در پاسخ به گزارش «رسالت» مطرح شد:

سازوکار‌های وزارت آموزش‌و‌پرورش برای تعیین شهریه مدارس

گروه اجتماعی 
سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش‌و‌پرورش در پاسخ به مطلب «رسالت» با عنوان «رشد مدارس خصوصی ثمره بی‌عدالتی آموزشی» که ٢٨ اردیبهشت ماه منتشر شده، نکاتی را با مخاطبان این‌روزنامه در میان گذاشته است که در ادامه می‌خوانید:  
به استناد ماده (١۵) و (١٦) قانون تاسیس و اداره مدارس و مراکز غیردولتی، الگوی تعیین شهریه مدارس غیردولتی همراه با اصلاحات و الحاقات بعدی آن (مصوب ٢١ اسفند ١٤٠٢) شهریه ابلاغی به مدارس غیردولتی بر اساس دوره تحصیلی، سطح آموزشی و پرورشی، برنامه سال تحصیلی، فعالیت‌های فوق‌برنامه، فضای فیزیکی و تجهیزات، شرایط منطقه‌ای، رتبه‌بندی سالانه مدارس و نرخ تورم رسمی کشور که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود، تهیه و تنظیم شده است و در‌نهایت پس از تایید رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی از طریق دبیر شورای راهبردی، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی در این شورا مطرح و پس از تصویب و تایید به ادارات کل آموزش‌و‌پرورش ابلاغ می‌گردد. طراحی الگوی تعیین شهریه مدارس غیردولتی بر مبنای هزینه تمام شده است و با‌توجه‌به موارد زیر به‌عنوان الزامات الگو، تهیه و تنظیم می‌گردد: 
1- رعایت اجرای دقیق سند برنامه درسی ملی و مصوبات شورای عالی آموزش‌و‌پرورش. 
2- توجه ویژه به راهکار‌های سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش و زیر نظام‌های آن به‌ویژه در رویکرد‌های تربیتی و فرهنگی در فعالیت‌های فوق‌برنامه.
3- توجه به مفاد مواد (٢۵)، (٢٦) و (٢٧) قانون تاسیس و اداره مدارس و مراکز غیر دولتی در‌خصوص برخورداری کارکنان غیررسمی و رسمی غیر موظف مدارس از پوشش بیمه، حقوق قانون کار (٣٠ ساعته شدن معلمان و پرداخت حقوق و مزایای کامل و همچنین بیمه شدن کامل با این ساعت) و الزام معلمان، مربیان و سایر کارکنان مدارس به گذراندن دوره‌های آموزشی تکمیلی بدو و ضمن خدمت.
4- به‌کارگیری کارکنان مدارس براساس ضوابط علمی و گزینشی آموزش‌و‌پرورش.
5- رعایت میزان تاب‌آوری مردم وحقوق ذینفعان (اولیا و دانش‌آموزان، موسسان، مدیران و کارکنان مدارس).
6- توجه به نظرات و پیشنهادات موسسان بر اساس ماده (١٦) قانون صدرالاشاره. 
7- بررسی و تصویب شهریه پیشنهادی موسسان در شورای تعیین شهریه شهرستان/منطقه/ناحیه و تایید آن توسط شورای نظارت استان. 
8- ایجاد هماهنگی و کسب نظر دستگاه‌های نظارتی (سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان، سازمان بازرسی کل کشور و...).
9- برگزاری نشست‌های آموزشی، تخصصی و توجیهی برای روسای ادارات مدارس و مراکز غیردولتی استان‌ها و کارشناسان این حوزه. 
شایان ذکر است مطابق ماده (١٦) قانون مذکور هر یک از موسسان مدارس و مراکز غیردولتی موظفند با‌توجه‌به الگوی تعیین شهریه مدارس و مراکز،  میزان شهریه سالیانه را تخمین‌زده و به شورای تعیین شهریه آموزش‌و‌پرورش شهرستان‌ها، منطقه یا ناحیه پیشنهاد دهند تا به تایید شورای نظارت استان برسد، همچنین موسس می‌تواند اعتراض خود را نسبت به نرخ شهریه تعیین شده ظرف مدت بیست روز از ابلاغ آن، برای بررسی مجدد به کمیته تخصصی شورای راهبردی، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی تقدیم نماید. 
طبق مفاد ماده (٤) قانون یاد‌شده، نمایندگان انجمن اولیاء و مربیان در تمامی جلسات شورای نظارت مرکزی، استان/ شهرستان/ منطقه و ناحیه به‌عنوان عضو مدعو حضور داشته و از دستور جلسات، صورت جلسات و مصوبات این شورا مطلع می‌باشند.  
شهریه‌های مدارس غیردولتی در کل کشور در دو بخش شهریه مصوب و شهریه فوق‌برنامه ابلاغ می‌گردد و موسسان موظفند شهریه‌های ابلاغی را از اولیای دانش‌آموزان (واریز به‌حساب مورد‌تایید آموزش‌و‌پرورش، چک و..) در سامانه مشارکت‌ها ثبت نموده و نسبت به عقد قرارداد جداگانه با اولیای دانش‌آموزان در دو نسخه از طریق سامانه مزبور اقدام نمایند و دیگر هزینه‌های جانبی از قبیل سرویس ایاب و ذهاب، لباس فرم، میان‌وعده و نا‌هار (درحد متعارف) مدرسه صرفا تابع نظام نرخ‌گذاری ستاد تنظیم بازار و با توافق طرفین مطابق با مصوبات انجمن اولیاء و مربیان، شورای مدرسه و تایید اداره آموزش‌و‌پرورش شهرستان/ منطقه ناحیه است و هزینه اردو‌ها شامل اردو‌های آموزشی، علمی، پژوهشی، سیاحتی و زیارتی بر اساس دستورالعمل معاونت پرورشی و فرهنگی اخذ می‌شود. 
سازوکار نظارت بر ابلاغ مصوبه و روند اجرایی آن در استان‌ها و مناطق: در‌این‌خصوص سازمان با اتخاذ دو سیاست راهبردی و عملیاتی، برنامه نظارت بر عملکرد مدارس و مراکز غیردولتی را در دستور کار دارد: 
 سیاست راهبردی:
1- تدوین و تصویب دستور‌العمل ارزیابی و نظارت جامع بر عملکرد مدارس و تعیین شاخص‌های عملکردی مرتبط با امور مالی و هزینه کردی مدارس.  
2- تدوین بخشنامه‌های نظارت کیفیت بخشی و تعیین شاخص‌های فصلی و اقتضایی (دریافت شهریه در ایام ثبت‌نام و فصل تابستان/ فصل پاییز و بررسی دفاتر مالی و انجام تعهدات مطابق شهریه دریافتی).
3- بررسی و آسیب‌شناسی الگوی تعیین شهریه مدارس و تعیین نوع اطلاعات دریافتی و مشخص نمودن آیتم‌های کنترلی مانند: تعداد دانش‌آموزان، ظرفیت دانش‌آموزی، اجاره‌بهای پرداختی، حقوق و دستمزد‌های پرداختی به معلمان و کارکنان، تعیین سقف و کف اجاره‌بها به تفکیک شهرستان/منطقه/ناحیه، نرخ تورم رسمی کشور. 
4- فعال‌سازی و برگزاری جلسات شورای تعیین شهریه و شورا‌های نظارت در جهت نظارت بر فعالیت‌ها و قاعده‌گذاری بر اساس اقتضائات منطقه‌ای و استانی. 
5- برگزاری جلسات هماهنگی با دستگاه‌های نظارتی مانند سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، سازمان بازرسی کل کشور و...
6- برگزاری نشست‌های آموزشی – توجیهی برای روسای ادارات و کارشناس مسئولان مشارکت‌های استان‌ها با حضور رئیس سازمان و مدیر کل مدارس و مراکز غیردولتی و کارگروه تخصصی شهریه.
7- برگزاری نشست‌های آموزشی – توجیهی برای شورا‌های هماهنگی موسسان با حضور رئیس سازمان و مدیران سه حوزه و در سطح استان و شهرستان/منطقه/ناحیه با حضور مدیران کل، روسای ادارات مشارکت‌های مردمی و مدیران آموزش‌و‌پرورش به‌صورت فصلی و اقتضایی.
 سیاست عملیاتی: 
   نظارت در دو بخش حضوری و غیر حضوری (الکترونیکی) انجام می‌شود و ادارات کل استان‌ها و ادارات آموزش‌و‌پرورش شهرستان‌ها و مناطق به دو طریق زیر در فرآیند شهریه مشارکت دارند. 
الف- از طریق شورای تعیین شهریه شهرستان و مناطق:
1- پیشنهاد‌های موسسان را مورد بررسی قرار می‌دهند. 
2- نرخ حداقل و حداکثر اجاره‌بها را با‌توجه‌به شرایط منطقه‌ای احصا می‌کنند و جهت تایید به شورای نظارت استان پیشنهاد می‌دهند. 
3- نرخ حداکثر حق‌التدریس معلمان و حق‌الزحمه مدیران و سایر کارکنان را به شورای نظارت استان پیشنهاد می‌کنند. 
4- اطلاعات مورد نیاز مطابق الگو که توسط موسسان در سامانه بارگذاری می‌شود، توسط کارشناسان شهرستان، منطقه راست‌آزمایی می‌شود و پس از تایید اطلاعات موسس جهت تایید نهایی از طریق سامانه به ادارات کل ارسال می‌شود. 
 ب- نظارت بر روند اجرایی: 
1- طراحی و پیاده‌سازی سامانه الکترونیکی پاسخگویی به شکایات. 
2- فراهم کردن شرایط استعلام شهریه هر واحد آموزشی و امکان دسترسی اولیای دانش‌آموزان به سامانه جهت رویت شهریه به‌صورت برخط. 
3- طراحی پوستر شهریه و ابلاغ آن از طریق سامانه و موظف بودن موسسان و مدیران مدارس جهت نصب در محل ثبت‌نام دانش‌آموزان. 
4- طراحی فرم قرارداد شهریه با تایید و امضای اولیای دانش‌آموزان و موسسان یا مدیران مدارس غیردولتی. 
5- تشکیل تیم‌های نظارتی در سطح استان متشکل از کارشناسان حوزه سازمان، معاونت‌های تخصصی، ارزیابی عملکرد و حراست و حضور آنان در مدارس باعنوان بازدید‌های میدانی.
6- استفاده از ظرفیت شورای هماهنگی موسسان مدارس و مراکز غیردولتی در قالب طرح نظارت همتا. 
7- برگزاری جلسات شوراهای نظارت استانی و تشکیل پرونده تخلفاتی و صدور آراء در سطح استان.
8- تشکیل کارگروه بررسی پرونده‌های تخلفاتی با حضور نمایندگان اعضای شورای راهبردی، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی و تشکیل پرونده‌های تجدید نظرخواهی و بررسی کارشناسی و آماده‌سازی پرونده‌ها جهت طرح موضوع و تصمیم‌گیری در شورای نظارت مرکزی به‌صورت هفتگی. 
9- برگزاری جلسات شورای سیاست گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی و بررسی دقیق پرونده‌های تجدید نظرخواهی و صدور آراء و تصمیمات قطعی. 
آمار تخلفات و اعمال مجازات متناسب با تخلفات:
اکثریت موسسان و مدیران مدارس غیر دولتی ملتزم به قانون و مقرارت هستند، اما به طور خاص در مراکز استان‌ها و به‌ویژه شهر تهران، موسسان و مدیرانی هستند که الگوی شهریه ابلاغی را رعایت نمی‌کنند. 
   به موجب قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز غیردولتی و به استناد تبصره ذيل ماده (18) همین قانون، در صورت مشاهده دریافت شهریه اضافه بر قانون، مازاد دريافتي باید به اولیا مسترد گردد که همین امر از طریق شورای نظارت استان و شهرستان به صورت مستمر انجام می‌شود.
  بر اساس تبصره مذکور در صورت تکرار، مطابق ماده (٣۵) قانون پرونده موسس و مدیر در شورای نظارت استان‌ها طرح و رای متناسب با آن صادر می‌شود. 
 در همین خصوص مجموعه‌ آرای صادره استان‌ها که برخی از آنها در مرحله تجدید نظر‌خواهی نیز به تایید شورای راهبردی، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی رسیده است، از ابتدای سال ١٤٠١ به شرح زیر است: 


دلایل اصلی افزایش شهریه کدامند و میزان تاثیر آنها:
اجزای اصلی تشکیل دهنده شهریه در الگو سه عامل حقوق و دستمزد، اجاره یا هزینه استهلاک و حفظ و نگهداری فضا، هزینه جاری و خرید تجهیزات و ملزومات است.
1- حقوق و دستمزد
همه‌ساله براساس قانون کار  حداقل حقوق و دستمزد، افزایش سنواتی و سایر مواردی که تابع قانون کار به افراد تعلق می‌گیرد مشخص و ابلاغ می‌گردد. 
   به موجب مواد (٢۵) و (٢٦) قانون تاسیس، موسسان مدارس موظف به رعایت آن به‌عنوان کارفرما هستند. نظر به اینکه حدود ۵٠ درصد شهریه در الگو برای حقوق و دستمزد و پرداخت حق بیمه سهم کارفرما لحاظ می‌شود، تاثیر هر‌گونه افزایش در شهریه مشهود است. 
2-اجاره یا هزینه استهلاک و حفظ و نگهداری فضا: 
   افزایش بی‌رویه نرخ اجاره‌بهای اماکن به‌ویژه در چند سال اخیر بسیاری از موسسان مستاجر را با چالش جدی مواجه کرده است، به طوری که برخی از موسسان نا‌گریز به تامین مالی از سایر اندوخته‌های خود شده‌اند، اگر چه در الگوی تعیین شهریه، حدود ٣۵ درصد از شهریه را تشکیل می‌دهد ولی افزایش بی‌رویه اجاره‌بها این توازن را از بین می‌برد. 
3- هزینه‌های جاری و خرید تجهیزات و ملزومات:  
   این بخش حدود ١۵ درصد شهریه را تشکیل می‌دهد. افزایش هزینه‌های حامل‌های انرژی و نرخ تصاعدی آن، افزایش هزینه‌های مخابراتی و اینترنتی، افزایش هزینه‌های جاری و مصرفی، ملزوماتی مانند کاغذ و تجهیزات به‌ویژه تجهیزات الکترونیکی قابل‌توجه است. 
هزینه‌های سرویس ایاب و ذهاب، لباس فرم، میان وعده و ناهار: 
   هزینه‌های مربوط به ارائه خدمات جانبی از قبیل سرویس ایاب و ذهاب، لباس فرم، میان‌وعده و نا‌هار (در حد متعارف) مدرسه صرفا تابع نظام نرخ‌گذاری ستاد تنظیم بازار و با توافق طرفین مطابق با مصوبات انجمن اولیاء و مربیان، شورای مدرسه و تایید اداره آموزش‌و‌پرورش شهرستان/ منطقه/ ناحیه است. این هزینه‌ها خارج از شهریه مصوب، شهریه فعالیت‌های آموزشی و پرورشی فوق‌برنامه است و مستلزم تصریح در قرارداد‌های منعقده با اولیای دانش‌آموزان می‌باشد، مدیران مدارس صلاحیت عقد قرارداد برای سرویس ایاب و ذهاب و لباس فرم را ندارند. بدیهی است مطالبه و وصول این مبالغ در قبال ارائه خدمات و بهره‌مندی ذی‌نفع از آن خدمات می‌باشد. 
سازوکار‌های وزارت آموزش‌و‌پرورش برای تعیین شهریه مدارس