چشم‌انداز روشن گردشگری ایران

مهم‌ترین آمارهای گردشگری ایران توسط شورای جهانی گردشگری و سفر منتشر شد

چشم‌انداز روشن گردشگری ایران

صنعت گردشگری جهانی پس از ضربه سنگین همه‌گیری کووید-19، اکنون در مسیر بهبودی و رشد قرار گرفته است. آمارهای جدید نشان می‌دهد این صنعت با سرعتی قابل توجه در حال احیا است و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2034 به جایگاهی فراتر از وضعیت پیش از همه‌گیری دست یابد.
بر اساس داده‌های جهانی، سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی جهان در سال 2019 معادل 10.4 درصد بود که در سال 2020 با کاهشی شدید به 5.3 درصد رسید. اما این روند نزولی اکنون معکوس شده و انتظار می‌رود سهم گردشگری از اقتصاد جهانی تا سال 2034 به 11.4 درصد افزایش یابد. این رشد نشان‌دهنده بهبود کامل صنعت و حتی پیشرفت نسبت به دوران پیش از همه‌گیری است. اشتغال‌زایی در بخش گردشگری نیز روندی مشابه را طی می‌کند. در سال 2019، این صنعت 334 میلیون شغل یا 10.5 درصد کل مشاغل جهان را به خود اختصاص داده بود. پس از کاهش چشمگیر در سال 2020، پیش‌بینی می‌شود تعداد مشاغل گردشگری تا سال 2034 به 449 میلیون برسد که معادل 12.2 درصد کل اشتغال جهانی خواهد بود.
اما وضعیت صنعت گردشگری در ایران چگونه است؟ آمارها نشان می‌دهد گردشگری ایران نیز در مسیر بهبودی قرار دارد، هرچند با سرعتی کمتر از میانگین جهانی. سهم این صنعت از تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2019 معادل 5.5 درصد بود که در سال 2020 به 3.1 درصد کاهش یافت. پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال 2034 به 6.1 درصد برسد که نشان‌دهنده رشدی ملایم اما پایدار است. در زمینه اشتغال‌زایی نیز گردشگری ایران روندی صعودی دارد. در سال 2019، این صنعت 1.95 میلیون شغل یا 8 درصد کل مشاغل کشور را تأمین می‌کرد. پس از کاهش 34 درصدی در سال 2020، انتظار می‌رود تعداد مشاغل گردشگری ایران تا سال 2034 به 2.18 میلیون افزایش یابد که معادل 8.3 درصد کل اشتغال کشور خواهد بود.
یکی از نکات جالب توجه در آمارهای گردشگری ایران، سهم بالای گردشگری داخلی است. در سال 2023، 87.4 درصد از کل هزینه‌های گردشگری در ایران مربوط به گردشگران داخلی بوده است. این رقم نشان می‌دهد ایرانیان علاقه زیادی به سفر و گردشگری در کشور خود دارند. همچنین 97.7 درصد از هزینه‌های گردشگری در ایران مربوط به سفرهای تفریحی بوده که نشان‌دهنده اهمیت بالای این نوع سفرها در مقایسه با سفرهای تجاری است.
ترکیه؛ محبوب‌ترین مقصد ایرانی‌ها
در زمینه گردشگری بین‌المللی، عراق همچنان مهم‌ترین مبدأ گردشگران ورودی به ایران است. در سال 2023، 37 درصد از گردشگران خارجی ایران از عراق بوده‌اند. پس از آن، ترکیه با 11 درصد و آذربایجان با 7 درصد قرار دارند. این آمار نشان می‌دهد کشورهای همسایه نقشی کلیدی در گردشگری ورودی ایران دارند. از سوی دیگر، ترکیه محبوب‌ترین مقصد گردشگران ایرانی است. در سال 2023، 53 درصد از سفرهای خارجی ایرانیان به ترکیه بوده است. پس از آن، عراق با 11 درصد و امارات متحده عربی با 10 درصد قرار دارند.
با نگاهی به این آمارها می‌توان دریافت که صنعت گردشگری ایران پتانسیل‌های فراوانی برای رشد و توسعه دارد. افزایش سهم گردشگری خارجی، تنوع‌بخشی به مبادی گردشگران ورودی و بهبود زیرساخت‌های گردشگری می‌تواند به رشد بیشتر این صنعت کمک کند. همچنین با توجه به سهم بالای گردشگری داخلی، سرمایه‌گذاری در بهبود امکانات و خدمات گردشگری در نقاط مختلف کشور می‌تواند به افزایش رضایت گردشگران داخلی و رونق بیشتر این بخش منجر شود. در مجموع، آینده صنعت گردشگری ایران امیدوارکننده به نظر می‌رسد. با برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری هوشمندانه، این صنعت می‌تواند نقشی مهم‌تر در اقتصاد و اشتغال‌زایی کشور ایفا کند و به یکی از موتورهای محرک رشد اقتصادی ایران تبدیل شود.
نگاهی به فعالیت‌های شورای جهانی گردشگری و سفر
آمار و ارقامی که در این گزارش به آن اشاره شد، حاصل مطالعات و پژوهش‌های دقیق شورای جهانی گردشگری و سفر (WTTC) است. این شورا که در سال 1990 تأسیس شد، یکی از معتبرترین نهادهای بین‌المللی در زمینه صنعت گردشگری به شمار می‌رود. شورای جهانی گردشگری و سفر متشکل از مدیران ارشد بیش از 200 شرکت پیشرو در صنعت گردشگری جهان است. این نهاد با هدف ارتقای آگاهی درباره اهمیت اقتصادی صنعت گردشگری و سفر فعالیت می‌کند و نقشی کلیدی در شکل‌دهی به سیاست‌های جهانی این حوزه دارد.
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های این شورا، انجام پژوهش‌های گسترده و ارائه آمار و تحلیل‌های دقیق درباره وضعیت صنعت گردشگری در سطح جهانی و منطقه‌ای است. گزارش‌های سالانه این شورا، که شامل داده‌های مربوط به سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی، اشتغال‌زایی و سرمایه‌گذاری است، مرجعی معتبر برای سیاست‌گذاران، پژوهشگران و فعالان صنعت گردشگری در سراسر جهان محسوب می‌شود. شورای جهانی گردشگری و سفر همچنین نقشی مهم در ترویج توسعه پایدار در صنعت گردشگری دارد. این نهاد با همکاری سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای بین‌المللی، تلاش می‌کند تا اهداف توسعه پایدار را در صنعت گردشگری پیاده‌سازی کند و به حفظ محیط زیست و میراث فرهنگی جوامع میزبان کمک نماید.
با توجه به اعتبار و جایگاه ویژه شورای جهانی گردشگری و سفر، داده‌ها و پیش‌بینی‌های ارائه شده توسط این نهاد می‌تواند راهنمای مناسبی برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در صنعت گردشگری ایران نیز باشد. بهره‌گیری از تجربیات جهانی و الگوهای موفق معرفی شده توسط این شورا می‌تواند به توسعه پایدار و رونق بیشتر صنعت گردشگری کشورمان کمک شایانی کند.