رونمایی از سامانه نظارت بر روابط اشخاص مرتبط در شبکه بانکی:

دکتر فرزین: نظارت‌ها در بانک مرکزی هوشمند شد مدنی‌زاده: نظارت پیشینی و برخط، اقدام بسیار ارزشمند بانک مرکزی

 «سامانه روابط اشخاص» به عنوان اولین سامانه متمرکز در زمینه شناسایی برخط انواع روابط بین اشخاص در حوزه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط در شبکه بانکی رونمایی شد. دکتر فرزین رئیس کل بانک مرکزی در آیین رونمایی از این سامانه در ابتدای جلسه هیات عالی بانک مرکزی با اشاره به سیاست جدید این بانک مرکزی مبنی بر تمرکز بر نظارت هوشمند بانکی تاکید کرد: در طول دو سال گذشته به سمت اینکه یک نسخه جدید هوشمند از نظارت در بانک مرکزی پیاده شود حرکت کرده‌ایم و امروز سامانه روابط اشخاص مرتبط در شبکه بانکی در بانک مرکزی عملیاتی شد سامانه ای که در چارچوب «نظارت هوشمند» ترکیبی از چندین سامانه را در بر دارد.به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی؛ دکتر محمدرضا فرزین در این مراسم که با حضور وزیر اقتصاد، رئیس‌ سازمان برنامه و بودجه و دیگر اعضای هیات عالی بانک مرکزی برگزار شد با اشاره به ویژگی‌های هوشمند این سامانه گفت: مهم‌ترین اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی، خود بانک‌ها هستند که از ابتدا تا به حال، مهم‌ترین سازمان‌هایی هستند که توسط بانک مرکزی نظارت می‌شوند. در طول دو سال گذشته به سمت پیاده سازی نسخه جدیدی از نظارت در بانک حرکت کرده ایم به طوری که نظارت را به سمت «نظارت هوشمند» سوق داده ایم. وی تصریح کرد: نظارت‌ باید به صورت هوشمند و برخط صورت پذیرد تا کاهش ریسک، مستمر شود و مشکلات بعدی پیش نیاید.رئیس هیات عالی بانک مرکزی تصریح کرد: سامانه روابط اشخاص، یکی از پروژه‌های بانک مرکزی در چارچوب «نظارت هوشمند» است که ترکیبی از چندین سامانه را در بر خواهد داشت. امیدواریم بتوانیم بخشی از برنامه‌هایی را که در سال جدید داشته‌ایم، محقق کنیم؛ چرا که در بانک مرکزی تصمیم بر این است که هر ماه چند پروژه رونمایی شود.

سامانه روابط اشخاص مرتبط؛ پلی میان فناوری و رگولاتوری اقتصادی کشور
دکتر سید علی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد و دارائی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه سامانه نظارت بر روابط اشخاص مرتبط بانک مرکزی اقدامی بسیار ارزشمند است و از به ثمر رسیدن آن بسیار خرسندیم، بیان داشت: اکنون باید از این ظرفیت ارزشمند که برای نظارت پیشینی ایجاد شده است به بهترین نحو استفاده کنیم.وی تصریح کرد: در حوزه رگولاتوری فناوری اطلاعات، باید از این ظرفیت برای بهره‌مندی از تکنولوژی استفاده کرد. دستورالعمل‌هایی باید تدوین شود تا امکان استفاده پیشینی از این سامانه و سامانه‌های مشابه را فراهم کند. این سامانه می‌تواند در بخش‌های دیگر کشور نیز کاربردهای فراوانی داشته باشد، زیرا اطلاعات مربوط به ذی‌نفع واحد برای بسیاری از نهادها بسیار ارزشمند است. از جمله این موارد می‌توان به کارت‌های بازرگانی و حوزه بیمه (زیرمجموعه وزارت اقتصاد) اشاره کرد.دکتر مدنی‌زاده خاطرنشان کرد: اگر امکان ارائه وب‌سرویس این سامانه به صورت برخط فراهم شود، می‌تواند راه‌گشای بسیاری از مشکلات در کشور باشد و امید است که بتوان از این ظرفیت ایجادشده به نحو مطلوب استفاده کرد.

گام مهم بانک مرکزی در تحقق نظارت سیستمی بر تسهیلات و تعهدات
 لازم به ذکر است سامانه روابط اشخاص به منظور نظام‌مند نمودن و امکان پایش سیستمی و با هدف ایجاد یک بستر یکپارچه جهت ثبت، پایش و مدیریت اطلاعات مربوط به انواع روابط بین اشخاص پیاده‌سازی شده است و امکان نمایش اطلاعات در راستای اجرای سیستمی مفاد آیین‌نامه‌های تسهیلات و تعدات کلان و اشخاص مرتبط را برای حوزه نظارت بانک مرکزی فراهم می سازد.بر اساس اصول و استانداردهای موجود در راستای کنترل انواع ریسک بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، موضوع رصد دائم حدود نظارتی بر اساس ساختار مالی بانک‌ها همواره حائز اهمیت بوده است و در این راستا بانک مرکزی از طریق تدوین و ابلاغ آیین‌نامه‌های تسهیلات و تعهدات کلان، تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و نیز دستورالعمل تملک سهام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی، شبکه بانکی را ملزم به رعایت حدود نظارتی بر اساس سرمایه نظارتی ایشان کرده است.در این راستا به منظور نظام‌مند نمودن و امکان پایش سیستمی این موضوع، نسخه اولیه سامانه روابط اشخاص با هدف ایجاد یک بستر یکپارچه جهت ثبت، پایش و مدیریت اطلاعات مربوط به انواع روابط بین اشخاص مشتمل بر ۳ ماژول اشخاص مرتبط، مالک واحد و ذینفع واحد طراحی و پیاده‌سازی شده است به نحویکه امکان نمایش اطلاعات در راستای اجرای سیستمی مفاد آیین‌نامه‌های تسهیلات و تعدات کلان و اشخاص مرتبط را برای حوزه نظارت بانک مرکزی فراهم سازد.

 از مهمترین اهداف پروژه می توان به جلوگیری از تمرکز منابع بانکی در اختیار اشخاص دارای منافع مشترک حسب مصادیق اعلامی در آیین‌نامه‌های تسهیلات و تعهدات کلان، آیین‌نامه تسهیلات تعهدات اشخاص مرتبط و دستورالعمل تملک سهام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی اشاره کرد.هدف دیگر این طرح شناسایی انواع روابط بین اشخاص اعم از سببی نسبی، مدیریتی، مالکیتی، نیابتی و مالی به صورت متمرکز و با استفاده از منابع اطلاعاتی موثق در سطح ملی است. خاطرنشان می‌شود، پروژه مذکور با استناد به مبانی قانونی موجود در  «ماده (۸) آیین نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیر جاری، موضوع تصویب نامه شماره 176818‌‏/ت56173 هـ مورخ 28‌‏/12‌‏/1397 ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی»، «آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان»، «آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط»، «دستورالعمل تملک سهام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی»، «دستورالعمل محاسبه نسبت کفایت سرمایه بانک‌ها» و «ماده (29) آیین نامه اجرایی ماده (14) قانون مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم» طراحی و پیاده‌سازی شده است. لازم به توضیح است، منابع داده‌ای مورد استفاده برای شناسایی برخط انواع روابط بین اشخاص دربرگیرنده منابع داخلی بانک مرکزی و خارج از این بانک است. در همین راستا سامانه‌های نظارتی بانک مرکزی از جمله «سمات»، «مهتاب»، «شاداب» و «سام» به عنوان منابع داخلی و بهره‌گیری از اطلاعات سازمان‌های «ثبت اسناد و املاک کشور»، «ثبت احوال و سازمان بورس و اوراق بهادار» در قالب منابع خارجی مدنظر پروژه حاضر قرار گرفته است.

گفتنی است، در مسیر اجرایی شدن طرح یاد شده رخدادهای کلیدی همچون پیاده سازی ساختار فنی سامانه روابط اشخاص مشتمل بر ماژول‌های اشخاص مرتبط، مالک واحد و ذینفع واحد، اخذ وب‌سرویس اطلاعات سببی نسبی اشخاص از سازمان ثبت احوال، اخذ وب‌سرویس اطلاعات مدیریتی و نیابتی اشخاص از سازمان ثبت اسناد و املاک، اخذ وب‌سرویس اطلاعات سهامداری و مالکیتی اشخاص از سازمان بورس و اوراق بهادار، برقراری ارتباط برخط با سامانه‌های سمات، مهتاب، شاداب و سام، ایجاد ابزارهای گزارشگیری مورد نیاز حوزه نظارت از طریق وب‌سرویس‌های اطلاعاتی در اختیار و پیاده‌سازی قابلیت اتصال به ابزار متن‌کاوی (Text mining) به منظور استخراج موضوع وکالتنامه‌ها محقق شده‌‌اند.در پایان خاطرنشان می شود این سامانه امکان رصد برخط تسهیلات و تعهدات کلان بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، امکان رصد برخط تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و  امکان رصد برخط مالک واحد مؤسسات اعتباری را برای ناظر فراهم می کند.