قلب ساختمانی که به نبض سبز درخت می تپد

زهره محققی- کارشناس رسانه
درخت چنار قدیمی که در نقشه احداثی مجموعه سرای محله باغ فردوس قرار داشت با توجه به اهمیت حفظ و اولویت نگهداری آن با  تدبیر شهرداری منطقه یک و سازنده آن در دل ساختمان جای گرفت.محله باغ فردوس یکی از محالت ۲۷ گانه منطقه یک است که به دلیل پیاده راه فرهنگی، موزه سینما، بوستان قلمستان و... در آن، از ویژگی خاصی برخوردار است ولی تنها محلهای درمنطقه یک است که ساختمان مناسبی برای فعالیت های سرا نداشت و شهروندان و ساکنان آن از مدیریت شهری منطقه درخواست احداث مکانی برای ارتقای فعالیتهای فرهنگی، آموزش، ورزشی و... را داشتند.بر همین اساس با اولویت دهی به درخواست های شهروندان برای تعیین پروژه های احداثی، بررسیهای الزم انجام شد و ساختمان قدیمی اسکان کارگری در بوستان قلمستان تخریب و احداث این سرا به مساحت یک هزار و ۵۵۰ متر مربع در ۵ طبقه دارای کتابخانه، سالن آمفی تئاتر، کالس و کارگاههای آموزشی و... در دستور کار قرار گرفت که با توجه به بازدیدهای میدانی مستمر شهردار منطقه یک و تالش
نیروهای اجرایی بتن ریزی سقف سوم آن به اتمام رسیده است.اما یکی از مهمترین اتفاق هایی که در این ساختمان در حال شکل گیری است درخت چناری با بن ۲۰۰ سانتی متر و 8۰ ساله است که حفظ آن بدون جا به جایی در طراحی نقشه این مجموعه در نظر گرفته شده است و در دل ساختمان خودنمایی می کنند و تلفیق و همزیستی مسالمت آمیز معماری و محیط زیست را به رخ می کشد.این حرکت زیست محیطی ما را بر آن داشت تا از نزدیک پروژه را رصد و با عوامل اجرایی آن به صحبت بنشینیم تا ببینیم این اقدام تا چه حد میتواند در روند ساخت و سازها آن هم در مناطق پردرختی چون منطقه یک تاثیرگذار باشد.امیرگودرزی سرپرست کارگاه اجرایی این طرح در مورد مراحل کار به ما گفت: در تمام مراحل گودبرداری تالش کردیم صدمهای به ریشه این درخت وارد نشود و به ابعاد ۴ در ۵ متر مربع اطراف درخت حفظ و فاصله استاندارد آن از دیوارهها و سقفهای اجرا شده در نظر گرفته شد.او افزود: اگرچه در پروژه ها، جابجایی درختان کار آسانتری تا حفظ آن است، ولی اکنون که کار فونداسیون و سقف طبقات سوم به پایان رسیده وجود این درخت آرامش بصری ایجاد کرده و چون گوهر سبز در میانه کار قدرت خود را به رخ میکشد.گودرزی ارتفاع این درخت را ۲۲ متر دانست و گفت: ارتفاع این درخت تا طبقه سوم و باالتر کشیده شده و پس از اتمام، با فضاسازی مناسب در پای آن و اجرای باغچه، دیواره شیشهای، حضور پرندگان و... به عنوان گنجینه سبزی در میانه سرا، نقطه قابل توجهی برای مراجعین خواهد شد.سید حمید سید شجاع رئیس واحد نظارت عمران این پروژه نیز در مورد وضعیت درخت گفت: این درخت از درختان چنار قدیمی همجوارباغ قلمستان است و حفظ آن مورد تاکید مدیریت شهری منطقه یک قرار گرفت و با انجام عملیات الزم اکنون با آغاز فصل بهار جوانه زنی درخت انجام و سبز شده و مشکلی برای آن به وجود نیامده است.

براساس الیحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز، تخریب فضای سبز شهری و یا قطع درختان به طور جدی از طریق مراجع ذیصالح پیگیری و با متخلفان برخورد قانونی و شدید می شود در این زمینه علی محمد مختاری مدیرعامل سازمان بوستانها و فضای سبز شهر تهران گفته بود چنانچه درختی در محل احداث بنایی واقع شده باشد در ابتدا بایستی با تغییر نقشه آن بنا، درخت را حفظ کرد، اما اگر درنهایت امکان تغییر نقشه وجود نداشت، درخت باید در همان حوالی و در محل همان پالک ثبتی بازکاشت شود بنابراین هیچکس مجاز به تخریب فضای سبز و قطع درختان در پایتخت نیست.امین آبادی کارشناس کمیسیون باغات منطقه یک در این خصوص توضیح می دهد که وجود هر نوع درخت در زمین در حال ساخت، درکمیسیون باغات و ماده هفت مطرح و در مورد آن تصمیم گیری میشود معموال اگر محیط بن باالی ۱۰۰ باشد باید با تغییر نقشه، درختان حفظ و یا در صورت عدم امکان هر نوع تغییر، جابجا شود ولی درختان بن باالی ۲۰۰ به هیچ عنوان امکان جابجایی ندارند و باید مالک با تغییر نقشه، عقب نشینی، ایجاد نورگیرو...آن را حفظ کند.برای ادامه گزارش با آتنا رضایی مدیر محله باغ فردوس به صحبت پرداختیم و او در بازدید از ساختمان در حال احداث و درخت سبز آن به ما گفت: این کار عالوه بر جلوه بصری که در این مجموعه ایجاد کرده اقدامی مثبت در راستای فرهنگ سازی است تا معماران وسازندگان این تلفیق را مورد توجه قرار دهند و با تغییر نقشه ساختمانی تنها به فکر سود مالی نباشند و جریان زندگی را در سازه های خود طراحی کنند و امیدواریم این درخت سبز سال ها زنده بماند و نمادی برای نسل ها باشد.یکی از ساکنان همجوار این ساختمان نیز وقتی از وجود درخت در داخل بنا مطلع شد اظهار خوشحالی کرد و گفت: باغ فردوس یکی از محالت قدیمی است که نیاز است بافت باغی آن حفظ شود و وجود این درخت در میان یک مجموعه در حال احداث فرهنگی، نشان می دهد که بر خالف هجمه هایی که در مورد بی توجهی شهرداری به خشک شدن و قطع درختان نقل قول می شود حفظ درختان مهمترین هدف دراجرای این پروژه بوده است و امیدواریم این اقدام در سایر پروژه ها نیز تسری پیدا کند.این تلفیق اولین بار نیست که در منطقه یک شکل گرفته است یکی از پروژه های ساختمان سازی اینچنینی ساختمان شگفتانگیز نیاوران
است که توسط مهندس نیکبخت احداث شده و تصاویرش بارها و بارها در سایتها و شبکههای اجتماعی با نام »ساختمان شگفتانگیزنیاوران« منتشر شده است.او در طراحی و نقشه این ساختمان متوجه شد حدودا ۱۲8اصله درخت در بستر ۲۷۰۰متری پروژه پراکنده است و موقعی که طرح را بررسی کرد دید اگر کمی از مقدار سطح تقاضا کم کند این امکان وجود دارد که درختها را حفظ نماید برای همین فضا را کوچکتر کرد و با این کار چیزی حدود ۴۰متر از سطح زیرساخت بنا کم شد اما در عوض درختهایی که عمر بعضی از آنها باالی ۷۰سال بود حفظ شدند.زمانش فرارسیده که با تمهیدات و راه حل های ساده ای از فجایعی که بر اساس آن درختان قربانی سودجویی و ساخت و سازهای افراطی می شوند گرفته شود و معماران به همزیستی مسالمت آمیز در کنار درختان و طبیعت بیاندیشند و انسان انتخاب کند که با محیط زیست خود همراه و همگام شود و یا برعلیه آن عمل کند و قطعا این انتخاب ها نتایج خود را به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر زندگی همهی ما نشان خواهد داد.اینکه با قطع درختان و از بین بردن محیط زیست خانه خود را بنا نهیم و یا با آن همزیستی نماییم و یا حتی از محیط زیست به عنوان نقش ونگار و عامل زیبایی بنا و مصالح و متریال، بدون آسیب زدن به آنها استفاده نماییم انتخابی است که باید با تامل فراوان توسط ما و مدیران شهرداری ها انجام شود.