رئیس جمهور در دفاع از لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ در مجلس شورای اسلامی تشریح کرد:
مهار تورم از مسیر انضباط بودجهای
گروه اقتصادی
جلسه علنی مجلس شورای صبح یک شنبه مورخ ۷ دی ۱۴۰۴ با حضور مسعود پزشکیان، رئیس جمهور و به ریاست محمدباقر قالیباف برگزار شد. رئیس جمهور برای دفاع از لایحه بودجه ۱۴۰۵ کل کشور وارد مجلس شد و به تشریح نکات لایحه بودجه پرداخت. حضور رئیسجمهور در صحن علنی مجلس برای دفاع از کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۵، تنها یک ارائه فنی از جداول مالی و ارقام درآمدی نبود؛ بلکه تلاشی آشکار برای تبیین یک نگاه کلان به حکمرانی اقتصادی و بازتعریف نسبت دولت با معیشت مردم به شمار میرفت. مسعود پزشکیان در این سخنرانی، بودجه را نه بهعنوان سند حسابداری، بلکه بهمثابه ابزار اصلی تحقق عدالت، مهار تورم و پاسخگویی حکومت در برابر جامعه ترسیم کرد؛ نگاهی که ریشه در تجربههای اقتصادی سالهای گذشته و دغدغههای اجتماعی امروز کشور دارد. به گفتهوی، در شرایطی که تورم مزمن، فشار معیشتی بر دهکهای متوسط و پایین را تشدید کرده و بیثباتی اقتصادی به یکی از مهمترین مطالبات عمومی تبدیل شده است، دولت تلاش کرده لایحه بودجه سال آینده را بر پایه انضباط مالی، واقعگرایی در منابع و پرهیز از کسریهای پنهان تنظیم کند. درحقیقت تأکید رئیسجمهور بر حذف درآمدهای موهوم، کنترل هزینهها و جلوگیری از انتقال بار کسری به سفره مردم نیز نشاندهنده این رویکرد است که مهار تورم، پیشنیاز هرگونه سیاست حمایتی پایدار تلقی میشود. از سوی دیگر، محور عدالت اجتماعی بهعنوان ستون فقرات بودجه ۱۴۰۵ برجسته شده است؛ چه در حوزه اصلاح نظام یارانههای پنهان، چه در بازطراحی حمایتهای معیشتی و چه در استفاده از ابزار مالیات برای بازتوزیع منابع به نفع اقشار کمبرخوردار. نگاه دولت بر این اساس استوار است که حمایت مؤثر، باید مستقیم، هدفمند و به دور از رانتهای پنهان باشد تا شکافهای ساختاری اقتصاد بهتدریج ترمیم شود. پیوند دادن سیاستهای اقتصادی با مسئولیت اخلاقی و دینی حکومت، بخش دیگری از چارچوب فکری ارائهشده از سوی رئیسجمهور بود؛ رویکردی که معیشت مردم را نه یک موضوع حاشیهای، بلکه معیار کارآمدی حکمرانی معرفی میکند. در این چارچوب، بودجه ۱۴۰۵ بهعنوان آزمونی برای تحقق همزمان ثبات اقتصادی، عدالت اجتماعی و پاسخگویی دولت در برابر مردم مطرح میشود؛ آزمونی که نتایج آن، فراتر از اعداد و جداول، در زندگی روزمره جامعه نمود خواهد یافت. در بررسی بیشتر این موضوع مطلوب است به تشریح ابعاد لایحه بودجه ۱۴۰۵ کل کشور بپردازیم که در ادامه خواهید خواند.
تفاوت بودجه ۱۴۰۵ با سالهای گذشته چیست؟
مسعود پزشکیان در نشست علنی روز یک شنبه مجلس شورای اسلامی در تشریح ابعاد لایحه بودجه ۱۴۰۵ کل کشور گفت: لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور در قالب ماده واحده تقدیم مجلس شورای اسلامی شده است. وی با اشاره به ارقام کلی بودجه گفت: بودجه کل کشور در سال ۱۴۰۵ معادل ۱۴ هزار ۴۴۱ میلیارد و ۴۱۷ میلیون و ۵۰۵ هزار و ۶۰۰ ریال پیشبینی شده است. رئیسجمهور با توضیح بخش الف لایحه بودجه ۱۴۰۵ ادامه داد: منابع بودجه عمومی دولت از حیث درآمدها و واگذاری داراییهای سرمایهای و مالی و همچنین مصارف بودجه عمومی دولت شامل هزینهها و تملک داراییهای سرمایهای و مالی، بالغ بر ۵۹۵۰ میلیارد ریال است که از این میزان، منابع عمومی دولت بالغ بر ۵۲۲۰ میلیارد ریال و درآمدهای اختصاصی وزارتخانهها و مؤسسات دولتی بالغ بر ۷۳۴ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. وی بخش ب این لایحه را اینگونه توضیح داد: بودجه شرکتهای دولتی، بانکها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت از حیث درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار، بالغ بر ۸۸۹۶ میلیارد و ۶۲۶ میلیون و ۹۸۲ هزار و ۳۰۰ ریال بوده و از حیث هزینهها و سایر پرداختها نیز به همین میزان پیشبینی شده است. پزشکیان در بخش ج لایحه تصریح کرد: جمع بودجه کل کشور از حیث جمعی–خرجی بالغ بر ۱۴۸۹ میلیارد و ۲۴۱ میلیون و ۵۲ هزار ۵۰۰ ریال است که از سرجمع بودجه کل کشور مبلغ ۱۸۹۸ میلیارد و ۴۵۰ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۲۰۰ ریال بابت مبالغ دو بار منظور شده جمعی خرجی کسر میشود. رئیسجمهور با اشاره به شرایط کشور در زمان تدوین لایحه بودجه اظهار داشت: سال جاری از جهات مختلف متفاوت از سالهای گذشته بود؛ کشور با بزرگترین خشکسالی نیم قرن اخیر مواجه شد، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش شدید یافت، منابع حاصل از صادرات نفت کاهش پیدا کرد، تحریمها تشدید شد و جنگی بزرگ از سوی استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی به کشور تحمیل شد که با انسجام مردم، ایثار نیروهای مسلح، وفاق مسئولان و هدایتهای مقام معظم رهبری، مدیریت و از آن عبور شد. وی افزود: بودجه سال آینده نیز تفاوتهای اساسی با سالهای گذشته دارد؛ ماده ۱۸۲ آییننامه داخلی مجلس اصلاح شد و بودجه به صورت یکمرحلهای تدوین شد، الزامات قانون الحاق (۳) در نظر گرفته شد، مقرر شد بودجه بدون تبصرهها و احکام به مجلس ارائه شود، زمان تقدیم لایحه تغییر یافت و همچنین واحد پولی کشور تغییر کرد و چهار صفر از آن حذف شد و لایحه بودجه بر مبنای این تغییرات تنظیم شد.
دولت درصدد بودجه انضباطی بدون کسری است
پزشکیان تأکید کرد: این مجموعه شرایط، فرآیند تدوین بودجه را نسبت به سالهای گذشته دشوار کرد، اما دولت تلاش کرد با رعایت الزامات قانونی جدید، لایحه بودجه را در موعد مقرر به مجلس شورای اسلامی تقدیم کند تا امور کشور بدون وقفه انجام شود. رئیسجمهور در ادامه با تشریح رویکردهای اصلی دولت در تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ گفت: امیدوارم نمایندگان با توجه به این حساسیتها و رأی به کلیات و تصویب قانون بودجه کمک کنند تا کشور بتواند امور خود را با نظم و قاعده پیش ببرد. این لایحه در حالی تنظیم شد که دولت سعی کرده بنا به شرایط کشور اولویت را جلوگیری از تورم ناشی از کسری بودجه و بینظمی بانکها قرار دهد؛ بر همین اساس و با وجود تورم بالا، دولت فقط ۲ درصد بودجه جاری خود را افزایش داد، در این زمینه بسیاری از هزینهها و ردیفهای غیرضروری حذف شد و از این به بعد فقط تخصیص منابع بر پایه بودجهریزی عملیاتی انجام خواهد شد. یعنی دستگاهها باید بگویند به دولت چه خدماتی ارائه میکنند تا بودجه دریافت کنند. بودجه انضباطی بدون کسری دولت آتش تورم را کم کرده و گرانیها را تا حدی کنترل میکند.
حقوقهای ۴۰ تا ۹۳ میلیون تومان مشمول ۱۰ درصد مالیات خواهند بود
وی افزود: دولت تلاش کرده است با اعمال بیشترین صرفهجویی و انضباط مالی در درون خود، کمترین فشار به مردم وارد شود و از ایجاد کسری بودجه که منجر به افزایش پایه پولی و تورم میشود، جلوگیری به عمل آید. پزشکیان ادامه داد: دومین رویکرد، توجه به عدالت بود؛ بهرغم افزایش فقط ۲ درصدی بودجه دولت، حقوق کارکنان ۲۰ درصد افزایش یافت و برای حمایت از معیشت مردم، معافیتهای مالیاتی گسترش پیدا کرد؛ بهگونهای که حقوقبگیران تا سقف ۴۰ میلیون تومان به طور کامل از پرداخت مالیات معاف هستند و حقوقهای ۴۰ تا ۹۳ میلیون تومان مشمول ۱۰ درصد مالیات خواهند بود. رئیسجمهور با اشاره به وضعیت بازنشستگان تصریح کرد: در سال آینده مرحله سوم متناسبسازی حقوق بازنشستگان اجرا خواهد شد و میانگین رشد حقوق بازنشستگان به ۳۶ درصد میرسد.
دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به هزینههای ارزی کشور گفت: در سال جاری، حدود ۶ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه شده است و در بودجه سال آینده نیز حدود ۸ میلیارد دلار برای ارز ترجیحی پیشبینی شده است، در حالی که قیمت بسیاری از کالاها در بازار عملاً متناسب با نرخ ارز آزاد محاسبه میشود. پزشکیان در پایان تأکید کرد: مهمترین اولویت دولت معیشت مردم است و با توجه به تأثیر نوسانات نرخ ارز بر قیمتها و سطح زندگی مردم، دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد. رئیسجمهور با تأکید بر لزوم حفظ معیشت مردم گفت: قیمت اقلامی از کالاهای مصرفی برای اقشار مختلف ثابت نگه داشته میشود و هرچه قیمت این اقلام افزایش یابد، دولت مابهالتفاوت آن را یا خود کالا را با همان قیمت پرداخت خواهد کرد تا تکانههای ارزی بر معیشت مردم اثر نامطلوب نگذارد و سفره مردم کوچکتر نشود.
حمایت از بهزیستی ۳۹ درصد افزایش مییابد
وی افزود: در کنار این اقدامات، دولت برای ایجاد عدالت پیشبینی کرده است معادل ۱۷۰ همت از محل مالیات بر ارزش افزوده را صرف معیشت مردم کند تا بخشی از فشار گرانی از دوش مردم برداشته شود. ممکن است این سؤال مطرح شود که دریافت مالیات بر ارزش افزوده و پرداخت آن به مردم کمکی به معیشت نخواهد کرد، اما طبق ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، بسیاری از خوراک مردم مانند برنج، مرغ، روغن، لبنیات و اقلام دیگر از این مالیات معاف هستند. پزشکیان تصریح کرد: از سوی دیگر، دهکهای درآمدی بالاتر مصارف بیشتری دارند و دریافت ۲ درصد از مصارف آنها و کمک به اقشار ضعیف میتواند موجب بسط عدالت شود. اساساً مالیات مهمترین ابزار دولت برای ایجاد عدالت در کشور است و دولت تلاش کرده از این ابزار برای تحقق عدالت مالیاتی استفاده کند. رئیسجمهور ادامه داد: دولت برای افزایش پرداختی به پرسنلی که از بودجه استانی حقوق دریافت میکنند، منابعی را پیشبینی کرده است تا فاصله حقوق دریافتی بین استانها و مرکز کاهش یابد. اعتبارات کمیته امداد امام خمینی (ره) ۳۳ درصد رشد خواهد کرد و حمایت از بهزیستی ۳۹ درصد افزایش مییابد.
بودجه با نگاه توسعه بهداشت و آموزش
وی گفت: برای مادرانی که در سال آینده فرزند به دنیا میآورند، هر ماه دو میلیون تومان به حساب مادر واریز خواهد شد. بودجه حمایت از تغذیه کودکانی که زیر خط فقر هستند ۴۶ درصد افزایش مییابد و بودجه دانشآموزانی که باید تحت پوشش تحصیلی قرار بگیرند، بهویژه در استان سیستان و بلوچستان و سایر استانهای محروم، ۵۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. پزشکیان افزود: بودجه تأمین شیر برای دانشآموزان مدارس ۷۷ درصد افزایش خواهد داشت، بودجه ایاب و ذهاب دانشآموزان بهخصوص در مناطق محروم ۴۸ درصد افزایش مییابد و بودجه بخش بهداشت و درمان نیز ۴۶ درصد افزایش خواهد یافت.
ضرورت انضباط بودجهای به منظور جلوگیری از ناترازی
رئیسجمهور با تأکید بر انضباط بودجهای گفت: دولت تلاش کرده درآمدهای خود را شفاف کند تا درآمدهای واهی ناشی از صادرات نفت، مولدسازی یا خصوصیسازی در لایحه پیشبینی نشود و کسری بودجه ایجاد نگردد. وی افزود: موضوعاتی مانند یارانه نان که حدود ۲۹۰ همت است، ارز ترجیحی و واردات بنزین در قالب ردیف جمعی ـ خرجی به مجلس ارائه شده تا در صورت موافقت، این یارانهها مستقیماً به مردم منتقل شود. چرا باید منابع محدود به واسطهها داده شود و چیزی به دست مردم نرسد؟ پزشکیان تأکید کرد: تمام محاسبات کارشناسی در اختیار نمایندگان قرار خواهد گرفت تا با تصمیمگیری مشترک، یارانهها مستقیم به مردم پرداخت شود. با منابع آزادشده میتوان ماهانه چندین میلیون تومان به خانوادهها یارانه پرداخت کرد و نگرانیهای معیشتی را کاهش داد. وی گفت: این بودجه، بودجه کل کشور است و دولت و مجلس با هم آن را پیش خواهند برد. دولت خود را موظف به اجرای مصوبات مجلس میداند و سازمان برنامه و بودجه نیز برای هرگونه همکاری جهت نهایی شدن بودجهای مناسب اعلام آمادگی کرده است. رئیسجمهور، با اشاره به آیات قرآن کریم گفت: در سوره الحاقه، خداوند بهروشنی حقیقت را بیان میکند و از حکومتهایی چون ثمود و فرعون سخن میگوید؛ حکومتهایی که به دلیل طغیان و سرکشی نابود شدند. وی افزود: قرآن کریم روند حاکمیتهایی را که دچار طغیان شدند توضیح میدهد و علت این سقوط را نیز روشن میسازد. خداوند میفرماید کسانی که کتاب اعمالشان به دست راستشان داده میشود، با شادی میگویند این کتاب من است و به بهشت، امنیت و حیات میرسند. در مقابل، آنان که کتابشان به دست چپشان داده میشود، با حسرت میگویندای کاش این نوشتهها به دست من نمیرسید،ای کاش حساب و کتابی در کار نبود وای کاش دوباره به دنیا بازنمیگشتیم. آنان میگویند مال و ثروتم هیچ سودی برای من نداشت. رئیسجمهور تصریح کرد: قرآن علت این سرنوشت را روشن بیان میکند؛ این افراد نه به خدا ایمان داشتند و نه به اطعام مسکین توجه میکردند. خداوند میفرماید امروز نه دوستی دارند و نه یاوری. این یعنی حکومتهایی که به مردم نمیرسند و نسبت به محرومان بیتفاوتاند، گرفتار عذاب الهی خواهند شد. وی ادامه داد: در سوره معارج نیز خداوند بار دیگر به این موضوع میپردازد. در آن سوره، پرسشکنندهای از رسول خدا درباره قیامتی که وعده داده شده سؤال میکند. خداوند میفرماید صبر کن، اینها باور ندارند اما خواهند دید؛ روزی که آسمان همچون فلز گداخته میشود و کوهها مانند پشم رنگین حلاجیشده درمیآیند. در آن روز هر کسی به حساب خود میرسد. رئیسجمهور افزود: قرآن میفرماید در آن روز انسانها آرزو میکنندای کاش میتوانستند فرزند، همسر، پدر، مادر و خویشان خود را فدیه دهند تا نجات پیدا کنند، اما چنین امکانی وجود ندارد. انسان حریص آفریده شده است؛ وقتی خیری به او میرسد، منع میکند و داد و بیداد به پا میکند. در اینجا خداوند استثنا قائل میشود و میفرماید مگر نمازگزاران؛ کسانی که در نماز خود مداومت دارند و در اموالشان حقی برای سائل و محروم قرار دادهاند. وی با اشاره به سوره مدثر گفت: در این سوره از قدرتمندان و گردنکلفتهای مکه سخن به میان میآید؛ افرادی مانند ولید بن مغیره که از صاحبان ثروت و قدرت بودند و او را نزد پیامبر میفرستند تا زمینه محکومکردن ایشان را فراهم کنند. این افراد در نهایت قرآن و پیامبر را به تمسخر میگیرند و میگویند او سخنان پریشان میگوید، در حالی که قرآن پاسخ میدهد چنین نیست. رئیسجمهور ادامه داد: قرآن میفرماید هر کسی در گرو عمل خویش است، مگر اصحاب یمین. آنان در بهشتها از مجرمان سؤال میکنند که چه چیزی شما را به آتش انداخت. مجرمان پاسخ میدهند ما از نمازگزاران نبودیم، به اطعام مسکین توجه نداشتیم و با اهل باطل همراه میشدیم. وی تأکید کرد: اینها گفتوگوهای الهی درباره روز قیامت با کسانی است که در دنیا، بهویژه صاحبان قدرت، حاضر نیستند وظیفه خود را انجام دهند. رئیسجمهور در ادامه با اشاره به سوره انسان گفت: خداوند در این سوره با بیان مثالی، گفتوگوی یک خانواده را مطرح میکند؛ سورهای که در شأن امام حسن و امام حسین ( ع ) نازل شده است. آنجا که ایشان بیمار میشوند، پیامبر اکرم از آنان عیادت میکند و خانواده نذر میکنند و به عهد خود وفا مینمایند. رئیسجمهور در ادامه سخنان خود با اشاره به آیات سوره انسان گفت: خداوند انسان را شنوا و بینا آفرید و راه را به او نشان داد؛ یا شاکر است یا کافر. خداوند میفرماید برای کافران زنجیرها و عذاب مهیا شده است. اینجاست که بحث نذر و تعهد مطرح میشود و دقیقاً به موضوع بودجه و معیشت گره میخورد. وی تأکید کرد: آفرین به همه ما؛ ما ادعای مسلمانی داریم؛ چه در سطح خانواده، چه حکومت، چه جامعه و چه دین. اگر ما به اسم حکومت، به اسم فرد، به اسم خانواده و به اسم جامعه نتوانیم مشکل معیشت مردم را حل کنیم، روز قیامت در مقابل خداوند هیچ پاسخی برای پاسخگویی نخواهیم داشت. این باور اعتقادی من است و آن چیزی است که از قرآن، کتاب و دین میفهمم.
بهبود معیشت مردم اولویت دولت است
رئیس قوه مجریه کشورمان افزود: همه این حکومتها، همه این دعواها و همه این ساختارها برای این است که گرهی از کار مردم باز شود. نمیشود در کشوری زندگی کنیم که نفت و گاز دارد، روزانه نزدیک به ۸ میلیون بشکه نفت و گاز مصرف میکند، اما عدهای گرسنه باشند و شب سر بر بالش بگذارند و نان شب نداشته باشند، و بعد بگوییم داریم مدیریت میکنیم. وی تصریح کرد: ما نمیتوانیم در این مملکت اگر نتوانیم این مسائل را مدیریت کنیم، ادعای مدیریت داشته باشیم. امروز کسی که فقط یک خودرو دارد، تنها از یک باک بنزین ماهانه نزدیک به ۸ میلیون تومان یارانه دریافت میکند. این بر اساس مقررات و قوانین تنظیم شده است؛ تازه اگر ۱۶۰ لیتر مصرف کند. اگر مصرف به ۲۰۰ یا ۳۰۰ لیتر برسد، این عدد به ۲۴ میلیون تومان هم میرسد. هرچه مصرف بالاتر میرود، یارانه بیشتری دریافت میشود. رئیسجمهور افزود: در مورد گازوئیل هم دقیقاً همین وضعیت حاکم است. کسی که مصرف بالاتری دارد، ماهانه ۱۰، ۲۰، ۳۰ و حتی ۴۰ میلیون تومان یارانه دریافت میکند. در مقابل، ما یارانه را به یک عده از طریق بنزین، گاز، برق و آب میدهیم، اما عدهای دیگر با مشکل معیشت، مشکل زندگی، مشکل سلامت و هزاران مشکل دیگر مواجه هستند. وی ادامه داد: این وضعیت نتیجه تصمیماتی است که دولتها، مجلسها و سیاستگذاران گرفتهاند. ما در همان بخشی که با اموال عمومی سروکار دارد، از مجلس محترم میخواهیم یک روز بهگونهای مسئله را مدیریت کند و چارچوبها را به شکلی بنویسد که اگر هر آنچه به نام بودجه نوشته میشود برای اسلام و اعتقاد است، نباید حتی یک نفر در این مملکت مشکل معیشت داشته باشد. این اولویت ماست.
جلسه علنی مجلس شورای صبح یک شنبه مورخ ۷ دی ۱۴۰۴ با حضور مسعود پزشکیان، رئیس جمهور و به ریاست محمدباقر قالیباف برگزار شد. رئیس جمهور برای دفاع از لایحه بودجه ۱۴۰۵ کل کشور وارد مجلس شد و به تشریح نکات لایحه بودجه پرداخت. حضور رئیسجمهور در صحن علنی مجلس برای دفاع از کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۵، تنها یک ارائه فنی از جداول مالی و ارقام درآمدی نبود؛ بلکه تلاشی آشکار برای تبیین یک نگاه کلان به حکمرانی اقتصادی و بازتعریف نسبت دولت با معیشت مردم به شمار میرفت. مسعود پزشکیان در این سخنرانی، بودجه را نه بهعنوان سند حسابداری، بلکه بهمثابه ابزار اصلی تحقق عدالت، مهار تورم و پاسخگویی حکومت در برابر جامعه ترسیم کرد؛ نگاهی که ریشه در تجربههای اقتصادی سالهای گذشته و دغدغههای اجتماعی امروز کشور دارد. به گفتهوی، در شرایطی که تورم مزمن، فشار معیشتی بر دهکهای متوسط و پایین را تشدید کرده و بیثباتی اقتصادی به یکی از مهمترین مطالبات عمومی تبدیل شده است، دولت تلاش کرده لایحه بودجه سال آینده را بر پایه انضباط مالی، واقعگرایی در منابع و پرهیز از کسریهای پنهان تنظیم کند. درحقیقت تأکید رئیسجمهور بر حذف درآمدهای موهوم، کنترل هزینهها و جلوگیری از انتقال بار کسری به سفره مردم نیز نشاندهنده این رویکرد است که مهار تورم، پیشنیاز هرگونه سیاست حمایتی پایدار تلقی میشود. از سوی دیگر، محور عدالت اجتماعی بهعنوان ستون فقرات بودجه ۱۴۰۵ برجسته شده است؛ چه در حوزه اصلاح نظام یارانههای پنهان، چه در بازطراحی حمایتهای معیشتی و چه در استفاده از ابزار مالیات برای بازتوزیع منابع به نفع اقشار کمبرخوردار. نگاه دولت بر این اساس استوار است که حمایت مؤثر، باید مستقیم، هدفمند و به دور از رانتهای پنهان باشد تا شکافهای ساختاری اقتصاد بهتدریج ترمیم شود. پیوند دادن سیاستهای اقتصادی با مسئولیت اخلاقی و دینی حکومت، بخش دیگری از چارچوب فکری ارائهشده از سوی رئیسجمهور بود؛ رویکردی که معیشت مردم را نه یک موضوع حاشیهای، بلکه معیار کارآمدی حکمرانی معرفی میکند. در این چارچوب، بودجه ۱۴۰۵ بهعنوان آزمونی برای تحقق همزمان ثبات اقتصادی، عدالت اجتماعی و پاسخگویی دولت در برابر مردم مطرح میشود؛ آزمونی که نتایج آن، فراتر از اعداد و جداول، در زندگی روزمره جامعه نمود خواهد یافت. در بررسی بیشتر این موضوع مطلوب است به تشریح ابعاد لایحه بودجه ۱۴۰۵ کل کشور بپردازیم که در ادامه خواهید خواند.
تفاوت بودجه ۱۴۰۵ با سالهای گذشته چیست؟
مسعود پزشکیان در نشست علنی روز یک شنبه مجلس شورای اسلامی در تشریح ابعاد لایحه بودجه ۱۴۰۵ کل کشور گفت: لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور در قالب ماده واحده تقدیم مجلس شورای اسلامی شده است. وی با اشاره به ارقام کلی بودجه گفت: بودجه کل کشور در سال ۱۴۰۵ معادل ۱۴ هزار ۴۴۱ میلیارد و ۴۱۷ میلیون و ۵۰۵ هزار و ۶۰۰ ریال پیشبینی شده است. رئیسجمهور با توضیح بخش الف لایحه بودجه ۱۴۰۵ ادامه داد: منابع بودجه عمومی دولت از حیث درآمدها و واگذاری داراییهای سرمایهای و مالی و همچنین مصارف بودجه عمومی دولت شامل هزینهها و تملک داراییهای سرمایهای و مالی، بالغ بر ۵۹۵۰ میلیارد ریال است که از این میزان، منابع عمومی دولت بالغ بر ۵۲۲۰ میلیارد ریال و درآمدهای اختصاصی وزارتخانهها و مؤسسات دولتی بالغ بر ۷۳۴ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. وی بخش ب این لایحه را اینگونه توضیح داد: بودجه شرکتهای دولتی، بانکها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت از حیث درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار، بالغ بر ۸۸۹۶ میلیارد و ۶۲۶ میلیون و ۹۸۲ هزار و ۳۰۰ ریال بوده و از حیث هزینهها و سایر پرداختها نیز به همین میزان پیشبینی شده است. پزشکیان در بخش ج لایحه تصریح کرد: جمع بودجه کل کشور از حیث جمعی–خرجی بالغ بر ۱۴۸۹ میلیارد و ۲۴۱ میلیون و ۵۲ هزار ۵۰۰ ریال است که از سرجمع بودجه کل کشور مبلغ ۱۸۹۸ میلیارد و ۴۵۰ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۲۰۰ ریال بابت مبالغ دو بار منظور شده جمعی خرجی کسر میشود. رئیسجمهور با اشاره به شرایط کشور در زمان تدوین لایحه بودجه اظهار داشت: سال جاری از جهات مختلف متفاوت از سالهای گذشته بود؛ کشور با بزرگترین خشکسالی نیم قرن اخیر مواجه شد، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش شدید یافت، منابع حاصل از صادرات نفت کاهش پیدا کرد، تحریمها تشدید شد و جنگی بزرگ از سوی استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی به کشور تحمیل شد که با انسجام مردم، ایثار نیروهای مسلح، وفاق مسئولان و هدایتهای مقام معظم رهبری، مدیریت و از آن عبور شد. وی افزود: بودجه سال آینده نیز تفاوتهای اساسی با سالهای گذشته دارد؛ ماده ۱۸۲ آییننامه داخلی مجلس اصلاح شد و بودجه به صورت یکمرحلهای تدوین شد، الزامات قانون الحاق (۳) در نظر گرفته شد، مقرر شد بودجه بدون تبصرهها و احکام به مجلس ارائه شود، زمان تقدیم لایحه تغییر یافت و همچنین واحد پولی کشور تغییر کرد و چهار صفر از آن حذف شد و لایحه بودجه بر مبنای این تغییرات تنظیم شد.
دولت درصدد بودجه انضباطی بدون کسری است
پزشکیان تأکید کرد: این مجموعه شرایط، فرآیند تدوین بودجه را نسبت به سالهای گذشته دشوار کرد، اما دولت تلاش کرد با رعایت الزامات قانونی جدید، لایحه بودجه را در موعد مقرر به مجلس شورای اسلامی تقدیم کند تا امور کشور بدون وقفه انجام شود. رئیسجمهور در ادامه با تشریح رویکردهای اصلی دولت در تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ گفت: امیدوارم نمایندگان با توجه به این حساسیتها و رأی به کلیات و تصویب قانون بودجه کمک کنند تا کشور بتواند امور خود را با نظم و قاعده پیش ببرد. این لایحه در حالی تنظیم شد که دولت سعی کرده بنا به شرایط کشور اولویت را جلوگیری از تورم ناشی از کسری بودجه و بینظمی بانکها قرار دهد؛ بر همین اساس و با وجود تورم بالا، دولت فقط ۲ درصد بودجه جاری خود را افزایش داد، در این زمینه بسیاری از هزینهها و ردیفهای غیرضروری حذف شد و از این به بعد فقط تخصیص منابع بر پایه بودجهریزی عملیاتی انجام خواهد شد. یعنی دستگاهها باید بگویند به دولت چه خدماتی ارائه میکنند تا بودجه دریافت کنند. بودجه انضباطی بدون کسری دولت آتش تورم را کم کرده و گرانیها را تا حدی کنترل میکند.
حقوقهای ۴۰ تا ۹۳ میلیون تومان مشمول ۱۰ درصد مالیات خواهند بود
وی افزود: دولت تلاش کرده است با اعمال بیشترین صرفهجویی و انضباط مالی در درون خود، کمترین فشار به مردم وارد شود و از ایجاد کسری بودجه که منجر به افزایش پایه پولی و تورم میشود، جلوگیری به عمل آید. پزشکیان ادامه داد: دومین رویکرد، توجه به عدالت بود؛ بهرغم افزایش فقط ۲ درصدی بودجه دولت، حقوق کارکنان ۲۰ درصد افزایش یافت و برای حمایت از معیشت مردم، معافیتهای مالیاتی گسترش پیدا کرد؛ بهگونهای که حقوقبگیران تا سقف ۴۰ میلیون تومان به طور کامل از پرداخت مالیات معاف هستند و حقوقهای ۴۰ تا ۹۳ میلیون تومان مشمول ۱۰ درصد مالیات خواهند بود. رئیسجمهور با اشاره به وضعیت بازنشستگان تصریح کرد: در سال آینده مرحله سوم متناسبسازی حقوق بازنشستگان اجرا خواهد شد و میانگین رشد حقوق بازنشستگان به ۳۶ درصد میرسد.
دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به هزینههای ارزی کشور گفت: در سال جاری، حدود ۶ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه شده است و در بودجه سال آینده نیز حدود ۸ میلیارد دلار برای ارز ترجیحی پیشبینی شده است، در حالی که قیمت بسیاری از کالاها در بازار عملاً متناسب با نرخ ارز آزاد محاسبه میشود. پزشکیان در پایان تأکید کرد: مهمترین اولویت دولت معیشت مردم است و با توجه به تأثیر نوسانات نرخ ارز بر قیمتها و سطح زندگی مردم، دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد. رئیسجمهور با تأکید بر لزوم حفظ معیشت مردم گفت: قیمت اقلامی از کالاهای مصرفی برای اقشار مختلف ثابت نگه داشته میشود و هرچه قیمت این اقلام افزایش یابد، دولت مابهالتفاوت آن را یا خود کالا را با همان قیمت پرداخت خواهد کرد تا تکانههای ارزی بر معیشت مردم اثر نامطلوب نگذارد و سفره مردم کوچکتر نشود.
حمایت از بهزیستی ۳۹ درصد افزایش مییابد
وی افزود: در کنار این اقدامات، دولت برای ایجاد عدالت پیشبینی کرده است معادل ۱۷۰ همت از محل مالیات بر ارزش افزوده را صرف معیشت مردم کند تا بخشی از فشار گرانی از دوش مردم برداشته شود. ممکن است این سؤال مطرح شود که دریافت مالیات بر ارزش افزوده و پرداخت آن به مردم کمکی به معیشت نخواهد کرد، اما طبق ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، بسیاری از خوراک مردم مانند برنج، مرغ، روغن، لبنیات و اقلام دیگر از این مالیات معاف هستند. پزشکیان تصریح کرد: از سوی دیگر، دهکهای درآمدی بالاتر مصارف بیشتری دارند و دریافت ۲ درصد از مصارف آنها و کمک به اقشار ضعیف میتواند موجب بسط عدالت شود. اساساً مالیات مهمترین ابزار دولت برای ایجاد عدالت در کشور است و دولت تلاش کرده از این ابزار برای تحقق عدالت مالیاتی استفاده کند. رئیسجمهور ادامه داد: دولت برای افزایش پرداختی به پرسنلی که از بودجه استانی حقوق دریافت میکنند، منابعی را پیشبینی کرده است تا فاصله حقوق دریافتی بین استانها و مرکز کاهش یابد. اعتبارات کمیته امداد امام خمینی (ره) ۳۳ درصد رشد خواهد کرد و حمایت از بهزیستی ۳۹ درصد افزایش مییابد.
بودجه با نگاه توسعه بهداشت و آموزش
وی گفت: برای مادرانی که در سال آینده فرزند به دنیا میآورند، هر ماه دو میلیون تومان به حساب مادر واریز خواهد شد. بودجه حمایت از تغذیه کودکانی که زیر خط فقر هستند ۴۶ درصد افزایش مییابد و بودجه دانشآموزانی که باید تحت پوشش تحصیلی قرار بگیرند، بهویژه در استان سیستان و بلوچستان و سایر استانهای محروم، ۵۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. پزشکیان افزود: بودجه تأمین شیر برای دانشآموزان مدارس ۷۷ درصد افزایش خواهد داشت، بودجه ایاب و ذهاب دانشآموزان بهخصوص در مناطق محروم ۴۸ درصد افزایش مییابد و بودجه بخش بهداشت و درمان نیز ۴۶ درصد افزایش خواهد یافت.
ضرورت انضباط بودجهای به منظور جلوگیری از ناترازی
رئیسجمهور با تأکید بر انضباط بودجهای گفت: دولت تلاش کرده درآمدهای خود را شفاف کند تا درآمدهای واهی ناشی از صادرات نفت، مولدسازی یا خصوصیسازی در لایحه پیشبینی نشود و کسری بودجه ایجاد نگردد. وی افزود: موضوعاتی مانند یارانه نان که حدود ۲۹۰ همت است، ارز ترجیحی و واردات بنزین در قالب ردیف جمعی ـ خرجی به مجلس ارائه شده تا در صورت موافقت، این یارانهها مستقیماً به مردم منتقل شود. چرا باید منابع محدود به واسطهها داده شود و چیزی به دست مردم نرسد؟ پزشکیان تأکید کرد: تمام محاسبات کارشناسی در اختیار نمایندگان قرار خواهد گرفت تا با تصمیمگیری مشترک، یارانهها مستقیم به مردم پرداخت شود. با منابع آزادشده میتوان ماهانه چندین میلیون تومان به خانوادهها یارانه پرداخت کرد و نگرانیهای معیشتی را کاهش داد. وی گفت: این بودجه، بودجه کل کشور است و دولت و مجلس با هم آن را پیش خواهند برد. دولت خود را موظف به اجرای مصوبات مجلس میداند و سازمان برنامه و بودجه نیز برای هرگونه همکاری جهت نهایی شدن بودجهای مناسب اعلام آمادگی کرده است. رئیسجمهور، با اشاره به آیات قرآن کریم گفت: در سوره الحاقه، خداوند بهروشنی حقیقت را بیان میکند و از حکومتهایی چون ثمود و فرعون سخن میگوید؛ حکومتهایی که به دلیل طغیان و سرکشی نابود شدند. وی افزود: قرآن کریم روند حاکمیتهایی را که دچار طغیان شدند توضیح میدهد و علت این سقوط را نیز روشن میسازد. خداوند میفرماید کسانی که کتاب اعمالشان به دست راستشان داده میشود، با شادی میگویند این کتاب من است و به بهشت، امنیت و حیات میرسند. در مقابل، آنان که کتابشان به دست چپشان داده میشود، با حسرت میگویندای کاش این نوشتهها به دست من نمیرسید،ای کاش حساب و کتابی در کار نبود وای کاش دوباره به دنیا بازنمیگشتیم. آنان میگویند مال و ثروتم هیچ سودی برای من نداشت. رئیسجمهور تصریح کرد: قرآن علت این سرنوشت را روشن بیان میکند؛ این افراد نه به خدا ایمان داشتند و نه به اطعام مسکین توجه میکردند. خداوند میفرماید امروز نه دوستی دارند و نه یاوری. این یعنی حکومتهایی که به مردم نمیرسند و نسبت به محرومان بیتفاوتاند، گرفتار عذاب الهی خواهند شد. وی ادامه داد: در سوره معارج نیز خداوند بار دیگر به این موضوع میپردازد. در آن سوره، پرسشکنندهای از رسول خدا درباره قیامتی که وعده داده شده سؤال میکند. خداوند میفرماید صبر کن، اینها باور ندارند اما خواهند دید؛ روزی که آسمان همچون فلز گداخته میشود و کوهها مانند پشم رنگین حلاجیشده درمیآیند. در آن روز هر کسی به حساب خود میرسد. رئیسجمهور افزود: قرآن میفرماید در آن روز انسانها آرزو میکنندای کاش میتوانستند فرزند، همسر، پدر، مادر و خویشان خود را فدیه دهند تا نجات پیدا کنند، اما چنین امکانی وجود ندارد. انسان حریص آفریده شده است؛ وقتی خیری به او میرسد، منع میکند و داد و بیداد به پا میکند. در اینجا خداوند استثنا قائل میشود و میفرماید مگر نمازگزاران؛ کسانی که در نماز خود مداومت دارند و در اموالشان حقی برای سائل و محروم قرار دادهاند. وی با اشاره به سوره مدثر گفت: در این سوره از قدرتمندان و گردنکلفتهای مکه سخن به میان میآید؛ افرادی مانند ولید بن مغیره که از صاحبان ثروت و قدرت بودند و او را نزد پیامبر میفرستند تا زمینه محکومکردن ایشان را فراهم کنند. این افراد در نهایت قرآن و پیامبر را به تمسخر میگیرند و میگویند او سخنان پریشان میگوید، در حالی که قرآن پاسخ میدهد چنین نیست. رئیسجمهور ادامه داد: قرآن میفرماید هر کسی در گرو عمل خویش است، مگر اصحاب یمین. آنان در بهشتها از مجرمان سؤال میکنند که چه چیزی شما را به آتش انداخت. مجرمان پاسخ میدهند ما از نمازگزاران نبودیم، به اطعام مسکین توجه نداشتیم و با اهل باطل همراه میشدیم. وی تأکید کرد: اینها گفتوگوهای الهی درباره روز قیامت با کسانی است که در دنیا، بهویژه صاحبان قدرت، حاضر نیستند وظیفه خود را انجام دهند. رئیسجمهور در ادامه با اشاره به سوره انسان گفت: خداوند در این سوره با بیان مثالی، گفتوگوی یک خانواده را مطرح میکند؛ سورهای که در شأن امام حسن و امام حسین ( ع ) نازل شده است. آنجا که ایشان بیمار میشوند، پیامبر اکرم از آنان عیادت میکند و خانواده نذر میکنند و به عهد خود وفا مینمایند. رئیسجمهور در ادامه سخنان خود با اشاره به آیات سوره انسان گفت: خداوند انسان را شنوا و بینا آفرید و راه را به او نشان داد؛ یا شاکر است یا کافر. خداوند میفرماید برای کافران زنجیرها و عذاب مهیا شده است. اینجاست که بحث نذر و تعهد مطرح میشود و دقیقاً به موضوع بودجه و معیشت گره میخورد. وی تأکید کرد: آفرین به همه ما؛ ما ادعای مسلمانی داریم؛ چه در سطح خانواده، چه حکومت، چه جامعه و چه دین. اگر ما به اسم حکومت، به اسم فرد، به اسم خانواده و به اسم جامعه نتوانیم مشکل معیشت مردم را حل کنیم، روز قیامت در مقابل خداوند هیچ پاسخی برای پاسخگویی نخواهیم داشت. این باور اعتقادی من است و آن چیزی است که از قرآن، کتاب و دین میفهمم.
بهبود معیشت مردم اولویت دولت است
رئیس قوه مجریه کشورمان افزود: همه این حکومتها، همه این دعواها و همه این ساختارها برای این است که گرهی از کار مردم باز شود. نمیشود در کشوری زندگی کنیم که نفت و گاز دارد، روزانه نزدیک به ۸ میلیون بشکه نفت و گاز مصرف میکند، اما عدهای گرسنه باشند و شب سر بر بالش بگذارند و نان شب نداشته باشند، و بعد بگوییم داریم مدیریت میکنیم. وی تصریح کرد: ما نمیتوانیم در این مملکت اگر نتوانیم این مسائل را مدیریت کنیم، ادعای مدیریت داشته باشیم. امروز کسی که فقط یک خودرو دارد، تنها از یک باک بنزین ماهانه نزدیک به ۸ میلیون تومان یارانه دریافت میکند. این بر اساس مقررات و قوانین تنظیم شده است؛ تازه اگر ۱۶۰ لیتر مصرف کند. اگر مصرف به ۲۰۰ یا ۳۰۰ لیتر برسد، این عدد به ۲۴ میلیون تومان هم میرسد. هرچه مصرف بالاتر میرود، یارانه بیشتری دریافت میشود. رئیسجمهور افزود: در مورد گازوئیل هم دقیقاً همین وضعیت حاکم است. کسی که مصرف بالاتری دارد، ماهانه ۱۰، ۲۰، ۳۰ و حتی ۴۰ میلیون تومان یارانه دریافت میکند. در مقابل، ما یارانه را به یک عده از طریق بنزین، گاز، برق و آب میدهیم، اما عدهای دیگر با مشکل معیشت، مشکل زندگی، مشکل سلامت و هزاران مشکل دیگر مواجه هستند. وی ادامه داد: این وضعیت نتیجه تصمیماتی است که دولتها، مجلسها و سیاستگذاران گرفتهاند. ما در همان بخشی که با اموال عمومی سروکار دارد، از مجلس محترم میخواهیم یک روز بهگونهای مسئله را مدیریت کند و چارچوبها را به شکلی بنویسد که اگر هر آنچه به نام بودجه نوشته میشود برای اسلام و اعتقاد است، نباید حتی یک نفر در این مملکت مشکل معیشت داشته باشد. این اولویت ماست.
تیتر خبرها
تیترهای روزنامه
-
اصلاح ساختار بودجه ۱۴۰۵ برای بهبود معیشت مردم ضروری است
-
افزایش ۲۰ درصدی حقوق با تورم ۴۹ درصدی همخوانی ندارد
-
گام تازه صنعت فضایی کشور
-
اهمیت حضور در لبه دانش
-
تجزیه منطقه هدف کلان صهیونیستهاست
-
حقوق کارکنان زیر ذرهبین مجلس
-
پیوست روانشناختی در مدیریت بحران
-
گریز ناگزیر شیطان
-
تات در آستانه یک تغییر ضروری
-
مهار تورم از مسیر انضباط بودجهای
