منابع تامین آب کشور
هاشم امینی مدیر عامل آبفای کشور
سال‌های اخیر اثرات مخربی بر منابع آبی ایران به جای گذاشته است، لزوم توجه به تنوع‌بخشی به منابع تامین آب در حوزه‌های مختلف شرب، صنعت و کشاورزی یکی از اولویت‌های متولیان امر به شمار می‌آید و این موضوع به‌ویژه در چارچوب تأمین نیازهای روزافزون آب در کشور، اهمیت دوچندانی پیدا کرده است. بهره‌گیری از منابع آبی نامتعارف و توجه ویژه به بازچرخانی آب به عنوان راهکاری موثر در استفاده حداکثری از منابع آبی، دو محور اصلی سیاست‌های کلان وزارت نیرو محسوب می‌شوند که در این زمینه، برنامه‌ریزی لازم برای تحقق این اهداف به صورت مستقل در حال انجام است.در حال حاضر تعداد ۸۷ سامانه آب‌شیرین‌کن با ظرفیت تولید ۵۱۱ هزار و ۱۸۵ مترمکعب در شبانه‌روز در ایران در مدار بهره‌برداری قرار دارند. این سامانه‌ها نقش حیاتی در تأمین آب شرب و صنایع مختلف ایفا می‌کنند. علاوه بر آن، ۱۸ آب‌شیرین‌کن دیگر در سراسر کشور با ظرفیت ۹۰ هزار و ۱۵۰ مترمکعب در شبانه‌روز در حال ساخت است که امید می‌رود با بهره‌برداری از آن‌ها، ظرفیت تامین آب کشور به طور قابل توجهی افزایش یابد.افزون بر این، توسعه زیرساخت‌های جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب و به تبع آن استفاده از پساب، یکی دیگر از راهبردهای اساسی وزارت نیرو برای تامین آب مورد نیاز صنایع غیرخوراکی است. در حال حاضر، ۲۷۳ تصفیه‌خانه فاضلاب با ظرفیت شش میلیون متر مکعب در شبانه‌روز در مدار بهره‌برداری قرار دارد و ۱۰۰ تصفیه‌خانه با ظرفیت دو میلیون مترمکعب در شبانه‌روز نیز در حال ساخت است که با اختصاص به‌موقع اعتبارات، این تعداد تصفیه‌خانه نیز به مدار بهره‌برداری افزوده خواهند شد.در همین زمینه نگاهی به تجربیات موفق سایر کشورها می‌تواند الگوی مناسبی برای ایران باشد. آلمان با سرمایه‌گذاری سالانه حدود ۱.۵ میلیارد یورو در فناوری‌های نوین تصفیه فاضلاب، موفق شده است تا ۹۰ درصد از فاضلاب شهری خود را تصفیه کند. این کشور هم‌چنین حدود ۲۵ درصد از آب مصرفی خود را از پساب تصفیه‌شده تأمین می‌کند.
کشور استرالیا نیز در پاسخ به بحران‌های آبی، برنامه‌های گسترده‌ای برای ساخت آب‌شیرین‌کن‌ها و استفاده از پساب طراحی کرده است. به عنوان مثال، ایالت کوئینزلند با ظرفیت تولید ۲۵۰ میلیون لیتر آبِ شیرین در روز از طریق آب‌شیرین‌کن‌ها، توانسته است نیازهای آبی خود را تأمین کند. هم‌چنین ۲۵ درصد از آب مورد استفاده در کشاورزی این ایالت از پساب تأمین می‌شود. آفریقای جنوبیبا مواجهه با چالش‌های مشابه، اقدام به توسعه زیرساخت‌های تصفیه فاضلاب کرده و توانسته است حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب پساب را سالانه تصفیه کند که معادل ۳۰ درصد از نیاز آبی شهرهای بزرگی مانند کیپ‌تاون است.با توجه به چالش‌های پیش رو و اهمیت حیاتی منابع آبی برای آینده کشور، دولت عزم راسخی برای اجرای این برنامه‌ها دارد. وزارت نیرو نیز با همکاری سایر نهادهای دولتی و خصوصی، تلاش می‌کند تا با جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، زمینه‌های لازم برای توسعه زیرساخت‌ها و فناوری‌های نوین را فراهم آورد. علاوه بر این، آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف بهینه آب و استفاده از منابع آبی نامتعارف نیز جزو برنامه‌های اصلی وزارت نیرو به شمار می‌رود.وزارت نیرو بر این باور است که همکاری نزدیک با بخش خصوصی و فعالان نوآور صنعت می‌تواند نقش موثری در موفقیت این طرح‌ها ایفا کند.به همین اعتبار، ایجاد یک رویکرد جامع و هم‌گرا برای مدیریت منابع آبی کشور نه‌تنها به حل مشکلات کنونی کمک خواهد کرد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار و افزایش رفاه عمومی نیز باشد و وزارت نیرو امیدوار است با همکاری تمامی نهادها و ارگان‌های مرتبط، گام‌های موثری در جهت تأمین پایدار آب مورد نیاز برای آینده کشور برداشته شود.
