دنده معکوس زلنسکی

وقتی اوکراین صلح طلب می شود!

دنده معکوس زلنسکی

فخرالدین اسدی
تحلیلگر حوزه روابط بین الملل
این روزها زلنسکی دچار پارادوکس های رفتاری و گفتاری ملموسی در قبال جنگ اوکراین و وقایع جاری در آن شده است. این تناقضات در حالی تشدید می شود که اساسا اوکراین میدان را باخته و روسها در مناطق شرقی از جمله دونتسک و لوهانسک در حال پیشروی هستند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین از رهبران کشورهای غربی خواست با استفاده از «تمام روش‌ها» روسیه را برای صلح تحت فشار قرار دهند. زلنسکی که به اسپانیا سفر کرده گفته است که باید یک «اجبار قابل لمس برای روسیه» وجود داشته باشد، مسکو به دنبال «ویران کردن اوکراین» است. زلنسکی از مدت‌ها پیش می‌گوید تا زمانی که نیروهای روسیه تمام خاک اوکراین از جمله کریمه را ترک نکنند، مستقیما با روسیه مذاکره نخواهد کرد!
زلنسکی در چند قدمی شکست
رئیس جمهور اوکراین بازی را باخته است. با این حال، درخواست او در حالی مطرح می‌شود که روسیه در برابر اوکراین دستاوردهایی دارد و کی‌یف از کمبود تسلیحات غربی رنج می‌برد.او از خبرنگاران در جریان دیدارش با پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا پرسید که «چگونه می‌شود با این مقابله کرد؟».
وی همچنین ایده دعوت از روسیه برای نشست صلح برنامه‌ریزی شده در ماه آینده در سوئیس را رد کرد.شرکت‌کنندگان که اکثراکشورهای حامی کی یف هستند، در صددند اوکراین بر اساس ۱۰ خواسته مطرح شده توسط کی‌یف برای بازگرداندن تمام سرزمین‌های مورد تهاجم، پرداخت غرامت برای خسارات ناشی از جنگ و ایجاد یک دادگاه ویژه برای پیگرد قانونی جرایم جنگی روسیه ترسیم کنند.دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین می‌گوید که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه آماده گفت وگو است، اما «تنها برای دستیابی به اهدافی که اکنون از طریق عملیات نظامی ویژه به دست آمده»، روسیه جنگ اوکراین را «عملیات ویژه نظامی» می‌نامد.در مادرید، آقای زلنسکی از رهبران غربی خواست تا ممنوعیت استفاده از سلاح‌های اهدایی برای حمله به خاک روسیه را لغو کنند.اکثر کشورهای غربی، از جمله ایالات متحده آمریکا، در ظاهر اصرار دارند که کی‌یف سلاح‌های اهدایی را تنها در حملات علیه نیروهای روسیه که خاک اوکراین را اشغال کرده‌اند، استفاده کند اما اساسا چنین موضوعی رخ نداده است! رهبر اوکراین گفت: «ما باید با هم کار کنیم و نه تنها بر روسیه، بلکه بر شرکای خود نیز فشار بیاوریم تا به ما فرصت دفاع در برابر روسیه را بدهند.»
یکی از شروط دریافت میلیاردها دلار کمک از متحدان غربی، این است که کی‌یف نظرات خود را برای پایان دادن به این جنگ ترسیم کند.پس از آن بود که زلنسکی «طرح صلح ۱۰ ماده‌ای» را منتشر کرد که شامل خروج کامل نیروهای روسیه و تضمین‌هایی در برابر آینده است. اما این روایتگری یک طرفه، خصوصا در حال حاضر، راه به جایی نخواهد برد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه گفته است که هر نوع توافق صلح باید «واقعیت را در میدان جنگ منعکس کند». این واقعیت یعنی ادامه پیشروی نیروهای نظامی او در منطقه خارکیف در شمال‌شرقی اوکراین است.به عبارت بهتر، معادله آتی صلح در اوکراین نه بر مبنای توهمات زلنسکی و ناتو و ایده های فانتزی آنها، بلکه بر مبنای واقعیات میدانی شکل می گیرد. همانگونه که ۱۸ ماه گذشته نشان داده است، سربازان روسیه نه تنها قلمرو را تصرف می‌کنند، بلکه آن را دیگر از دست نمی‌دهند و با این تفاسیر روسیه یا ولادیمیر پوتین هنوز مجبور به سازش و صلح در مورد چیزی نیستند.اما آنچه کی‌یف استدلال می‌کند این است که هرگونه مصالحه یا منطقه خاکستری به نفع مسکو است. اوکراین در این زمینه به آتش بس‌های شکست خورده پیشین در طول یک دهه تقابل با روسیه اشاره می کند.در هر حال، اصل ماجرا این است که اوکراین در حال حاضر، با توجه به شرایط میدانی جاری، قدرت مانور و ابتکار عملی جهت ترسیم مختصات صلح احتمالی در آینده را ندارد.
عصبانیت زلنسکی از ناتو
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین از سران ناتو به‌شدت عصبانی است. این خشم نهفته بعضاً در مواضع وی و وزیر امور خارجه دولتش در زمینه ناکافی بودن حمایت‌های میدانی و نظامی غرب از کی یف ظهور و بروز می‌یابد.زلنسکی و همراهانش به وضوح دریافته‌اند دیگر باید رؤیای عضویت در ناتو را برای همیشه به فراموشی بسپارند، زیرا در هرگونه پیمان صلحی که با مسکو در آینده‌ای نزدیک یا دور منعقد شود، عضویت نداشتن اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی کف خواسته ها و مطالبات کاخ کرملین خواهد بود.
نکته قابل توجه اینکه بازیگران غربی نیز این مطالبه را از هم‌اکنون پذیرفته‌اند و در اتاق‌های فکری که با هدف بررسی ابعاد جنگ اوکراین و آینده‌پژوهی آن در غرب (آمریکا و اروپا) برگزار می‌شود، گزینه احتمالی همچون عضویت اوکراین در ناتو برای همیشه کنار گذاشته شده است.در چنین شرایطی ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو برای نخستین بار پس از وقوع جنگ اوکراین به کی‌یف سفر کرد و دوباره به زلنسکی وعده‌های پوچ در زمینه عضویت کشورش در ناتو داد. رهبران ناتو از سال 2004 میلادی (زمان وقوع انقلاب نارنجی) وعده داده بودند اوکراین روزی به ائتلاف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ملحق خواهد شد و استولتنبرگ این وعده را در ۱۴ ماه گذشته تکرار کرده؛ گرچه این سازمان هیچ جدول زمانی برای عضویت اوکراین تعیین نکرده است.
نمایش های تبلیغاتی برای فرار از شکست
در ماورای نمایش تبلیغاتی دبیرکل ناتو، زلنسکی صرفاً بر روی وعده‌های بر زمین مانده سران ناتو مبنی بر تجهیز نظامی کامل‌تر اوکراینی‌ها تمرکز کرد و نسبت به از دست رفتن کنترل حداقلی ارتش اوکراین بر بخش‌هایی از شهر راهبردی باخموت هشدار داد. به عبارت بهتر، حتی زلنسکی این بار (برخلاف همیشه) کمترین اشاره‌ای به سخنان استولتنبرگ نکرد، زیرا به وضوح می‌داند تاریخ مصرف وعده‌های غرب درباره عضویت اوکراین در ناتو مدت‌هاست پایان یافته است. این بار نیز دبیرکل ناتو تلاش کرد با نوعی گفتاردرمانی کاذب، اوکراین را در صحنه جنگ با روسیه حفظ کند. فراموش نکنیم، در صورت ادامه جنگ اوکراین یا حتی انعقاد پیمان صلح میان دو طرف منازعه، این کشور جایی در ناتو نخواهد داشت. چندی پیش مقام‌های ارشد فرانسوی به صراحت اعلام کردند، در بهترین حالت ممکن اوکراین در آینده می‌تواند حکم یکی از شرکای ناتو را ایفا کند؛ اما عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی موضوعی نیست که بتوان آن را درباره اوکراین محقق کرد.برخی کشورهای دیگر عضو ناتو مانند اسپانیا، ترکیه، مجارستان و … نیز فارغ از شرایط حاکم بر دوران جنگ، مخالف کلیت عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی هستند، زیرا به حفظ روابط سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی خود با روسیه و حتی در مواردی گسترش این رابطه اعتقاد دارند. در چنین شرایطی سخنان استولتنبرگ در کی‌یف حتی برای سران ناتو نیز محلی از اعراب ندارد، طبعاً تکلیف امثال زلنسکی کاملاً مشخص است.