شاخص‌های افول قدرت واشنگتن
نظم نوینی که از قد آمریکا بلندتر است!
گروه بین‌الملل
ترامپ در حالی برای دومین مرتبه وارد کاخ سفید شد که از محورهای اصلی سیاست‌های وی را اجرای راهبرد امنیت ملی آمریکا یعنی مقابله با اتحاد و همگرایی ایران، روسیه و چین تشکیل می‌داد. برآوردهای اطلاعاتی، اقتصادی، نظامی و امنیتی آمریکا حکایت از آن داشت که همگرایی این سه کشور به‌صورت دوجانبه و سه‌جانبه تهدیدی بزرگ برای منافع و امنیت ملی و جایگاه جهانی آمریکاست چراکه کشورهای مذکور از ناظمان و بانیان نظم نوین چندجانبه گرایی جهانی به‌جای یک‌جانب‌گرایی آمریکا هستند. بر اساس همین راهبرد ترامپ مجموعه‌ای از سیاست‌ها را در قبال این کشورها در پیش گرفت. در یک‌سوی معادله ترامپ برآن بوده که تا معکوس سیاست ویلسون رئیس‌جمهور سابق آمریکا که با حل اختلافات با چین به‌دنبال مهار شوروی سابق بود را اجرا نماید بگونه‌ای که با مذاکره و حتی دادن امتیازاتی به روسیه در اوکراین، مسکو را از پکن دور سازد. در همین راستا نیز مذاکراتی میان طرفین در عربستان برگزار شد.
از فشار و تهدید گرفته تا مذاکره و ادعای تعامل، در حالی صورت گرفت که یک هدف اصلی از آن مطرح بوده و آن برهم زدن انسجام و تعاملات میان ایران، روسیه و چین بوده است‌از سوی دیگر آمریکا در کنار اعمال برخی محدودیت‌های اقتصادی علیه چین، تقویت ژاپن و کره جنوبی و رویکرد تعاملی با تایوان برآن بوده تا تمامی نقاط راهبردی چین را هدف قرار دهد که اقدام آمریکا علیه پانان و نیز تأکید بر تسلط بر گرینلند در این راستا قابل ارزیابی است. آمریکا حلقه تکمیلی این فرآیند را اجرای تعرفه‌های اقتصادی علیه 185 کشور قرارداد درحالی‌که محور آن را دور سازی کشورها از چین تشکیل می‌دهد. در قبال ایران نیز ترامپ در نخستین روز کاری با اشاره به نقش و ارتباط ایران با چین و روسیه و آنچه نقش منفی ایران در معادلات خاورمیانه نامیده، از اعمال فشار حداکثری علیه ایران سخن گفت. واکنش قاطع ایران در برابر فشار حداکثری آمریکا، زمینه‌ساز عقب‌گرد ترامپ از رفتارهای ادعایی گردید که نتیجه آن نیز رویکرد آمریکا به سناریوهای مهار از طریق مذاکره بوده است. اقدام ترامپ مبنی بر ارسال نامه به تهران و نیز اصرار وی بر انجام مذاکره مستقیم با ایران در این چارچوب قابل ارزیابی است درحالی‌که ابتکار عمل ایران در انتخاب عمان به‌جای امارات و نیز تأکید بر رد مذاکره مستقیم و رویکرد به مذاکره غیرمستقیم این معادلات را نیز با ناکامی همراه ساخت. مذاکره‌ای که در عمان برگزار گردید و طرف ایرانی به پردازش میزان جدیت و صداقت آمریکایی‌ها در مذاکرات پرداخت که خود سندی بر اقتدار ایران در معادلات جهانی است.
درنهایت آنکه مجموع این تحرکات از فشار و تهدید گرفته تا مذاکره و ادعای تعامل، در حالی صورت گرفت که یک هدف اصلی از آن مطرح بوده و آن برهم زدن انسجام و تعاملات میان ایران، روسیه و چین بوده است. ترامپ با این رویکرد در ماه‌های ابتدایی ورودش به کاخ سفید در حالی به دنبال نمایش قدرت به‌ویژه برای تثبیت موقعیت خود در داخل است که برایندها از روند تحولات شکست زودهنگام این طراحی را نشان می‌دهد.
از تعاملات دوجانبه تا همگرایی سه‌جانبه
طراحی آمریکایی‌ها برای شکاف میان بزرگان نظم نوین جهانی در حالی صورت گرفت که ایران، چین و روسیه با درایت و عقلانیت راهبردی به مقابله با این وضعیت پرداخته‌اند. روابط میان ایران و روسیه در هفته‌های اخیر شاهد تحرکات گسترده‌ای براساس همگرایی راهبردی بوده است. درحالی‌که معاهده راهبردی ایران و روسیه در همان شب آغاز ریاست جمهوری ترامپ امضا گردید که در تحولی مهم در اجرایی شدن این معاهده، دومای دولتی (مجلس سفلی) فدراسیون روسیه روز سه‌شنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ لایحه دولت این کشور در زمینه امضای معاهده جامع راهبردی با جمهوری اسلامی ایران را تصویب کرد.همچنین در این پیوند، ولادیمیر جباروف معاون اول کمیته امور بین‌الملل شورای فدراسیون روسیه گفت: شورای فدراسیون روسیه ۱۶ آوریل ۲۰۲۵ برابر با ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ معاهده مشارکت راهبردی روسیه و ایران را بررسی می‌کند؛ سناتورها از آن حمایت خواهند کرد.درمقابل در تهران نیز قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی از دولت خواست تا لایحه توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه را هرچه زودتر به مجلس ارائه کند تا خارج از نوبت رسیدگی شود. در همین حال کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی در روسیه با نیکلای اسپاسکی ،معاون بین‌الملل شرکت دولتی روس اتم، دیدار و درباره توسعه مناسبات دوجانبه در عرصه انرژی اتمی گفت‌وگو کرد.
از سوی دیگر گزارش‌ها از توافق و تلاش ایران و روسیه برای اجرایی سازی هر چه سریع‌تر خط رشت -آستارا حکایت دارد.
در حوزه روابط ایران و چین نیز دو کشور با ارتباطات گسترده توسعه روابط و نهایی سازی توافقنامه راهبردی 25 ساله میان طرفین را در دستور کار قرار داده‌اند. در چارچوب همین تعاملات نیز کاظم غریب آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه با ماجائوشو، معاون وزیر امور خارجه چین دیدار و گفت‌وگو کرد.طرفین در این دیدار در خصوص آخرین وضعیت روابط دوجانبه و راهکارهای توسعه و تقویت آن، تقویت همکاری و هماهنگی در سطح بین‌المللی و آخرین وضعیت گفت‌وگوهای هسته‌ای و رفع تحریم به تبادل‌نظر پرداختند.
در چارچوب همین تعاملات بر اساس معادلات منطقه، یو شیائویونگ فرستاده ویژه وزارت امور خارجه چین در امور افغانستان با مجید
تخت روانچی معاون وزیر امور خارجه ایران در امور سیاسی دیدار و درباره موضوعات مربوط به افغانستان و نگرانی‌های مشترک در این زمینه رایزنی کرد. قابل‌توجه آنکه ایران و چین بر هم‌افزایی برای حفاظت از محیط‌زیست و گسترش انرژی‌های تجدید پذیر در نشست وزرای بریکس تأکید کردند.در همین حال علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل در دیدار با زونگ پی‌وو، سفیر جمهوری خلق چین در تهران بر گسترش روابط راهبردی بین ایران و چین تأکید کرد. قابل‌توجه آنکه به‌رغم تقلای آمریکا برای اجرای فشار حداکثری در حوزه انرژی با محوریت برهم زدن خرید نفت ایران توسط چین، شواهد از استمرار و گسترش این روابط حکایت دارد.
هم‌زمان با مذاکرات میان روسیه و آمریکا، برخلاف طراحی آمریکایی‌ها، روسیه نه‌تنها از پکن دور نگردیده بلکه بر توسعه مناسبات میان طرفین تأکید کرده است. اخیرا وانگ یی وزیر امور خارجه چین در کاخ کرملین با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرد. وی در این دیدار تأکید کرد: همکاری میان روسیه و چین به‌هیچ‌وجه متوجه کشورهای دیگر نیست و اجازه هیچ‌گونه مداخله خارجی را نیز نخواهد داد.پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در این دیدار گفت که برنامه غنی و مناسبی برای سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به روسیه در ماه مه آماده شده است.
نقطه اوج شکست ترامپ در ایجاد شکاف میان ایران، روسیه و چین را در برگزاری نشست‌های سه‌جانبه آن‌ها و همراهی همه‌جانبه پکن و مسکو با حقوق هسته‌ای ایران و محکوم‌سازی فشار حداکثری علیه تهران تشکیل می‌دهد.
در همین راستا در اسفندماه نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه به ریاست معاون وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین و با مشارکت معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و نیز معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه برگزار شد. در پایان این نشست سه‌جانبه بیانیه‌ای 8 بندی منتشر شد که نشانگر پیوند همه‌جانبه سه کشور به‌ویژه در برابر سیاست‌های بحران‌ساز و تفرقه‌افکنانه آمریکاست. در ادامه همین روند نیز نشست سه کشور اخیرا در مسکو و در استانه مذاکرات ایران و آمریکا برگزار شد. میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه در مسکو را سازنده، مفید و نشانه‌ای از تعامل مؤثر برای پیشبرد اهداف مشترک در زمینه برنامه هسته‌ای ایران توصیف کرد.
ترامپ در حالی برای دومین مرتبه وارد کاخ سفید شد که از محورهای اصلی سیاست‌های وی را اجرای راهبرد امنیت ملی آمریکا یعنی مقابله با اتحاد و همگرایی ایران، روسیه و چین تشکیل می‌داد. برآوردهای اطلاعاتی، اقتصادی، نظامی و امنیتی آمریکا حکایت از آن داشت که همگرایی این سه کشور به‌صورت دوجانبه و سه‌جانبه تهدیدی بزرگ برای منافع و امنیت ملی و جایگاه جهانی آمریکاست چراکه کشورهای مذکور از ناظمان و بانیان نظم نوین چندجانبه گرایی جهانی به‌جای یک‌جانب‌گرایی آمریکا هستند. بر اساس همین راهبرد ترامپ مجموعه‌ای از سیاست‌ها را در قبال این کشورها در پیش گرفت. در یک‌سوی معادله ترامپ برآن بوده که تا معکوس سیاست ویلسون رئیس‌جمهور سابق آمریکا که با حل اختلافات با چین به‌دنبال مهار شوروی سابق بود را اجرا نماید بگونه‌ای که با مذاکره و حتی دادن امتیازاتی به روسیه در اوکراین، مسکو را از پکن دور سازد. در همین راستا نیز مذاکراتی میان طرفین در عربستان برگزار شد.
از فشار و تهدید گرفته تا مذاکره و ادعای تعامل، در حالی صورت گرفت که یک هدف اصلی از آن مطرح بوده و آن برهم زدن انسجام و تعاملات میان ایران، روسیه و چین بوده است‌از سوی دیگر آمریکا در کنار اعمال برخی محدودیت‌های اقتصادی علیه چین، تقویت ژاپن و کره جنوبی و رویکرد تعاملی با تایوان برآن بوده تا تمامی نقاط راهبردی چین را هدف قرار دهد که اقدام آمریکا علیه پانان و نیز تأکید بر تسلط بر گرینلند در این راستا قابل ارزیابی است. آمریکا حلقه تکمیلی این فرآیند را اجرای تعرفه‌های اقتصادی علیه 185 کشور قرارداد درحالی‌که محور آن را دور سازی کشورها از چین تشکیل می‌دهد. در قبال ایران نیز ترامپ در نخستین روز کاری با اشاره به نقش و ارتباط ایران با چین و روسیه و آنچه نقش منفی ایران در معادلات خاورمیانه نامیده، از اعمال فشار حداکثری علیه ایران سخن گفت. واکنش قاطع ایران در برابر فشار حداکثری آمریکا، زمینه‌ساز عقب‌گرد ترامپ از رفتارهای ادعایی گردید که نتیجه آن نیز رویکرد آمریکا به سناریوهای مهار از طریق مذاکره بوده است. اقدام ترامپ مبنی بر ارسال نامه به تهران و نیز اصرار وی بر انجام مذاکره مستقیم با ایران در این چارچوب قابل ارزیابی است درحالی‌که ابتکار عمل ایران در انتخاب عمان به‌جای امارات و نیز تأکید بر رد مذاکره مستقیم و رویکرد به مذاکره غیرمستقیم این معادلات را نیز با ناکامی همراه ساخت. مذاکره‌ای که در عمان برگزار گردید و طرف ایرانی به پردازش میزان جدیت و صداقت آمریکایی‌ها در مذاکرات پرداخت که خود سندی بر اقتدار ایران در معادلات جهانی است.
درنهایت آنکه مجموع این تحرکات از فشار و تهدید گرفته تا مذاکره و ادعای تعامل، در حالی صورت گرفت که یک هدف اصلی از آن مطرح بوده و آن برهم زدن انسجام و تعاملات میان ایران، روسیه و چین بوده است. ترامپ با این رویکرد در ماه‌های ابتدایی ورودش به کاخ سفید در حالی به دنبال نمایش قدرت به‌ویژه برای تثبیت موقعیت خود در داخل است که برایندها از روند تحولات شکست زودهنگام این طراحی را نشان می‌دهد.
از تعاملات دوجانبه تا همگرایی سه‌جانبه
طراحی آمریکایی‌ها برای شکاف میان بزرگان نظم نوین جهانی در حالی صورت گرفت که ایران، چین و روسیه با درایت و عقلانیت راهبردی به مقابله با این وضعیت پرداخته‌اند. روابط میان ایران و روسیه در هفته‌های اخیر شاهد تحرکات گسترده‌ای براساس همگرایی راهبردی بوده است. درحالی‌که معاهده راهبردی ایران و روسیه در همان شب آغاز ریاست جمهوری ترامپ امضا گردید که در تحولی مهم در اجرایی شدن این معاهده، دومای دولتی (مجلس سفلی) فدراسیون روسیه روز سه‌شنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ لایحه دولت این کشور در زمینه امضای معاهده جامع راهبردی با جمهوری اسلامی ایران را تصویب کرد.همچنین در این پیوند، ولادیمیر جباروف معاون اول کمیته امور بین‌الملل شورای فدراسیون روسیه گفت: شورای فدراسیون روسیه ۱۶ آوریل ۲۰۲۵ برابر با ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ معاهده مشارکت راهبردی روسیه و ایران را بررسی می‌کند؛ سناتورها از آن حمایت خواهند کرد.درمقابل در تهران نیز قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی از دولت خواست تا لایحه توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه را هرچه زودتر به مجلس ارائه کند تا خارج از نوبت رسیدگی شود. در همین حال کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی در روسیه با نیکلای اسپاسکی ،معاون بین‌الملل شرکت دولتی روس اتم، دیدار و درباره توسعه مناسبات دوجانبه در عرصه انرژی اتمی گفت‌وگو کرد.
از سوی دیگر گزارش‌ها از توافق و تلاش ایران و روسیه برای اجرایی سازی هر چه سریع‌تر خط رشت -آستارا حکایت دارد.
در حوزه روابط ایران و چین نیز دو کشور با ارتباطات گسترده توسعه روابط و نهایی سازی توافقنامه راهبردی 25 ساله میان طرفین را در دستور کار قرار داده‌اند. در چارچوب همین تعاملات نیز کاظم غریب آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه با ماجائوشو، معاون وزیر امور خارجه چین دیدار و گفت‌وگو کرد.طرفین در این دیدار در خصوص آخرین وضعیت روابط دوجانبه و راهکارهای توسعه و تقویت آن، تقویت همکاری و هماهنگی در سطح بین‌المللی و آخرین وضعیت گفت‌وگوهای هسته‌ای و رفع تحریم به تبادل‌نظر پرداختند.
در چارچوب همین تعاملات بر اساس معادلات منطقه، یو شیائویونگ فرستاده ویژه وزارت امور خارجه چین در امور افغانستان با مجید
تخت روانچی معاون وزیر امور خارجه ایران در امور سیاسی دیدار و درباره موضوعات مربوط به افغانستان و نگرانی‌های مشترک در این زمینه رایزنی کرد. قابل‌توجه آنکه ایران و چین بر هم‌افزایی برای حفاظت از محیط‌زیست و گسترش انرژی‌های تجدید پذیر در نشست وزرای بریکس تأکید کردند.در همین حال علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل در دیدار با زونگ پی‌وو، سفیر جمهوری خلق چین در تهران بر گسترش روابط راهبردی بین ایران و چین تأکید کرد. قابل‌توجه آنکه به‌رغم تقلای آمریکا برای اجرای فشار حداکثری در حوزه انرژی با محوریت برهم زدن خرید نفت ایران توسط چین، شواهد از استمرار و گسترش این روابط حکایت دارد.
هم‌زمان با مذاکرات میان روسیه و آمریکا، برخلاف طراحی آمریکایی‌ها، روسیه نه‌تنها از پکن دور نگردیده بلکه بر توسعه مناسبات میان طرفین تأکید کرده است. اخیرا وانگ یی وزیر امور خارجه چین در کاخ کرملین با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرد. وی در این دیدار تأکید کرد: همکاری میان روسیه و چین به‌هیچ‌وجه متوجه کشورهای دیگر نیست و اجازه هیچ‌گونه مداخله خارجی را نیز نخواهد داد.پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در این دیدار گفت که برنامه غنی و مناسبی برای سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به روسیه در ماه مه آماده شده است.
نقطه اوج شکست ترامپ در ایجاد شکاف میان ایران، روسیه و چین را در برگزاری نشست‌های سه‌جانبه آن‌ها و همراهی همه‌جانبه پکن و مسکو با حقوق هسته‌ای ایران و محکوم‌سازی فشار حداکثری علیه تهران تشکیل می‌دهد.
در همین راستا در اسفندماه نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه به ریاست معاون وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین و با مشارکت معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و نیز معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه برگزار شد. در پایان این نشست سه‌جانبه بیانیه‌ای 8 بندی منتشر شد که نشانگر پیوند همه‌جانبه سه کشور به‌ویژه در برابر سیاست‌های بحران‌ساز و تفرقه‌افکنانه آمریکاست. در ادامه همین روند نیز نشست سه کشور اخیرا در مسکو و در استانه مذاکرات ایران و آمریکا برگزار شد. میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه در مسکو را سازنده، مفید و نشانه‌ای از تعامل مؤثر برای پیشبرد اهداف مشترک در زمینه برنامه هسته‌ای ایران توصیف کرد.
تیتر خبرها
تیترهای روزنامه
