گزارشی از فصل نوین روابط تهران و قاهره
تعامل دو تمدن
اولین مکالمه تلفنی میان حجت‌الاسلام «سیدابراهیم رئیسی» و «عبدالفتاح السیسی» رؤسای جمهور ایران و مصر که ابتدای هفته قبل حول روابط دوجانبه و شرایط منطقه انجام شد، بارقه‌ای از توسعه روابط دیپلماتیک میان دو کشور را ایجاد کرد؛ روابط ایران و مصر امروز در چه وضعیتی قرار دارد و برای تسهیل هر چه بیشتر آن، چه موانعی باید از سر راه برداشته شوند.
قدمت و تاریخ منطقه غرب آسیا و شاخ آفریقا، با نام ایران و مصر گره خورده است؛ بدون تمدن‌های باستانی این دو سرزمین و ملت‌هایشان، تمدن‌های کهن بی‌نام‌ونشان می‌شوند. ایران و مصر به‌نوعی ستون‌های تمدنی این منطقه به‌حساب می‌آیند که مدت‌هاست روابط فی‌مابین آن‌ها هم‌تراز ظرفیت‌های موجود نیست و بی‌شک این وضعیت، منافع دشمنان را تأمین می‌کند. با رشد فزاینده قدرت جمهوری اسلامی ایران و سیاست همسایه‌گرایی و منطقه‌گرایی دولت سیزدهم، به نظر می‌رسد قاهره، گزینه بعدی دستگاه دیپلماسی کشورمان برای بهبود روابط باشد.
به گزارش مهر ایران و مصر دارای روابط تاریخی، فرهنگی و سیاسی بسیاری هستند؛ رابطهٔ سیاسی و دیپلماتیک این دو کشور تا پیش از انقلاب اسلامی در بالاترین سطح قرار داشت اما این ارتباط پس از انقلاب در اعتراض به توافق صلح مصر با رژیم صهیونیستی و پناه‌دادن قاهره به پهلوی دوم، قطع شد. در حال حاضر نیز مناسبات دیپلماتیک ایران و مصر، در سطح «حافظ منافع» برقرار است و دفتر حفاظت منافع در قاهره و تهران مشغول به فعالیت هستند.
در ماه‌های گذشته، منطقه غرب آسیا تحولات چشمگیری را به خود دیده که مهم‌ترین آن، ازسرگیری روابط ایران و عربستان پس از قطع کامل روابط دیپلماتیک بود؛ رخدادی تاریخی که می‌تواند به سایر حوزه‌ها ازجمله روابط ایران و مصر نیز سرایت کند؛ بنابراین گرم‌شدن روابط میان قاهره و تهران، پرده دیگری از نظم جدید منطقه‌ای پس از توافق ایران و عربستان خواهد بود. مصر که همواره از حمایت سیاسی و اقتصادی گسترده ریاض برخوردار بوده است، در حال حاضر، خود را در کنار جمهوری اسلامی ایران نیز می‌بیند.
پس از چهار دهه قطع روابط دیپلماتیک تهران و قاهره (جز مدتی کوتاه در دوره محمد مُرسی) اینک اراده و عزم در سران دو کشور برای ازسرگیری مناسبات بیش از هر زمان دیگری جدی است؛ تصمیمی که برآیند مجموعه‌ای از ترددها و گفت‌وگوهای دیپلماتیک و اقدامات میانجی‌گرانه بوده است؛ پس از عادی‌سازی روابط تهران و ریاض، مذاکرات تهران و قاهره نیز با میانجی‌گری دو کشور عمان و عراق، با جدیت بیشتری دنبال شد.
در همین راستا ۷ خردادماه سال جاری «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان به ایران سفر کرد و در جریان این سفر با رئیس‌جمهور کشورمان و رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدارهایی را انجام داد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار سلطان عمان و هیئت همراه، با اشاره به اظهارنظر «بن‌طارق» مبنی بر تمایل مصر برای ازسرگیری روابط با جمهوری اسلامی، تأکید کردند: «ما از این موضع استقبال می‌کنیم و مشکلی در این زمینه نداریم».
پیش‌تر، «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان در تاریخ ۶ شهریور سال ۱۴۰۰، در حاشیه جمع رؤسای هیئت‌های شرکت‌کننده در نشست منطقه‌ای حمایت از عراق، با «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر، گفت‌وگو و رایزنی کرد.
«علی سلاجقه» معاون رئیس‌جمهور کشورمان و رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیز در تاریخ ۲۵ آبان ۱۴۰۱ در حاشیه کنفرانس تغییرات آب و هوایی شرم الشیخ (کوپ ۲۷) با «سامح شکری» وزیر خارجه مصر دیدار و درباره موضوعات مشترک دوجانبه گفت‌وگو و رایزنی کرد. سلاجقه در این دیدار، از حُسن میزبانی مصر و برگزاری فوق‌العاده نشست قدردانی کرد و گفت که تغییرات آب و هوایی، یک چالش مهم برای تمام کشورهای جهان است و امیدواریم که نشست شرم‌الشیخ (بیست‌وهفتمین نشست طرف‌های کنوانسیون چارچوب ملل متحد درزمینهٔ تغییر اقلیم) مقدمه‌ای برای انتقال از مرحله تعهدات به مرحله اجرای عملی باشد.
معاون رئیس‌جمهور کشورمان در دیدار با مقام مصری تأکید کرد که هیئت ایرانی، تمام تلاش خود را خواهد کرد تا عوامل موفقیت نشست «شرم‌الشیخ» فراهم شود. از سوی دیگر «سامح شکری» از مشارکت سطح بالای ایران در نشست شرم‌الشیخ، تشکر کرد. وی همچنین به مشورت و همکاری موجود میان ایران و مصر درباره موضوعات مربوط به آب‌وهوا در چارچوب عضویت دو کشور در
«گروه ۷۷ به‌اضافه چین» اشاره کرد.
وزیر امور خارجه مصر همچنین تأکید کرد که درهای ریاست کنفرانس تغییرات آب‌وهوا به‌منظور رسیدن به نتایج واقعی، برای همیشه به روی تمام هیئت‌ها بازخواهد بود.
از دیگر روابط دوجانبه ایران و مصر طی دو سال گذشته، می‌توان به دیدار «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان با همتای مصری خود به تاریخ
۳۰ شهریور ۱۴۰۲ در حاشیه «اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد» اشاره کرد؛ در این دیدار درباره مسائل موردعلاقه دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و مصر گفت‌وگوهای مثبت و ثمربخش صورت گرفت. دو طرف تأکید کردند که با توجه به سوابق تمدنی و تاریخی و اشتراکات فرهنگی دو کشور و در راستای منافع مشترک، لازم است مسیر و گام‌های رسیدن به آن از طریق تداوم گفت‌وگو میان مقامات دو کشور هموار شود.
دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با همتای مصری خود، حائز اهمیت بود و بازتاب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی زیادی به همراه داشت، تا جایی که از آن به‌مثابه «کاتالیزور عادی‌سازی روابط تهران و قاهره» یاد شد.
وزیر امور خارجه کشورمان، همچنین به تاریخ ۲۹ آذر ۱۴۰۱ در حاشیه اجلاس «بغداد ۲» در اردن با «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر دیدار و در این دیدار تصریح کرده بود که ایران در ارتباط با مصر، معتقد به برداشتن گام‌های جدید برای ارتقای روابط فی‌مابین است.بحران در غزه به نظر می‌رسد زمینه تقریب بیشتر روابط دیپلماتیک ایران و مصر را فراهم آورده است. از ابتدای شروع تحولات جاری در اراضی اشغالی پس از عملیات طوفان‌الاقصی، وزیر امور خارجه کشورمان روز
۴ دی‌ماه برای «چهارمین مرتبه» طی گفت‌وگوی تلفنی با همتای مصری خود، بر توسعه مناسبات دوجانبه، لزوم تشریک‌مساعی برای تحولات منطقه، به‌خصوص آخرین تحولات در غزه و همچنین آمادگی هلال‌احمر ایران برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه از طریق مصر، تأکید کرد.۲۰ آبان‌ماه سال جاری، ریاض پایتخت عربستان سعودی، میزبان نشست سران کشورهای اسلامی و عربی درباره اوضاع فلسطین بود که حجت‌الاسلام «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور کشورمان در رأس هیئتی در این نشست شرکت کرد و در حاشیه این نشست، دیداری میان او و «السیسی» رئیس‌جمهور مصر انجام شد.
رئیسی در این دیدار، با اشاره به عزم ایران برای توسعه روابط با همه کشورهای منطقه، گفت: «جمهوری اسلامی ایران مانعی برای گسترش روابط با کشور دوست مصر ندارد».السیسی نیز در این دیدار بابیان اینکه اراده سیاسی قطعی ما برای ایجاد روابط واقعی با ایران است، گفت: «برای این امر وزرای مربوطه را مأمور کرده‌ایم تا پیگیر روابط عمیق بین دو کشور باشند». رئیس‌جمهور مصر افزود: «در مورد فلسطین، مصر کشوری است که بیش از دیگران، از پیامدهای این موضوع آسیب دیده است».
در ادامه رایزنی‌های مقامات ارشد تهران و قاهره، رؤسای جمهور ایران و مصر روز
۲ دی‌ماه جاری، برای اولین‌بار به‌صورت تلفنی با یکدیگر گفت‌وگو و بر لزوم گسترش روابط در زمینه‌های مختلف، تأکید کردند.
همان روز «حسین امیر عبداللهیان» در جریان نشست خبری در حاشیه کنفرانس تهران با موضوع فلسطین، با اشاره به گفت‌وگوی رؤسای جمهور ایران و مصر و عزم دو طرف برای «بازگشت روابط به حالت طبیعی» گفت: «در شهریورماه، توافقی را با وزیر امور خارجه مصر برای بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی داشتیم؛ همچنین دیدار رؤسای جمهور دو کشور در نیویورک انجام شد؛ امروز هم بخشی از اقدامات ما برای بازگشت روابط را در تماس تلفنی شاهد هستیم؛ امیدواریم شاهد توسعه و پیشرفت دو کشور باشیم؛ پیشرفت روابط را به نفع دو کشور و منطقه می‌دانیم».
قدمت و تاریخ منطقه غرب آسیا و شاخ آفریقا، با نام ایران و مصر گره خورده است؛ بدون تمدن‌های باستانی این دو سرزمین و ملت‌هایشان، تمدن‌های کهن بی‌نام‌ونشان می‌شوند. ایران و مصر به‌نوعی ستون‌های تمدنی این منطقه به‌حساب می‌آیند که مدت‌هاست روابط فی‌مابین آن‌ها هم‌تراز ظرفیت‌های موجود نیست و بی‌شک این وضعیت، منافع دشمنان را تأمین می‌کند. با رشد فزاینده قدرت جمهوری اسلامی ایران و سیاست همسایه‌گرایی و منطقه‌گرایی دولت سیزدهم، به نظر می‌رسد قاهره، گزینه بعدی دستگاه دیپلماسی کشورمان برای بهبود روابط باشد.
به گزارش مهر ایران و مصر دارای روابط تاریخی، فرهنگی و سیاسی بسیاری هستند؛ رابطهٔ سیاسی و دیپلماتیک این دو کشور تا پیش از انقلاب اسلامی در بالاترین سطح قرار داشت اما این ارتباط پس از انقلاب در اعتراض به توافق صلح مصر با رژیم صهیونیستی و پناه‌دادن قاهره به پهلوی دوم، قطع شد. در حال حاضر نیز مناسبات دیپلماتیک ایران و مصر، در سطح «حافظ منافع» برقرار است و دفتر حفاظت منافع در قاهره و تهران مشغول به فعالیت هستند.
در ماه‌های گذشته، منطقه غرب آسیا تحولات چشمگیری را به خود دیده که مهم‌ترین آن، ازسرگیری روابط ایران و عربستان پس از قطع کامل روابط دیپلماتیک بود؛ رخدادی تاریخی که می‌تواند به سایر حوزه‌ها ازجمله روابط ایران و مصر نیز سرایت کند؛ بنابراین گرم‌شدن روابط میان قاهره و تهران، پرده دیگری از نظم جدید منطقه‌ای پس از توافق ایران و عربستان خواهد بود. مصر که همواره از حمایت سیاسی و اقتصادی گسترده ریاض برخوردار بوده است، در حال حاضر، خود را در کنار جمهوری اسلامی ایران نیز می‌بیند.
پس از چهار دهه قطع روابط دیپلماتیک تهران و قاهره (جز مدتی کوتاه در دوره محمد مُرسی) اینک اراده و عزم در سران دو کشور برای ازسرگیری مناسبات بیش از هر زمان دیگری جدی است؛ تصمیمی که برآیند مجموعه‌ای از ترددها و گفت‌وگوهای دیپلماتیک و اقدامات میانجی‌گرانه بوده است؛ پس از عادی‌سازی روابط تهران و ریاض، مذاکرات تهران و قاهره نیز با میانجی‌گری دو کشور عمان و عراق، با جدیت بیشتری دنبال شد.
در همین راستا ۷ خردادماه سال جاری «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان به ایران سفر کرد و در جریان این سفر با رئیس‌جمهور کشورمان و رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدارهایی را انجام داد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار سلطان عمان و هیئت همراه، با اشاره به اظهارنظر «بن‌طارق» مبنی بر تمایل مصر برای ازسرگیری روابط با جمهوری اسلامی، تأکید کردند: «ما از این موضع استقبال می‌کنیم و مشکلی در این زمینه نداریم».
پیش‌تر، «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان در تاریخ ۶ شهریور سال ۱۴۰۰، در حاشیه جمع رؤسای هیئت‌های شرکت‌کننده در نشست منطقه‌ای حمایت از عراق، با «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر، گفت‌وگو و رایزنی کرد.
«علی سلاجقه» معاون رئیس‌جمهور کشورمان و رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیز در تاریخ ۲۵ آبان ۱۴۰۱ در حاشیه کنفرانس تغییرات آب و هوایی شرم الشیخ (کوپ ۲۷) با «سامح شکری» وزیر خارجه مصر دیدار و درباره موضوعات مشترک دوجانبه گفت‌وگو و رایزنی کرد. سلاجقه در این دیدار، از حُسن میزبانی مصر و برگزاری فوق‌العاده نشست قدردانی کرد و گفت که تغییرات آب و هوایی، یک چالش مهم برای تمام کشورهای جهان است و امیدواریم که نشست شرم‌الشیخ (بیست‌وهفتمین نشست طرف‌های کنوانسیون چارچوب ملل متحد درزمینهٔ تغییر اقلیم) مقدمه‌ای برای انتقال از مرحله تعهدات به مرحله اجرای عملی باشد.
معاون رئیس‌جمهور کشورمان در دیدار با مقام مصری تأکید کرد که هیئت ایرانی، تمام تلاش خود را خواهد کرد تا عوامل موفقیت نشست «شرم‌الشیخ» فراهم شود. از سوی دیگر «سامح شکری» از مشارکت سطح بالای ایران در نشست شرم‌الشیخ، تشکر کرد. وی همچنین به مشورت و همکاری موجود میان ایران و مصر درباره موضوعات مربوط به آب‌وهوا در چارچوب عضویت دو کشور در
«گروه ۷۷ به‌اضافه چین» اشاره کرد.
وزیر امور خارجه مصر همچنین تأکید کرد که درهای ریاست کنفرانس تغییرات آب‌وهوا به‌منظور رسیدن به نتایج واقعی، برای همیشه به روی تمام هیئت‌ها بازخواهد بود.
از دیگر روابط دوجانبه ایران و مصر طی دو سال گذشته، می‌توان به دیدار «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان با همتای مصری خود به تاریخ
۳۰ شهریور ۱۴۰۲ در حاشیه «اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد» اشاره کرد؛ در این دیدار درباره مسائل موردعلاقه دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و مصر گفت‌وگوهای مثبت و ثمربخش صورت گرفت. دو طرف تأکید کردند که با توجه به سوابق تمدنی و تاریخی و اشتراکات فرهنگی دو کشور و در راستای منافع مشترک، لازم است مسیر و گام‌های رسیدن به آن از طریق تداوم گفت‌وگو میان مقامات دو کشور هموار شود.
دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با همتای مصری خود، حائز اهمیت بود و بازتاب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی زیادی به همراه داشت، تا جایی که از آن به‌مثابه «کاتالیزور عادی‌سازی روابط تهران و قاهره» یاد شد.
وزیر امور خارجه کشورمان، همچنین به تاریخ ۲۹ آذر ۱۴۰۱ در حاشیه اجلاس «بغداد ۲» در اردن با «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر دیدار و در این دیدار تصریح کرده بود که ایران در ارتباط با مصر، معتقد به برداشتن گام‌های جدید برای ارتقای روابط فی‌مابین است.بحران در غزه به نظر می‌رسد زمینه تقریب بیشتر روابط دیپلماتیک ایران و مصر را فراهم آورده است. از ابتدای شروع تحولات جاری در اراضی اشغالی پس از عملیات طوفان‌الاقصی، وزیر امور خارجه کشورمان روز
۴ دی‌ماه برای «چهارمین مرتبه» طی گفت‌وگوی تلفنی با همتای مصری خود، بر توسعه مناسبات دوجانبه، لزوم تشریک‌مساعی برای تحولات منطقه، به‌خصوص آخرین تحولات در غزه و همچنین آمادگی هلال‌احمر ایران برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه از طریق مصر، تأکید کرد.۲۰ آبان‌ماه سال جاری، ریاض پایتخت عربستان سعودی، میزبان نشست سران کشورهای اسلامی و عربی درباره اوضاع فلسطین بود که حجت‌الاسلام «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور کشورمان در رأس هیئتی در این نشست شرکت کرد و در حاشیه این نشست، دیداری میان او و «السیسی» رئیس‌جمهور مصر انجام شد.
رئیسی در این دیدار، با اشاره به عزم ایران برای توسعه روابط با همه کشورهای منطقه، گفت: «جمهوری اسلامی ایران مانعی برای گسترش روابط با کشور دوست مصر ندارد».السیسی نیز در این دیدار بابیان اینکه اراده سیاسی قطعی ما برای ایجاد روابط واقعی با ایران است، گفت: «برای این امر وزرای مربوطه را مأمور کرده‌ایم تا پیگیر روابط عمیق بین دو کشور باشند». رئیس‌جمهور مصر افزود: «در مورد فلسطین، مصر کشوری است که بیش از دیگران، از پیامدهای این موضوع آسیب دیده است».
در ادامه رایزنی‌های مقامات ارشد تهران و قاهره، رؤسای جمهور ایران و مصر روز
۲ دی‌ماه جاری، برای اولین‌بار به‌صورت تلفنی با یکدیگر گفت‌وگو و بر لزوم گسترش روابط در زمینه‌های مختلف، تأکید کردند.
همان روز «حسین امیر عبداللهیان» در جریان نشست خبری در حاشیه کنفرانس تهران با موضوع فلسطین، با اشاره به گفت‌وگوی رؤسای جمهور ایران و مصر و عزم دو طرف برای «بازگشت روابط به حالت طبیعی» گفت: «در شهریورماه، توافقی را با وزیر امور خارجه مصر برای بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی داشتیم؛ همچنین دیدار رؤسای جمهور دو کشور در نیویورک انجام شد؛ امروز هم بخشی از اقدامات ما برای بازگشت روابط را در تماس تلفنی شاهد هستیم؛ امیدواریم شاهد توسعه و پیشرفت دو کشور باشیم؛ پیشرفت روابط را به نفع دو کشور و منطقه می‌دانیم».
