گروه اقتصادی
مشکل ناترازی انرژی از جمله ناترازی‌های موجود در صنعت برق یکی از مهم‌ترین مشکلات سال‌های گذشته و یکی از بحران‌های پیش روی کشور است که طی ایام اخیر نیز قوت بیشتری پیدا کرده و موجب نارضایتی بخش‌های صنعتی، تولیدی و چه بسا بخش خانگی شده است چراکه به‌موجب ظهور و بروز چالش‌های جدی در این حوزه و عدم به‌کارگیری سیاست‌های درست، خاموشی گریبان‌گیر بخش‌های مختلف کشور در ایام تابستان شده و انجام بسیاری از کارها را برای مردم و بخش‌های صنعتی با خلل مواجه کرده است. به باور کارشناسان و فعالان حوزه انرژی، اگرچه کاستی در بخش برق بسیار است اما ظرفیت‌ کشور در این حوزه بالاست که می‌بایست به‌درستی شناسایی شود و مورد بهره‌برداری قرار گیرد. به‌عنوان‌مثال کشور ظرفیت قابل‌توجهی در بخش انرژی‌های تجدید پذیر داراست، اما سهم این انرژی در کشور به حداقل میزان ممکن است و گویی به طورکل مورد فراموشی قرار گرفته است. بر اساس گزارش اتاق بازرگانی تهران در انتهای سال ۲۰۲۳ حدود
۸۷ درصد از برق ایران به‌وسیله گاز طبیعی تأمین‌شده و مشارکت منابع تجدید پذیر کمتر از پنج درصد بوده که باد و خورشید حدود یک درصد سهم داشتند، درحالی‌که میانگین جهانی مشارکت آن‌ها بالاتر از ۱۳ درصد است. در حقیقت عدم توجه ظرفیت‌های طبیعی و انرژی‌های تجدیدپذیر موجب شده تا چالش‌های موجود در حوزه انرژی پررنگ‌تر از گذشته شود و موجب شکل‌گیری‌موانع بسیار گردد. به‌زعم فعالان دولت در شرایط کنونی می‌بایست برای حضور بخش خصوصی بسترسازی کند و خود ضمن همراهی با بخش خصوصی، نقش نظارتی بدارد تا بهره‌‌وری در حوزه انرژی افزایش یابد و رشد سرمایه‌گذاری نیز رقم بخورد. در بررسی بیشتر این موضوع به گفت‌وگو با  رمضانعلی سنگدوینی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و محمد بهرامی، نایب‌رئیس دوم کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

رمضانعلی سنگدوینی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس:
توجه به بخش خصوصی و ظرفیت انرژی‌های تجدید‌پذیر، دو راهکار اساسی رفع کمبود برق است
رمضانعلی سنگدوینی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» به چالش‌های حوزه انرژی از جمله کمبود برق پرداخت و با تأکید برافزایش پایداری شبکه و حضور بخش خصوصی عنوان کرد: افق و دورنمای نیاز به برق کشور در تمامی بخش‌ها اعم از صنعت، بخش‌های تولیدی و خانگی اگرچه دیده شده اما به درستی عملیاتی نشده است. عدم اجرای دورنمای نیاز به برق در بخش‌های مختلف کشور موجب شده تا امروز کمبود و چالش اساسی در حوزه برق رقم بخورد.
وی افزود: مادامی که علی‌اکبر محرابیان به‌عنوان وزیر پیشنهادی دولت سیزدهم در کمیسیون انرژی حضور پیدا کرد، وعده داد که طی مدت ۴ سال حدود ۴۰ هزارمگاوات برق را به مدار تولید خواهند رساند و عنوان داشت که بخشی از تأمین از مسیر نیروگاه‌های جدید، برخی از مسیر تجهیز و نوسازی نیروگاه‌های فعلی و افزایش بازدهی انجام خواهد شد. همچنین بر سیکل ترکیبی، اصلاح شبکه‌های برق‌رسانی و انرژی‌های خورشیدی و تجدید‌پذیر نیز تأکید گشت. متأسفانه چنین نشد و اینک در ایام پیک مصرف حدود ۲۰ هزار مگاوات کسری برق دا‌ریم چراکه درشرایط کنونی حدود ۸۰ هزارمگاوات برق مصرف می‌گردد و برآوردهای میزان نیاز و کمبودها نشان می‌دهد که تا سقف ۲۰ هزارمگاوات کمبود برق وجود دارد. مهم‌ترین دلیل شکل‌گیری چالش و کمبود در بخش برق کشور این است که از ظرفیت بخش خصوصی به‌درستی استفاده‌نشده و اگر بهره‌ای هم کسب شده، مطالبات این بخش به‌درستی پرداخت‌نشده و امنیت لازم برای حضور مستمرشان رقم نخورده است.
سنگدوینی با تأکید بر فراهم‌سازی سازوکارهای حضور مؤثر بخش خصوصی تصریح کرد: ظرفیت بخش خصوصی قابل‌توجه است و می‌بایست با کسب بهره از این ظرفیت‌ها، پرداخت دقیق مطالبات و تأمین امنیت، حضور این بخش را دوچندان کنیم.
نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: انرژی‌های تجدید پذیر ظرفیت بسیار بالایی دارند و نباید از آن‌ها غافل بود. بر اساس مطالعات و شواهد موجود، می‌توانیم حدود ۱۴۰ هزارمگاوات ظرفیت انرژی تجدید پذیر (خورشیدی، بادی و برق آبی‌های کوچک) استفاده کنیم و کمبود موجود را رفع کنیم.
وی همچنین ادامه داد: درشرایط کنونی حدود ۹۰۰ مگاوات برق از انرژی‌های تجدید پذیر تأمین و به مدار برق کشور وارد می‌شود. چنین میزانی آن‌هم در شرایطی که دنیا به سمت حرکت درحال انرژی‌های تجدید پذیر است، بسیار کم و ناچیز می‌باشد. امروزه بهره‌گیری از انرژی‌های تجدید پذیر اولویت حوزه انرژی شده است؛ به‌عنوان‌مثال کشور آلمان سطح بهره‌گیری و تأمین برق از انرژی‌های تجدید پذیر را به ۶۰ الی ۷۰ درصد رسانده است. همچنین اسپانیا و ترکیه نیز چنین رویکردی را دردستورکار خود قرار داده‌اند و سایر کشورها نیز به دنبال تحقق این مسئله مهم می‌باشند.
نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: باید افق و دورنمای نیاز برق در کشور را به درستی ارزیابی کنیم و با کمک بخش خصوصی مانع از بروز چالش‌های حوزه انرژی از جمله کمبود برق شویم. بخش خصوصی نیازمند امنیت و اطمینان است تا حضور مستمر بدارد. دراین راستا ضرورت دارد تا بسترسازی درست کنیم و امنیت موردنیاز را برای این بخش فراهم سازیم. بخش خصوصی باید  امنیت و اطمینان داشته باشد و بداند که وزارت نیرو و شرکت توانیر مازاد تولید را از این بخش خریداری می‌کند و بهای آن را می‌پردازد.
نماینده مردم گرگان وآق قلا درمجلس شورای اسلامی با تأکید بر مشارکت مردم همچنین خاطرنشان کرد: باید زمینه حضور مردم را فراهم ساخت و از ظرفیت‌های موجود به‌درستی بهره برد. متأسفانه اکنون سهم انرژی‌های تجدید پذیر در تأمین برق حدود یک درصد است و این قابل قبول نیست.
وی یادآور شد: ظرفیت‌های موجود در بخش انرژی‌های تجدید پذیر را به بخش خصوصی بدهیم، امنیت بخش خصوصی را فراهم سازیم و با بسترسازی صحیح، مشارکت مردم در حوزه انرژی را عملیاتی سازیم. طی سال‌های اخیر اقدامات مذکور در دستورکار قرار گرفته اما ضعیف بوده و نتیجه مطلوب حاصل نشده است.
سنگدوینی گفت: مردم باید اطمینان کسب کنند که نتیجه صرفه‌جویی در حوزه انرژی به سفره‌هایشان برمی‌گردد. مادامی‌که عایدی برای مردم وجود نداشته باشد، مشارکت نیز شکل نخواهد گرفت. مقام معظم رهبری در نام‌گذاری سال جاری به موضوع جهش تولید با مشارکت مردم تأکید داشته‌اند. براین اساس باید بستر مشارکت هرچه تمام‌تر مردم را فراهم ساخت و در این حوزه غفلت نکرد.
نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: به حضور بخش خصوصی ناچاریم و می‌بایست زمینه افزایش سرمایه‌گذاری را فراهم سازیم. درشرایط کنونی تولید نیازمند بخش‌های مکمل است و نباید تنها حاکمیت حضور بدارد. امروز دنیا در حال بهره‌گیری از ظرفیت بخش خصوصی است و دراین راستا باید حضور مؤثر این بخش را عملیاتی سازیم، میزان موردنیاز را تولید کنیم و مازاد تولید را یا صادرکنیم یا به فولاد، پتروشیمی و ... اختصاص دهیم.
وی با اشاره به نقش بانک‌ها در حضور بخش خصوصی گفت: بانک‌ها باید کمک کنند و با پرداخت تسهیلات زمینه حضور بخش خصوصی را رقم بزنند. شرکت ملی گاز اقدام بسیارخوبی انجام داده و به‌منظور صرفه‌جویی گاز طبیعی، معاملاتی‌کردن گواهی صرفه‌جویی گاز طبیعی را به ثمر رسانده‌ است. به‌موجب این اقدام بهینه‌سازی مصرف افزون بر مشارکت مردم در تولید باهدف تحقق شعار سال ۱۴۰۳ و انتفاع مصرف‌کنندگان نهایی گاز طبیعی فراهم می‌گردد. بی‌شک اقداماتی از این دست بسیار حائزاهمیت است و عدم به‌کارگیری چنین اقداماتی موجب می‌گردد تا چالش‌های حوزه برق رفع نشود. متأسفانه طی ایام اخیر بخش صنعت، بخش‌های تولیدی و چه بسا بخش‌های خانگی با خاموشی روبه‌رو اند. در چنین فرآیندی اگر یک منطقه چاه آب شرب بدارد، آب شرب نیز قطع خواهد شد و مردم علاوه بر قطعی برق، قطعی آب نیز خواهند داشت و این مسئله زمینه بروز و شکل‌گیری نارضایتی است.
سنگدوینی در پایان این گفت‌وگو با تأکید بر استفاده از پنل‌های خورشیدی بیان کرد: دولت و وزارت نیرو باید حضور بخش خصوصی را تقویت کنند، به دنبال انرژی‌های تجدید پذیر و بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود بروند. ظرفیت‌های بادی و خورشیدی در بسیاری از استان‌های کشور همچون استان سیستان و بلوچستان چشمگیر است و نباید از آن غافل بود. توأمان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود باید بستر افزایش سرمایه‌گذاری را فراهم‌سازیم و به سرمایه‌گذاران کمک کنیم.

محمد بهرامی، نایب‌رئیس دوم کمیسیون انرژی مجلس:
رفع کمبود برق در گرو حضور مؤثر بخش خصوصی است
محمد بهرامی، نایب‌رئیس دوم کمیسیون انرژی و نماینده مردم شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی با اشاره به کمبود برق و چالش‌های مطرح در این حوزه، حضور بخش خصوصی را گامی حائز اهمیت دانست و به خبرنگار «رسالت» اظهارکرد: طی ادوار مختلف و در زمینه‌های گوناگون همواره بخش خصوصی نقش مؤثر و کارآمد ایفا کرده است. بنابراین نباید ازظرفیت این بخش غافل بود.
وی با اشاره به اثرات حضور بخش خصوصی در افزایش بهره‌وری افزود: هرکجا که رشد و پیشرفت رقم خورده به‌موجب حضور بخش خصوصی بوده که به کمک دولت آمده و بهره‌وری را به حداکثر خود رسانده است.
بهرامی با تأکید بر اینکه رفع کمبود برق درگرو حضور مؤثر بخش خصوصی است، تصریح کرد: بخش خصوصی ثابت کرده است که می‌تواند با سازوکار درست ورود کند و موانع را برطرف سازد. ازاین‌رو می‌بایست برای حل چالش‌های حوزه انرژی نیز از این بخش کمک گرفت و کوشید تا ناترازی و کمبودها برطرف گردد.
نایب‌رئیس دوم کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تحقق رشد ۸ درصدی برق را که در برنامه هفتم توسعه هدف‌گذاری شده است، در گرو بهره‌گیری از ظرفیت‌‌های بخش خصوصی دانست و دراین باره همچنین خاطرنشان کرد: بخش‌های صنعتی، اقتصادی، پروژ‌ه‌های دارای ناترازی نیازمند همراهی و حضور بخش خصوصی است. بدیهی است که رشد ۸ درصدی درنظرگرفته شده برای صنعت برق نیز با حضور و کمک بخش خصوصی ممکن خواهد بود.  
نماینده مردم شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی در پایان این گفت‌وگو بیان داشت: به‌منظور کاهش و رفع چالش‌های حوزه برق در گام نخست نیازمند حضور بخش خصوصی و در گام‌های بعدی نیازمند مدیریت، نظارت و همراهی دولت باشیم. حضور و اقدام دولت به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست و چالش‌های موجود را برطرف نخواهد کرد.