محمدرضا جلالی:
درک اهمیت واقعی پدافند غیرعامل ضروری است
جنگ ۱۲ روزه را می‌توان نقطه عطفی در نگاه افکار عمومی و حتی مسئولان کشور به مقوله پدافند غیرعامل دانست. پدافند غیرعاملی که شاید تا پیش‌ازاین برای بسیاری از مردم مفهومی دور، تخصصی و صرفاً محدود به گزارش‌ها و سخنرانی‌های مسئولان بود، اما حالا در میدان عمل و در روزهایی که کشور مستقیماً درگیر تهدید و حمله بود، اهمیت واقعی آن آشکار شد. با توجه به این مسئله خبرگزاری فارس در گفت‌وگویی با سردار جلالی، رئیس پدافند غیرعامل به بحث و گفت‌وگو درباره فعالیت‌ها و اقدامات و همچنین برنامه‌های آینده پدافند غیرعامل پرداخت.
مهم‌ترین مباحث مطرح شده در این گفت‌وگو به شرح زیر است:
• پدافند غیرعامل مبتنی بر رصد، پایش و پیش‌بینی تهدیدات انسان‌ساخت است تا براساس آن راهبردها و دستورالعمل‌های پدافندی تدوین و ابلاغ شود.
• طبق قانون سال ۱۴۰۲، سازمان پدافند غیرعامل تنها نقش سیاست‌گذاری، هدایت و نظارت را دارد و اجرای الزامات بر عهده عالی‌ترین مقام هر دستگاه و استانداران است.
• عدم اجرای مصوبات پدافند غیرعامل جرم‌انگاری شده و سازمان می‌تواند پیگیری قانونی انجام دهد.
• در قالب ۱۱ دستورالعمل عملیاتی جامع، تکالیف دستگاه‌ها در شرایط جنگی مشخص شد و پیش از جنگ به آنان آموزش داده شد.
• برای واحدهای پرخطر مانند شیمیایی، نفتی و گازی، مدیریت کاهش مخاطرات و تداوم کارکرد پیش‌بینی و تمرین شد.
• رزمایش‌های پدافند پرتوی در تأسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان پیش از جنگ برگزار شد تا نقاط ضعف و قوت احصا شود.
• در حوزه مردم، دستورالعمل دفاع غیرنظامی سرلشکر شهید حجازی وظایف استانداران و دستگاه‌ها را برای امداد، نجات، اسکان و هشدار مشخص کرده بود.
• پدافند غیرعامل مسئول اعلام آژیر قرمز یا ساخت پناهگاه‌ها نیست؛ این وظایف به پدافند هوایی و شهرداری‌ها واگذار شده است.
• بودجه سالانه سازمان تنها ۲۹۳ میلیارد تومان است و بودجه عملیاتی آن در سال ۱۴۰۴ صفر بوده است.
• درک اهمیت واقعی پدافند غیرعامل و ضرورت بازنگری برنامه‌های کشور بر اساس تهدیدات است.
سردار امروز و با توجه به حوادث جنگ اخیر، مردم انتظار دارند بدانند چه کسی مسئول آماده‌سازی پناهگاه‌ها و کاهش آسیب‌پذیری است؛ سازمان چه اقداماتی برای اطلاع‌رسانی و پاسخگویی به این انتظارات انجام داده است؟ و با توجه به تهدیدات واقعی امروز، چه پیامی برای مردم دارید تا هم احساس امنیت کنند؟
سازمان پدافند غیرعامل کشور، برخلاف تصور عمومی، یک دستگاه اجرایی با امکانات گسترده و بودجه‌های کلان نیست. این سازمان اساساً با یک وقفه طولانی پس از انقلاب دوباره شکل گرفت و تا سال ۱۴۰۲ هم حتی قانون مشخصی برای آن وجود نداشت. تازه در آن سال بود که مجلس و دولت وظایف و حدود اختیارات این سازمان را تعریف کردند. طبق قانون، نقش این سازمان نه اجرا بلکه سیاست‌گذاری، هدایت، راهبری و نظارت است. به‌عبارت‌دیگر، سازمان پدافند غیرعامل تنها چارچوب‌ها، دستورالعمل‌ها و راهبردها را طراحی و ابلاغ می‌کند؛ اما مجری اصلی تکالیف، عالی‌ترین مقام هر دستگاه اجرایی در سطح ملی و در استان‌ها، استانداران هستند.
بااین‌حال، در شرایط جنگ، مردم سازمان پدافند غیرعامل کشور را به‌عنوان مرجع اصلی مطالبه می‌کنند و شاید کمتر کسی بداند که این سازمان عملاً تنها یک‌نهاد ستادی است. همین تفاوت انتظارات با واقعیت مأموریت‌ها، بخشی از سوءتفاهم‌ها و انتقادها را شکل داده است. اما این‌همه ماجرا نیست. بودجه سالانه این نهاد حتی از یک خبرگزاری دولتی هم کمتر است. در سال ۱۴۰۴، کل بودجه سازمان ۲۹۳ میلیارد تومان تعیین شده است. باوجوداین مشکلات، نباید فراموش کرد که همین سازمان در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های عملیاتی و تخصصی را تدوین کرده است. دستورالعمل‌هایی که از مدیریت بحران هسته‌ای و حملات سایبری گرفته تا تداوم کارکرد نانوایی‌ها در شرایط قطع گاز و برق را شامل می‌شود. حتی مانورهای متعددی هم به‌صورت بی‌سروصدا برگزار شد تا دستگاه‌های مسئول، وظایف خود را تمرین کنند.
واقعیت این است که در شرایط صلح، شاید می‌شد بخشی از این کاستی‌ها را با گفتاردرمانی، جلسات و پیگیری‌های اداری جبران کرد. اما امروز که تهدیدات جدی‌تر و واقعی‌تر از همیشه است، چنین رویکردی دیگر کافی نیست. پدافند غیرعامل نیازمند عزم جدی دستگاه‌های اجرایی و حمایت مالی و قانونی مجلس است. وقتی منابع مالی مشخصی برای اجرای مصوبات در اختیار دستگاه‌ها قرار نگیرد، دستورالعمل‌ها روی کاغذ می‌مانند و هیچ تضمینی برای اجرای آن‌ها وجود نخواهد داشت.بنابراین، جنگ ۱۲ روزه یک پیام روشن برای همه داشت: پدافند غیرعامل باید به اولویت ملی تبدیل شود. این موضوع تنها وظیفه یک سازمان ستادی نیست؛ بلکه تکلیف همه دستگاه‌های اجرایی، شهرداری‌ها، وزارتخانه‌ها و حتی نهادهای فرهنگی است. همان‌طور که قانون تأکید می‌کند، هر دستگاه باید در حوزه خود مسئولیت‌پذیر باشد و پاسخگوی مردم هم بماند.
مهم‌ترین مباحث مطرح شده در این گفت‌وگو به شرح زیر است:
• پدافند غیرعامل مبتنی بر رصد، پایش و پیش‌بینی تهدیدات انسان‌ساخت است تا براساس آن راهبردها و دستورالعمل‌های پدافندی تدوین و ابلاغ شود.
• طبق قانون سال ۱۴۰۲، سازمان پدافند غیرعامل تنها نقش سیاست‌گذاری، هدایت و نظارت را دارد و اجرای الزامات بر عهده عالی‌ترین مقام هر دستگاه و استانداران است.
• عدم اجرای مصوبات پدافند غیرعامل جرم‌انگاری شده و سازمان می‌تواند پیگیری قانونی انجام دهد.
• در قالب ۱۱ دستورالعمل عملیاتی جامع، تکالیف دستگاه‌ها در شرایط جنگی مشخص شد و پیش از جنگ به آنان آموزش داده شد.
• برای واحدهای پرخطر مانند شیمیایی، نفتی و گازی، مدیریت کاهش مخاطرات و تداوم کارکرد پیش‌بینی و تمرین شد.
• رزمایش‌های پدافند پرتوی در تأسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان پیش از جنگ برگزار شد تا نقاط ضعف و قوت احصا شود.
• در حوزه مردم، دستورالعمل دفاع غیرنظامی سرلشکر شهید حجازی وظایف استانداران و دستگاه‌ها را برای امداد، نجات، اسکان و هشدار مشخص کرده بود.
• پدافند غیرعامل مسئول اعلام آژیر قرمز یا ساخت پناهگاه‌ها نیست؛ این وظایف به پدافند هوایی و شهرداری‌ها واگذار شده است.
• بودجه سالانه سازمان تنها ۲۹۳ میلیارد تومان است و بودجه عملیاتی آن در سال ۱۴۰۴ صفر بوده است.
• درک اهمیت واقعی پدافند غیرعامل و ضرورت بازنگری برنامه‌های کشور بر اساس تهدیدات است.
سردار امروز و با توجه به حوادث جنگ اخیر، مردم انتظار دارند بدانند چه کسی مسئول آماده‌سازی پناهگاه‌ها و کاهش آسیب‌پذیری است؛ سازمان چه اقداماتی برای اطلاع‌رسانی و پاسخگویی به این انتظارات انجام داده است؟ و با توجه به تهدیدات واقعی امروز، چه پیامی برای مردم دارید تا هم احساس امنیت کنند؟
سازمان پدافند غیرعامل کشور، برخلاف تصور عمومی، یک دستگاه اجرایی با امکانات گسترده و بودجه‌های کلان نیست. این سازمان اساساً با یک وقفه طولانی پس از انقلاب دوباره شکل گرفت و تا سال ۱۴۰۲ هم حتی قانون مشخصی برای آن وجود نداشت. تازه در آن سال بود که مجلس و دولت وظایف و حدود اختیارات این سازمان را تعریف کردند. طبق قانون، نقش این سازمان نه اجرا بلکه سیاست‌گذاری، هدایت، راهبری و نظارت است. به‌عبارت‌دیگر، سازمان پدافند غیرعامل تنها چارچوب‌ها، دستورالعمل‌ها و راهبردها را طراحی و ابلاغ می‌کند؛ اما مجری اصلی تکالیف، عالی‌ترین مقام هر دستگاه اجرایی در سطح ملی و در استان‌ها، استانداران هستند.
بااین‌حال، در شرایط جنگ، مردم سازمان پدافند غیرعامل کشور را به‌عنوان مرجع اصلی مطالبه می‌کنند و شاید کمتر کسی بداند که این سازمان عملاً تنها یک‌نهاد ستادی است. همین تفاوت انتظارات با واقعیت مأموریت‌ها، بخشی از سوءتفاهم‌ها و انتقادها را شکل داده است. اما این‌همه ماجرا نیست. بودجه سالانه این نهاد حتی از یک خبرگزاری دولتی هم کمتر است. در سال ۱۴۰۴، کل بودجه سازمان ۲۹۳ میلیارد تومان تعیین شده است. باوجوداین مشکلات، نباید فراموش کرد که همین سازمان در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های عملیاتی و تخصصی را تدوین کرده است. دستورالعمل‌هایی که از مدیریت بحران هسته‌ای و حملات سایبری گرفته تا تداوم کارکرد نانوایی‌ها در شرایط قطع گاز و برق را شامل می‌شود. حتی مانورهای متعددی هم به‌صورت بی‌سروصدا برگزار شد تا دستگاه‌های مسئول، وظایف خود را تمرین کنند.
واقعیت این است که در شرایط صلح، شاید می‌شد بخشی از این کاستی‌ها را با گفتاردرمانی، جلسات و پیگیری‌های اداری جبران کرد. اما امروز که تهدیدات جدی‌تر و واقعی‌تر از همیشه است، چنین رویکردی دیگر کافی نیست. پدافند غیرعامل نیازمند عزم جدی دستگاه‌های اجرایی و حمایت مالی و قانونی مجلس است. وقتی منابع مالی مشخصی برای اجرای مصوبات در اختیار دستگاه‌ها قرار نگیرد، دستورالعمل‌ها روی کاغذ می‌مانند و هیچ تضمینی برای اجرای آن‌ها وجود نخواهد داشت.بنابراین، جنگ ۱۲ روزه یک پیام روشن برای همه داشت: پدافند غیرعامل باید به اولویت ملی تبدیل شود. این موضوع تنها وظیفه یک سازمان ستادی نیست؛ بلکه تکلیف همه دستگاه‌های اجرایی، شهرداری‌ها، وزارتخانه‌ها و حتی نهادهای فرهنگی است. همان‌طور که قانون تأکید می‌کند، هر دستگاه باید در حوزه خود مسئولیت‌پذیر باشد و پاسخگوی مردم هم بماند.
تیتر خبرها
تیترهای روزنامه
