بهرسمیت شناختن فلسطین بدون تحریمهای اقتصادی و نظامی علیه رژیم اشغالگر در حد فشارهای کمثمر سیاسی باقی میماند
موج به رسمیت شناختن فلسطین
گروه بینالملل
باوجود فرآیند طولانی که در به رسمیت شناختن کشور فلسطین از دهههای گذشته وجود دارد، اما همه اقدامات در این زمینه در سطح نمادین باقیمانده و به مرحله اجرا و عمل نرسیده و این بار باید منتظر نتیجه سونامی سیاسی جدیدی که در این زمینه به راه افتاده، باشیم.به رسمیت شناختن کشور فلسطین یک فرآیند تاریخی و سیاسی طولانی بوده که با تأسیس سازمان آزادیبخش در سال 1964 بهعنوان نهادی که نماینده مردم فلسطین باشد، آغاز شد.این فرایند از طریق نقاط عطف مهمی ازجمله جنگ 1967 و گسترش اشغالگریهای رژیم صهیونیستی و بعدازآن به رسمیت شناختن حق تعیین سرنوشت فلسطینیان در اجلاسهای عربی و سازمان ملل متحد، تکامل یافت. در سال 1988 شورای ملی فلسطین، رسما تأسیس کشور فلسطین را اعلام کرد و بعدازآن کشورهای مختلف در قارههای سراسر جهان در طول تاریخ، کشور فلسطین را به رسمیت شناختند و جایگاه آرمان فلسطین درصحنه بینالمللی تقویت شد. این فرآیند با ابتکارهای بینالمللی ازجمله ابتکار موسوم به راهکار دو دولتی، برای حلوفصل درگیری فلسطینیها و صهیونیستها با تأسیس یک دولت مستقل فلسطینی در مرزهای 1967 به پایتختی قدس شرقی مرتبط بوده است.
تاریخچه به رسمیت شناختن کشور فلسطین در جهان
در اینجا قصد داریم به مهمترین نقاط عطف تاریخی در روند به رسمیت شناختن کشور فلسطین اشارهکنیم:
-در سال 1964 سازمان آزادیبخش فلسطین بعد از قطعنامه صادرشده توسط اولین اجلاس سران عرب در قاهره تأسیس شد تا بهعنوان نهادی برای نمایندگی ملت فلسطین باشد. -در سال 1967 جنگی که میان اسرائیل با کشورهای عربی ازجمله مصر، سوریه، اردن و عراق اتفاق افتاد، با اشغال کرانه باختری و نوار غزه توسط رژیم صهیونیستی به پایان رسید و مساحت اراضی اشغالی را تقریبا سه برابر چیزی کرد که این رژیم در سال 1948 تصرف کرده بود.
-در سال 1974 در اجلاس سران عرب در مغرب قطعنامهای صادر شد که سازمان آزادیبخش را بهعنوان تنها نماینده مشروع ملت فلسطین به رسمیت شناخت و بعدازآن مجمع عمومی سازمان ملل متحد متعاقباً حق فلسطینیها برای تعیین سرنوشت خود و استقلالشان را به رسمیت شناخت و به سازمان آزادیبخش فلسطین، جایگاه ناظر در سازمان ملل را داد.
-در 15 نوامبر 1988 یاسر عرفات، رئیس فقید سازمان آزادیبخش فلسطین در جریان نشست شورای ملی فلسطین در الجزایر، تأسیس کشور فلسطین به پایتختی قدس را اعلام کرد و دقایقی بعدازاین اعلام، الجزایر اولین کشوری بود که رسماً کشور مستقل فلسطین را به رسمیت شناخت.
-در نوامبر 1988 یک هفته بعد از اعلام کشور فلسطین، 40 کشور ازجمله چین، هند، ترکیه و اکثر کشورهای عربی کشور فلسطین را به رسمیت شناختند و همه کشورهای آفریقایی و جمهوریهای اتحاد جماهیر شوروی هم از این اقدام پیروی کردند؛ بهطوریکه تا پایان سال، 78 کشور در جهان کشور فلسطین را به رسمیت شناختند.
-در سال 1993 بعد از کنفرانس موسوم به کنفرانس صلح مادرید، سازمان آزادیبخش فلسطین به ریاست یاسر عرفات، و رژیم صهیونیستی به نخستوزیری اسحاق رابین، مذاکرات محرمانهای را در اسلو، پایتخت نروژ آغاز کردند که این مذاکرات به امضای توافقنامههای اسلو منجر شد. در این توافقنامهها به پایان چندین دهه تقابل و درگیری میان فلسطینیها و اسرائیلیها اشارهشده بود و شامل چندین بند مربوط به ساختار و ترکیب تشکیلات خودگردان فلسطین و تأسیس یک تشکیلات خودگردان انتقالی بود، اما مفاد این توافقنامهها تا امروز هم به مرحله اجرا درنیامده است.
-در سال 1966 اولین انتخابات عمومی فلسطین برگزار شد که در جریان آن یاسر عرفات بهعنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین انتخاب شد.
تحولات پس از سال 2000 در خصوص مسئله فلسطین
-در سال 2002 طرح موسوم به ابتکار صلح عربی به رهبری عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه وقت عربستان تصویب شد که این طرح، عادیسازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی را درازای عقبنشینی این رژیم از اراضی اشغالی تعیینشده در مرزهای 4 ژوئن 1967 و تأسیس کشور فلسطینی به پایتختی قدس تصریح میکرد.
اما این طرح هم به مرحله اجرا درنیامد و کشورهای عربی بدون اجرای شرط مذکور به سمت عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی حرکت کردند.
- در سال 2008 لبنان کشور فلسطین را به رسمیت شناخت و بعدازآن سوریه در سال 2011 همین کار را انجام داد و سپس کشورهای آمریکای مرکزی و آمریکای لاتین هم از این اقدام پیروی کردند.
-در سال 2012 تشکیلات خودگردان فلسطین یک کمپین دیپلماتیک را در سطح نهادهای بینالمللی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین آغاز کرد. در ماه نوامبر این سال، مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه 19/67 را تصویب کرده و به فلسطین جایگاه ناظر غیر عضو در سازمان ملل را داد. 138 کشور به این قطعنامه رأی مثبت، 9 کشور رأی منفی و 41 کشور رأی ممتنع دادند. در همین سال فلسطین به عضویت سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) درآمد و این امر باعث شد آمریکا بودجه خود را به این سازمان که تقریباً 22 درصد از بودجه آن بود به حالت تعلیق دربیاورد. پارلمانهای انگلیس، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و ایرلند نیز از دولتهای خود خواستند که کشور فلسطین را به رسمیت بشناسند.
-در سال 2014 سوئد بعد از جمهوری چک، مجارستان، لهستان، بلغارستان، رومانی و قبرس، اولین کشور عضو اتحادیه اروپا بود که رسماً کشور فلسطین را به رسمیت شناخت. -در سال 2015 کشور فلسطین به دیوان کیفری بینالمللی پیوست و اجازه انجام تحقیقات در مورد عملیاتهای نظامی انجامشده در اراضی فلسطین صادر شد و در همان سال واتیکان هم کشور فلسطین را به رسمیت شناخت. -در سال 2016 شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه 2334 را تصویب کرده و از رژیم اشغالگر صهیونیستی خواست که فوراً و بهطور کامل همه فعالیتهای شهرکسازی در اراضی اشغالی فلسطین ازجمله قدس شرقی را متوقف کند.
-در این قطعنامه تأکید شده بود که هیچ تغییری در مرزهای 4 ژوئن 1967 ازجمله در مورد قدس، بهجز مواردی که طرفین از طریق مذاکرات بر سر آن توافق کردهاند، به رسمیت شناخته نمیشود.
-در سال 2017 دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، قدس را بهعنوان پایتخت رژیم صهیونیستی اعلام کرده و به وزارت امور خارجه ایالاتمتحده دستور داد سفارت این کشور را از تلآویو به قدس منتقل کند.
در آن زمان مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامهای صادر کرد که حق تعیین سرنوشت فلسطینیان را تأیید میکرد و این قطعنامه با حمایت 176 کشور همراه بود، اما آمریکا و رژیم صهیونیستی در کنار پنج کشور با آن مخالفت کردند و چهار کشور همرأی ممتنع دادند.
-در سال 2020 ترامپ بهاحتمال تأسیس کشور فلسطین اشاره کرد؛ مشروط بر اینکه فلسطینیها به شروط مندرج در طرح او تحت عنوان «معامله قرن» عمل کنند.
-در ماه مه 2024 مجمع عمومی سازمان ملل متحد با 143 رأی قطعنامهای را تصویب کرد که از درخواست عضویت کامل فلسطین در این سازمان حمایت میکرد.
سونامی نمایش سیاسی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین بدون گام عملی
اما با بررسی این روند طولانی از به رسمیت شناختن کشور فلسطین، سؤال مهمی که ایجاد میشود آن است که این روند تاکنون چه فایدهای داشته است و چرا در عمل منجر به تشکیل کشور فلسطین نشد.دلال عریقات، استاد دیپلماسی در دانشگاه عربی- آمریکایی در این زمینه اعلام کرد که این تغییر در موضع بینالمللی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین را نمیتوان به معنای واقعی، پیروزی دانست؛ مگر اینکه با گامهای جدی و فوری برای نجات فلسطینیها در غزه از جنایات نسلکشی اسرائیل همراه شود و جلوی بلعیدن کامل کرانه باختری توسط این رژیم را بگیرد.
باوجود فرآیند طولانی که در به رسمیت شناختن کشور فلسطین از دهههای گذشته وجود دارد، اما همه اقدامات در این زمینه در سطح نمادین باقیمانده و به مرحله اجرا و عمل نرسیده و این بار باید منتظر نتیجه سونامی سیاسی جدیدی که در این زمینه به راه افتاده، باشیم.به رسمیت شناختن کشور فلسطین یک فرآیند تاریخی و سیاسی طولانی بوده که با تأسیس سازمان آزادیبخش در سال 1964 بهعنوان نهادی که نماینده مردم فلسطین باشد، آغاز شد.این فرایند از طریق نقاط عطف مهمی ازجمله جنگ 1967 و گسترش اشغالگریهای رژیم صهیونیستی و بعدازآن به رسمیت شناختن حق تعیین سرنوشت فلسطینیان در اجلاسهای عربی و سازمان ملل متحد، تکامل یافت. در سال 1988 شورای ملی فلسطین، رسما تأسیس کشور فلسطین را اعلام کرد و بعدازآن کشورهای مختلف در قارههای سراسر جهان در طول تاریخ، کشور فلسطین را به رسمیت شناختند و جایگاه آرمان فلسطین درصحنه بینالمللی تقویت شد. این فرآیند با ابتکارهای بینالمللی ازجمله ابتکار موسوم به راهکار دو دولتی، برای حلوفصل درگیری فلسطینیها و صهیونیستها با تأسیس یک دولت مستقل فلسطینی در مرزهای 1967 به پایتختی قدس شرقی مرتبط بوده است.
تاریخچه به رسمیت شناختن کشور فلسطین در جهان
در اینجا قصد داریم به مهمترین نقاط عطف تاریخی در روند به رسمیت شناختن کشور فلسطین اشارهکنیم:
-در سال 1964 سازمان آزادیبخش فلسطین بعد از قطعنامه صادرشده توسط اولین اجلاس سران عرب در قاهره تأسیس شد تا بهعنوان نهادی برای نمایندگی ملت فلسطین باشد. -در سال 1967 جنگی که میان اسرائیل با کشورهای عربی ازجمله مصر، سوریه، اردن و عراق اتفاق افتاد، با اشغال کرانه باختری و نوار غزه توسط رژیم صهیونیستی به پایان رسید و مساحت اراضی اشغالی را تقریبا سه برابر چیزی کرد که این رژیم در سال 1948 تصرف کرده بود.
-در سال 1974 در اجلاس سران عرب در مغرب قطعنامهای صادر شد که سازمان آزادیبخش را بهعنوان تنها نماینده مشروع ملت فلسطین به رسمیت شناخت و بعدازآن مجمع عمومی سازمان ملل متحد متعاقباً حق فلسطینیها برای تعیین سرنوشت خود و استقلالشان را به رسمیت شناخت و به سازمان آزادیبخش فلسطین، جایگاه ناظر در سازمان ملل را داد.
-در 15 نوامبر 1988 یاسر عرفات، رئیس فقید سازمان آزادیبخش فلسطین در جریان نشست شورای ملی فلسطین در الجزایر، تأسیس کشور فلسطین به پایتختی قدس را اعلام کرد و دقایقی بعدازاین اعلام، الجزایر اولین کشوری بود که رسماً کشور مستقل فلسطین را به رسمیت شناخت.
-در نوامبر 1988 یک هفته بعد از اعلام کشور فلسطین، 40 کشور ازجمله چین، هند، ترکیه و اکثر کشورهای عربی کشور فلسطین را به رسمیت شناختند و همه کشورهای آفریقایی و جمهوریهای اتحاد جماهیر شوروی هم از این اقدام پیروی کردند؛ بهطوریکه تا پایان سال، 78 کشور در جهان کشور فلسطین را به رسمیت شناختند.
-در سال 1993 بعد از کنفرانس موسوم به کنفرانس صلح مادرید، سازمان آزادیبخش فلسطین به ریاست یاسر عرفات، و رژیم صهیونیستی به نخستوزیری اسحاق رابین، مذاکرات محرمانهای را در اسلو، پایتخت نروژ آغاز کردند که این مذاکرات به امضای توافقنامههای اسلو منجر شد. در این توافقنامهها به پایان چندین دهه تقابل و درگیری میان فلسطینیها و اسرائیلیها اشارهشده بود و شامل چندین بند مربوط به ساختار و ترکیب تشکیلات خودگردان فلسطین و تأسیس یک تشکیلات خودگردان انتقالی بود، اما مفاد این توافقنامهها تا امروز هم به مرحله اجرا درنیامده است.
-در سال 1966 اولین انتخابات عمومی فلسطین برگزار شد که در جریان آن یاسر عرفات بهعنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین انتخاب شد.
تحولات پس از سال 2000 در خصوص مسئله فلسطین
-در سال 2002 طرح موسوم به ابتکار صلح عربی به رهبری عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه وقت عربستان تصویب شد که این طرح، عادیسازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی را درازای عقبنشینی این رژیم از اراضی اشغالی تعیینشده در مرزهای 4 ژوئن 1967 و تأسیس کشور فلسطینی به پایتختی قدس تصریح میکرد.
اما این طرح هم به مرحله اجرا درنیامد و کشورهای عربی بدون اجرای شرط مذکور به سمت عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی حرکت کردند.
- در سال 2008 لبنان کشور فلسطین را به رسمیت شناخت و بعدازآن سوریه در سال 2011 همین کار را انجام داد و سپس کشورهای آمریکای مرکزی و آمریکای لاتین هم از این اقدام پیروی کردند.
-در سال 2012 تشکیلات خودگردان فلسطین یک کمپین دیپلماتیک را در سطح نهادهای بینالمللی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین آغاز کرد. در ماه نوامبر این سال، مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه 19/67 را تصویب کرده و به فلسطین جایگاه ناظر غیر عضو در سازمان ملل را داد. 138 کشور به این قطعنامه رأی مثبت، 9 کشور رأی منفی و 41 کشور رأی ممتنع دادند. در همین سال فلسطین به عضویت سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) درآمد و این امر باعث شد آمریکا بودجه خود را به این سازمان که تقریباً 22 درصد از بودجه آن بود به حالت تعلیق دربیاورد. پارلمانهای انگلیس، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و ایرلند نیز از دولتهای خود خواستند که کشور فلسطین را به رسمیت بشناسند.
-در سال 2014 سوئد بعد از جمهوری چک، مجارستان، لهستان، بلغارستان، رومانی و قبرس، اولین کشور عضو اتحادیه اروپا بود که رسماً کشور فلسطین را به رسمیت شناخت. -در سال 2015 کشور فلسطین به دیوان کیفری بینالمللی پیوست و اجازه انجام تحقیقات در مورد عملیاتهای نظامی انجامشده در اراضی فلسطین صادر شد و در همان سال واتیکان هم کشور فلسطین را به رسمیت شناخت. -در سال 2016 شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه 2334 را تصویب کرده و از رژیم اشغالگر صهیونیستی خواست که فوراً و بهطور کامل همه فعالیتهای شهرکسازی در اراضی اشغالی فلسطین ازجمله قدس شرقی را متوقف کند.
-در این قطعنامه تأکید شده بود که هیچ تغییری در مرزهای 4 ژوئن 1967 ازجمله در مورد قدس، بهجز مواردی که طرفین از طریق مذاکرات بر سر آن توافق کردهاند، به رسمیت شناخته نمیشود.
-در سال 2017 دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، قدس را بهعنوان پایتخت رژیم صهیونیستی اعلام کرده و به وزارت امور خارجه ایالاتمتحده دستور داد سفارت این کشور را از تلآویو به قدس منتقل کند.
در آن زمان مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامهای صادر کرد که حق تعیین سرنوشت فلسطینیان را تأیید میکرد و این قطعنامه با حمایت 176 کشور همراه بود، اما آمریکا و رژیم صهیونیستی در کنار پنج کشور با آن مخالفت کردند و چهار کشور همرأی ممتنع دادند.
-در سال 2020 ترامپ بهاحتمال تأسیس کشور فلسطین اشاره کرد؛ مشروط بر اینکه فلسطینیها به شروط مندرج در طرح او تحت عنوان «معامله قرن» عمل کنند.
-در ماه مه 2024 مجمع عمومی سازمان ملل متحد با 143 رأی قطعنامهای را تصویب کرد که از درخواست عضویت کامل فلسطین در این سازمان حمایت میکرد.
سونامی نمایش سیاسی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین بدون گام عملی
اما با بررسی این روند طولانی از به رسمیت شناختن کشور فلسطین، سؤال مهمی که ایجاد میشود آن است که این روند تاکنون چه فایدهای داشته است و چرا در عمل منجر به تشکیل کشور فلسطین نشد.دلال عریقات، استاد دیپلماسی در دانشگاه عربی- آمریکایی در این زمینه اعلام کرد که این تغییر در موضع بینالمللی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین را نمیتوان به معنای واقعی، پیروزی دانست؛ مگر اینکه با گامهای جدی و فوری برای نجات فلسطینیها در غزه از جنایات نسلکشی اسرائیل همراه شود و جلوی بلعیدن کامل کرانه باختری توسط این رژیم را بگیرد.
