تأثیر طوفان‌الاقصی بر روابط روسیه و رژیم صهیونیستی
سیدفؤاد علوی
وضعیت تا پیش از طوفان الاقصی
روابط فدراسیون روسیه و رژیم صهیونیستی در دو سال اخیر با چالش‌ها و فرازوفرودهای بسیاری همراه بوده است. نقطه آغازین این بحران در روابط را باید عملیات نظامی روسیه در اوکراین دانست. رژیم صهیونیستی که به مدت 12 سال با تسلط نتانیاهو بر سیاست این رژیم توانسته بود تعادل خوبی را در روابط خود با روسیه ایجاد کند حال شاهد دولت جدید و چپ‌گرایی بود که بیشترین هماهنگی را با ایالات‌متحده داشت همین امر نیز باعث شد که رژیم صهیونیستی پس از ورود بحران اوکراین به فاز نظامی تمام‌قد در مقابل روسیه بایستد و به بازتولید موضع غرب بپردازد. در قدم بعد دولت نو پای لاپید – بنت به جبهه تحریم کنندگان روسیه پیوست و حتی به اوکراین قول داد تا مانند کشورهای اروپایی و آمریکا به حمایت نظامی از کی يف بپردازد (در گام نخست قرار بود بسته‌ای نظامی حاوی تانک مرکاوا و برخی از مدل‌های پهپاد به اوکراین ارسال شود). در مقابل نیز روسیه که از اقدامات رژیم به خشم آمده بود سعی کرد با وضع قوانین ضد مهاجرتی و تعطیلی فعالیت آژانس یهود در روسیه مقابله‌به‌مثل کند. نکته دیگری که روابط طرفین را در وضعیت تیره‌تری قرارداد مسئله همکاری‌های نظامی – سیاسی – اقتصادی روسیه و جمهوری اسلامی ایران بود. تیرگی روابط روسیه و اسرائیل و همچنین تحریم‌های گسترده علیه روسیه باعث شده بود تا روند تعمیق روابط کشورمان با روسیه سرعت بیشتری به خود بگیرد که این مسئله از طرف رژیم تحدید تلقی می‌شد. این برهه را می‌توان تیره‌ترین مقطع در روابط روسیه و رژیم صهیونیستی دانست. پس از سقوط دولت بنت – لاپید و به قدرت رسیدن نتانیاهو، او سعی کرد روابط خود را با روس‌ها ترمیم کند. نتانیاهو در دوران قبل از تصدی مجدد پست نخست‌وزیری و در همان یک سالی که از قدرت به دور بود به‌صورت مداوم سیاست‌های غربگرایانه لاپید را نسبت به روسیه نقد می‌کرد. به عقیده او رژیم صهیونیستی به دلیل موقعیت خاص خود در منطقه غرب‌آسیا نباید از آمریکا پیروی کرده و به تخریب روابط خود با روسیه بپردازد. بر همین مبنا با تشکیل دولت توسط وی برنامه ارسال کمک نظامی به اوکراین لغو شد و درگیری‌های لفظی نیز به‌شدت کاهش پیدا کرد (برای مثال دیگر هیچ‌یک از مقامات روسیه جنایتکار جنگی خوانده نشد). همچنین رژیم صهیونیستی از ایجاد محدودیت جدید برای تجار و افراد دوتابعیتی روسیه به بهانه تحریم‌ها جلوگیری کرد. مجموعه این اقدامات توانست روابط روسیه و رژیم صهیونیستی را مقداری بهبود بخشد ولی این تعادل مدت زیادی دوام نداشت. دولت نتانیاهو به دلیل اجرای برنامه اصلاحات قضائی مورد فشار داخلی و بین‌المللی (به‌ویژه از جانب ایالات‌متحده) قرار گرفت و دوباره مجبور شد برای کاهش فشارهای خارجی به اوکراین نزدیک شود و مسئله کمک‌های نظامی مجددا بررسی کند (هرچند بدون نتیجه عملی). در داخل نیز مخالفین نتانیاهو او را تحت‌فشار قراردادند چراکه معتقد بودند سازش‌های رژیم در برابر مسکو نه‌تنها همکاری‌های تهران – مسکو را متوقف نکرده بلکه روند آن را نیز کند نشده است. آنچه تا اینجا بیان شد وضعیت روابط رژیم صهیونیستی و روسیه تا قبل از عملیات طوفان الاقصی است.
پس از طوفان الاقصی
همان‌طور که بیان شد حتی تا پیش از وقوع عملیات طوفان الاقصی توسط گروه‌های مقاومت نیز روابط روسیه و رژیم صهیونیستی در شرایط متشنج و بحرانی قرار داشت؛ اما بدون شک جنگ اخیر نوار غزه وضعیت را از قبل نیز بدتر کرد. به دنبال عملیات گروه‌های مقاومت فدراسیون روسیه اگرچه حمله به غیرنظامیان را محکوم کرد؛ اما ازآنجاکه مسئول اتفاقات اخیر را سیاست‌های غاصبانه رژیم صهیونیستی و حمایت‌های آمریکا از آن را معرفی کرد و همچنین خواستار تشکیل دولت مستقل فلسطینی برای حل همیشگی بحران فلسطین شد به‌شدت موردانتقاد سیاستمداران و رسانه‌های رژیم قرار گرفت تا جایی که مجامع خبری صهیونیستی این اظهارات را نشان از احیای یهودی‌ستیزی دوران تزاری توسط پوتین خواندند.
مسئله دیگری نیز که توسط رسانه‌های چپ و راست رژیم صهیونیستی و اپوزیسیون دولت نتانیاهو مطرح می‌شود، شایعه دخالت روسیه در عملیات طوفان الاقصی است. طرفداران این نظر که در حال حاضر قائلین قابل‌توجهی نیز در رژیم صهیونیستی پیداکرده است معتقدند که روسیه به جهت تأمین منافع خود در منطقه و جنگ اوکراین اقدام به حمایت از حماس کرده است. درمورد مسائل منطقه ازآنجاکه پروژه تطبیع (عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی) که موردحمایت بایدن نیز بوده است در صورت به‌نتیجه‌رسیدن جایگاه روسیه در منطقه تضعیف و موضع بایدن (که حامی اوکراین است) را در انتخابات ریاست‌جمهوری پیشرو تقویت می‌کرد؛ اما در حال حاضر با رخ‌دادن این عملیات طرح مذکور حداقل تا انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده کنار گذاشته خواهد شد. از طرف دیگر وقوع جنگ در فلسطین باعث انحراف توجه رسانه‌ای و حمایت‌های غرب از اوکراین به سمت رژیم صهیونیستی خواهد شد که باتوجه به تلفات سنگین اوکراین در ضد حمله تابستان موضع روسیه را در جنگ به‌شدت تقویت خواهد کرد (لازم به ذکر است که روسیه اخیرا حمله‌ای گسترده را در تمام جبهه‌های جنگ اوکراین آغاز کرده است). همچنین استفاده گروه‌های مقاومت از سلاح‌های روسی مانند موشک هدایت‌شونده ضدتانک کورنت نیز به‌عنوان دلیل دیگری برای دخالت روس‌ها عنوان می‌شود.
اقدامات روسیه در سازمان ملل متحد در جهت ایجاد آتش‌بس و ارسال کمک‌های بشردوستانه به گذرگاه مرزی رفح نیز باعث افزایش احساسات ضد روسی در رژیم صهیونیستی شده است. به نظر می‌رسد که پناهندگان اوکراینی پذیرفته‌شده توسط رژیم صهیونیستی در شکل‌گیری این افکار ضد روسی نقش قابل‌ملاحظه‌ای دارند.
بااین‌حال اما دولت نتانیاهو تاکنون واکنش جدی نسبت به اقدامات روسیه نشان نداده و به شایعات دخالت روسیه در طوفان‌الاقصی نیز توجه نکرده است. برخلاف دولت اپوزیسیون رژیم صهیونیستی مواضع ضد روسی خود را به‌شدت افزایش داده است و باتوجه به آنکه احتمال فروپاشی کابینه نتانیاهو پس از بحران اخیر بسیار بالاست پیش‌بینی می‌شود که به دنبال قدرت‌گرفتن اپوزيسیون روابط روسیه و رژیم صهیونیستی دوباره به دوران تیره خود (همانند وضعیت آغاز جنگ اوکراین) بازگردد. این مسئله می‌تواند فرصتی برای کشورمان باشد تا با تعمیق روابطش با فدراسیون روسیه رژیم صهیونیستی را در تنگنا قرار دهد. در پایان باید به این نکته توجه کرد که روابط روسیه و رژیم صهیونیستی به‌هیچ‌وجه به مرحله قطع روابط نخواهد رسید و باید در نظر داشت که این دو موجودیت سیاسی به علت منافع خود همچنان به همکاری ادامه خواهند داد؛ اما بدون شک با تغییر دولت در تل - آویو این همکاری‌ها به‌شدت محدود خواهند شد.
وضعیت تا پیش از طوفان الاقصی
روابط فدراسیون روسیه و رژیم صهیونیستی در دو سال اخیر با چالش‌ها و فرازوفرودهای بسیاری همراه بوده است. نقطه آغازین این بحران در روابط را باید عملیات نظامی روسیه در اوکراین دانست. رژیم صهیونیستی که به مدت 12 سال با تسلط نتانیاهو بر سیاست این رژیم توانسته بود تعادل خوبی را در روابط خود با روسیه ایجاد کند حال شاهد دولت جدید و چپ‌گرایی بود که بیشترین هماهنگی را با ایالات‌متحده داشت همین امر نیز باعث شد که رژیم صهیونیستی پس از ورود بحران اوکراین به فاز نظامی تمام‌قد در مقابل روسیه بایستد و به بازتولید موضع غرب بپردازد. در قدم بعد دولت نو پای لاپید – بنت به جبهه تحریم کنندگان روسیه پیوست و حتی به اوکراین قول داد تا مانند کشورهای اروپایی و آمریکا به حمایت نظامی از کی يف بپردازد (در گام نخست قرار بود بسته‌ای نظامی حاوی تانک مرکاوا و برخی از مدل‌های پهپاد به اوکراین ارسال شود). در مقابل نیز روسیه که از اقدامات رژیم به خشم آمده بود سعی کرد با وضع قوانین ضد مهاجرتی و تعطیلی فعالیت آژانس یهود در روسیه مقابله‌به‌مثل کند. نکته دیگری که روابط طرفین را در وضعیت تیره‌تری قرارداد مسئله همکاری‌های نظامی – سیاسی – اقتصادی روسیه و جمهوری اسلامی ایران بود. تیرگی روابط روسیه و اسرائیل و همچنین تحریم‌های گسترده علیه روسیه باعث شده بود تا روند تعمیق روابط کشورمان با روسیه سرعت بیشتری به خود بگیرد که این مسئله از طرف رژیم تحدید تلقی می‌شد. این برهه را می‌توان تیره‌ترین مقطع در روابط روسیه و رژیم صهیونیستی دانست. پس از سقوط دولت بنت – لاپید و به قدرت رسیدن نتانیاهو، او سعی کرد روابط خود را با روس‌ها ترمیم کند. نتانیاهو در دوران قبل از تصدی مجدد پست نخست‌وزیری و در همان یک سالی که از قدرت به دور بود به‌صورت مداوم سیاست‌های غربگرایانه لاپید را نسبت به روسیه نقد می‌کرد. به عقیده او رژیم صهیونیستی به دلیل موقعیت خاص خود در منطقه غرب‌آسیا نباید از آمریکا پیروی کرده و به تخریب روابط خود با روسیه بپردازد. بر همین مبنا با تشکیل دولت توسط وی برنامه ارسال کمک نظامی به اوکراین لغو شد و درگیری‌های لفظی نیز به‌شدت کاهش پیدا کرد (برای مثال دیگر هیچ‌یک از مقامات روسیه جنایتکار جنگی خوانده نشد). همچنین رژیم صهیونیستی از ایجاد محدودیت جدید برای تجار و افراد دوتابعیتی روسیه به بهانه تحریم‌ها جلوگیری کرد. مجموعه این اقدامات توانست روابط روسیه و رژیم صهیونیستی را مقداری بهبود بخشد ولی این تعادل مدت زیادی دوام نداشت. دولت نتانیاهو به دلیل اجرای برنامه اصلاحات قضائی مورد فشار داخلی و بین‌المللی (به‌ویژه از جانب ایالات‌متحده) قرار گرفت و دوباره مجبور شد برای کاهش فشارهای خارجی به اوکراین نزدیک شود و مسئله کمک‌های نظامی مجددا بررسی کند (هرچند بدون نتیجه عملی). در داخل نیز مخالفین نتانیاهو او را تحت‌فشار قراردادند چراکه معتقد بودند سازش‌های رژیم در برابر مسکو نه‌تنها همکاری‌های تهران – مسکو را متوقف نکرده بلکه روند آن را نیز کند نشده است. آنچه تا اینجا بیان شد وضعیت روابط رژیم صهیونیستی و روسیه تا قبل از عملیات طوفان الاقصی است.
پس از طوفان الاقصی
همان‌طور که بیان شد حتی تا پیش از وقوع عملیات طوفان الاقصی توسط گروه‌های مقاومت نیز روابط روسیه و رژیم صهیونیستی در شرایط متشنج و بحرانی قرار داشت؛ اما بدون شک جنگ اخیر نوار غزه وضعیت را از قبل نیز بدتر کرد. به دنبال عملیات گروه‌های مقاومت فدراسیون روسیه اگرچه حمله به غیرنظامیان را محکوم کرد؛ اما ازآنجاکه مسئول اتفاقات اخیر را سیاست‌های غاصبانه رژیم صهیونیستی و حمایت‌های آمریکا از آن را معرفی کرد و همچنین خواستار تشکیل دولت مستقل فلسطینی برای حل همیشگی بحران فلسطین شد به‌شدت موردانتقاد سیاستمداران و رسانه‌های رژیم قرار گرفت تا جایی که مجامع خبری صهیونیستی این اظهارات را نشان از احیای یهودی‌ستیزی دوران تزاری توسط پوتین خواندند.
مسئله دیگری نیز که توسط رسانه‌های چپ و راست رژیم صهیونیستی و اپوزیسیون دولت نتانیاهو مطرح می‌شود، شایعه دخالت روسیه در عملیات طوفان الاقصی است. طرفداران این نظر که در حال حاضر قائلین قابل‌توجهی نیز در رژیم صهیونیستی پیداکرده است معتقدند که روسیه به جهت تأمین منافع خود در منطقه و جنگ اوکراین اقدام به حمایت از حماس کرده است. درمورد مسائل منطقه ازآنجاکه پروژه تطبیع (عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی) که موردحمایت بایدن نیز بوده است در صورت به‌نتیجه‌رسیدن جایگاه روسیه در منطقه تضعیف و موضع بایدن (که حامی اوکراین است) را در انتخابات ریاست‌جمهوری پیشرو تقویت می‌کرد؛ اما در حال حاضر با رخ‌دادن این عملیات طرح مذکور حداقل تا انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده کنار گذاشته خواهد شد. از طرف دیگر وقوع جنگ در فلسطین باعث انحراف توجه رسانه‌ای و حمایت‌های غرب از اوکراین به سمت رژیم صهیونیستی خواهد شد که باتوجه به تلفات سنگین اوکراین در ضد حمله تابستان موضع روسیه را در جنگ به‌شدت تقویت خواهد کرد (لازم به ذکر است که روسیه اخیرا حمله‌ای گسترده را در تمام جبهه‌های جنگ اوکراین آغاز کرده است). همچنین استفاده گروه‌های مقاومت از سلاح‌های روسی مانند موشک هدایت‌شونده ضدتانک کورنت نیز به‌عنوان دلیل دیگری برای دخالت روس‌ها عنوان می‌شود.
اقدامات روسیه در سازمان ملل متحد در جهت ایجاد آتش‌بس و ارسال کمک‌های بشردوستانه به گذرگاه مرزی رفح نیز باعث افزایش احساسات ضد روسی در رژیم صهیونیستی شده است. به نظر می‌رسد که پناهندگان اوکراینی پذیرفته‌شده توسط رژیم صهیونیستی در شکل‌گیری این افکار ضد روسی نقش قابل‌ملاحظه‌ای دارند.
بااین‌حال اما دولت نتانیاهو تاکنون واکنش جدی نسبت به اقدامات روسیه نشان نداده و به شایعات دخالت روسیه در طوفان‌الاقصی نیز توجه نکرده است. برخلاف دولت اپوزیسیون رژیم صهیونیستی مواضع ضد روسی خود را به‌شدت افزایش داده است و باتوجه به آنکه احتمال فروپاشی کابینه نتانیاهو پس از بحران اخیر بسیار بالاست پیش‌بینی می‌شود که به دنبال قدرت‌گرفتن اپوزيسیون روابط روسیه و رژیم صهیونیستی دوباره به دوران تیره خود (همانند وضعیت آغاز جنگ اوکراین) بازگردد. این مسئله می‌تواند فرصتی برای کشورمان باشد تا با تعمیق روابطش با فدراسیون روسیه رژیم صهیونیستی را در تنگنا قرار دهد. در پایان باید به این نکته توجه کرد که روابط روسیه و رژیم صهیونیستی به‌هیچ‌وجه به مرحله قطع روابط نخواهد رسید و باید در نظر داشت که این دو موجودیت سیاسی به علت منافع خود همچنان به همکاری ادامه خواهند داد؛ اما بدون شک با تغییر دولت در تل - آویو این همکاری‌ها به‌شدت محدود خواهند شد.
