چگونه می توان در برابر مخاطرات نوین مصون ماند؟
ضرورت مبارزه با سلطه آمریکا بر صنعت هوش مصنوعی
دکتر محمود لیائی،تحلیلگر ارشد حوزه فناوری و هوش مصنوعی
صنعت هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یکی از محورهای اصلی تحولات فناوری در قرن بیست‌ویکم، نقشی تعیین‌کننده در آینده اقتصاد، امنیت و اداره جوامع جهانی ایفا می‌کند. ایالات متحده آمریکا با سرمایه‌گذاری‌های عظیم و سیاست‌های هدفمند، جایگاه خود را به‌عنوان پیشرو در این صنعت تثبیت کرده است. این سلطه، که یادآور تسلط دلار بر اقتصاد جهانی است، نگرانی‌هایی را به همراه داشته و نیاز به راهکارهایی برای کاهش وابستگی کشورها به فناوری آمریکایی را بیش از پیش برجسته کرده است. در این مقاله، میزان سرمایه‌گذاری آمریکا و دیگر کشورها در هوش مصنوعی، سهم آن‌ها از بازار جهانی، چالش‌های ناشی از این سلطه و راه‌های عملی مقابله با آن بررسی می‌شود.
سرمایه‌گذاری آمریکا و دیگر کشورها در هوش مصنوعی
ایالات متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در صنعت هوش مصنوعی شناخته می‌شود. بر اساس گزارش‌ها، در سال 2025، شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل، مایکروسافت، آمازون و متا، همراه با دولت آمریکا، طرحی 500 میلیارد دلاری برای توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی اعلام کرده‌اند که دونالد ترامپ آن را «بزرگ‌ترین طرح از نوع خود در تاریخ» توصیف کرده است. ایلان ماسک نیز با راه‌اندازی بزرگ‌ترین سایت هوش مصنوعی دنیا و معرفی گروک از طریق شرکت xAI، این برتری را تقویت کرده است. برخی منابع تخمین می‌زنند که آمریکا بیش از 50 درصد از کل سرمایه‌گذاری جهانی در این حوزه را به خود اختصاص داده است.چین، به‌عنوان رقیب اصلی آمریکا، با برنامه «ساخت چین 2025» در تلاش است تا صنعتی به ارزش 400 میلیارد یوان (حدود 60 میلیارد دلار) تا سال 2025 ایجاد کند که تأثیری 5 تریلیون یوانی (حدود 750 میلیارد دلار) بر صنایع وابسته خواهد داشت. این کشور با سرمایه‌گذاری در مدل‌های زبانی ارزان‌قیمت و ثبت اختراعات متعدد، فاصله خود با آمریکا را کاهش داده است. اتحادیه اروپا نیز با سرمایه‌گذاری 50 میلیارد یورویی دولتی و 150 میلیارد یوروی بخش خصوصی، رویکردی همکاری‌محور را دنبال می‌کند. کشورهایی مانند هند، ژاپن، کره جنوبی و کانادا نیز با تمرکز بر نوآوری و تولیدات علمی، سرمایه‌گذاری‌های خود را افزایش داده‌اند، اما همچنان از نظر مقیاس عقب‌تر از آمریکا و چین هستند.
سهم آمریکا و کشورهای بزرگ از بازار جهانی هوش مصنوعی
بازار جهانی هوش مصنوعی در سال 2023 ارزشی حدود 150 میلیارد دلار داشت و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 به بیش از 1.8 تریلیون دلار برسد. آمریکا با بیش از 2000 شرکت فعال، از جمله غول‌های فناوری مانند گوگل، مایکروسافت و اوپن‌ای‌آی، حدود 40 تا 50 درصد از این بازار را در اختیار دارد. چین با بیش از 1000 شرکت، مانند Baidu، Tencent و Alibaba و تمرکز بر کاربردهای صنعتی و نظامی، سهمی حدود 20 تا 30 درصد دارد. اتحادیه اروپا به‌طور کلی حدود 10 درصد از بازار را کنترل می‌کند، که بریتانیا با 121 شرکت پیشرو، سهمی حدود 5 درصد را در این میان دارد. هند (4 درصد)، ژاپن (3 درصد)، کره جنوبی (2 درصد) و سایر کشورها (کمتر از 10 درصد) نیز در حال افزایش نفوذ خود هستند، اما مجموع سهم آن‌ها همچنان از سلطه آمریکا کمتر است.این برتری آمریکا با تسلط بر زیرساخت‌های کلیدی مانند تراشه‌های پیشرفته (از طریق شرکت‌هایی مثل انویدیا) و سامانه‌های ابری تقویت می‌شود، که بسیاری از کشورها را به فناوری آمریکایی وابسته کرده است.
چالش‌ها و تهدیدات سلطه آمریکا بر هوش مصنوعی
سلطه آمریکا بر هوش مصنوعی تهدیداتی جدی به همراه دارد:
وابستگی فناوری: بسیاری از کشورها به پلتفرم‌ها و فناوری‌های آمریکایی وابسته‌اند، که می‌تواند استقلال و امنیت ملی آن‌ها را به خطر بیندازد.تسلط بر داده‌ها: شرکت‌های آمریکایی با دسترسی به حجم عظیمی از داده‌های جهانی، الگوریتم‌های خود را بهبود می‌بخشند و بر بازار مسلط می‌مانند.تأثیرات سیاسی و امنیتی: این سلطه می‌تواند به ابزاری برای نفوذ سیاسی و امنیتی تبدیل شود، مشابه استفاده از دلار در اقتصاد جهانی.
راهکارهای مقابله با سلطه آمریکا بر هوش مصنوعی
برای کاهش این سلطه، رویکردی چندجانبه و هماهنگ ضروری است:
سرمایه‌گذاری مشترک منطقه‌ای و داخلی:
کشورها می‌توانند با تشکیل ائتلاف‌هایی مانند اتحادیه اروپا یا سازمان همکاری شانگهای و بریکس و افزایش سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی، زیرساخت‌های مستقل هوش مصنوعی را توسعه دهند. ایجاد صندوق‌های حمایتی و تسهیلات مالی نیز به این امر کمک می‌کند.
توسعه فناوری بومی و متن‌باز:
حمایت از پروژه‌های متن‌باز و مدل‌های زبانی بومی، مانند آنچه چین انجام داده، جایگزینی برای سامانه‌های آمریکایی فراهم می‌کند. این امر با استفاده از استعدادهای داخلی برای نوآوری محقق می‌شود.
تنظیم مقررات مستقل و محدود کردن وابستگی:
وضع استانداردهای مستقل در حوزه اخلاق هوش مصنوعی، حریم خصوصی داده‌ها، و امنیت سایبری، همراه با محدودیت‌هایی بر صادرات فناوری آمریکایی، می‌تواند تعادل قدرت را تغییر دهد.
تقویت آموزش و جذب استعدادها:
سرمایه‌گذاری در آموزش و ایجاد مراکز تحقیقاتی برجسته، از خروج مغزها جلوگیری کرده و نیروی انسانی متخصص را توسعه می‌دهد، که در مقابل جذب استعدادها توسط آمریکا ضروری است.
تنوع‌بخشی به زنجیره تأمین فناوری:
توسعه زنجیره‌های تأمین مستقل، مانند تولید تراشه در آسیا یا اروپا، و استفاده از فناوری‌های غیرآمریکایی، وابستگی به زیرساخت‌های آمریکایی را کاهش می‌دهد.
همکاری‌های بین‌المللی و جنوب-جنوب:
تشکیل اتحادیه‌های فناورانه، مانند همکاری بریکس یا مشارکت کشورهای آسیایی و آفریقایی، هزینه‌ها را تقسیم کرده و قدرت چانه‌زنی در برابر غرب را افزایش می‌دهد.
حمایت از استارت‌آپ‌ها و نوآوری‌های بومی:
ارائه گرنت‌های تحقیقاتی، برگزاری مسابقات نوآوری، و ایجاد مراکز شتاب‌دهنده، اکوسیستم‌های فناوری مستقل را تقویت می‌کند.
نهایتا سلطه آمریکا بر صنعت هوش مصنوعی، با سرمایه‌گذاری‌های کلان، کنترل زیرساخت‌ها، و سهم عظیم بازار، چالشی جدی برای استقلال فناوری دیگر کشورها ایجاد کرده است. با این حال، همان‌طور که جهان در برابر تسلط دلار مقاومت نشان داده، کاهش این سلطه نیز با سرمایه‌گذاری هدفمند، توسعه فناوری بومی، و همکاری‌های بین‌المللی ممکن است. این تلاش‌ها نه‌تنها به اقتصاد و امنیت ملی کشورها کمک می‌کند، بلکه از تبدیل هوش مصنوعی به ابزاری برای سیاست‌های سلطه‌گرانه جلوگیری می‌کند. اکنون زمان آن است که جهان با درس گرفتن از تجربه دلار، برای آینده‌ای عادلانه‌تر و متعادل‌تر در حوزه هوش مصنوعی گام بردارد.
صنعت هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یکی از محورهای اصلی تحولات فناوری در قرن بیست‌ویکم، نقشی تعیین‌کننده در آینده اقتصاد، امنیت و اداره جوامع جهانی ایفا می‌کند. ایالات متحده آمریکا با سرمایه‌گذاری‌های عظیم و سیاست‌های هدفمند، جایگاه خود را به‌عنوان پیشرو در این صنعت تثبیت کرده است. این سلطه، که یادآور تسلط دلار بر اقتصاد جهانی است، نگرانی‌هایی را به همراه داشته و نیاز به راهکارهایی برای کاهش وابستگی کشورها به فناوری آمریکایی را بیش از پیش برجسته کرده است. در این مقاله، میزان سرمایه‌گذاری آمریکا و دیگر کشورها در هوش مصنوعی، سهم آن‌ها از بازار جهانی، چالش‌های ناشی از این سلطه و راه‌های عملی مقابله با آن بررسی می‌شود.
سرمایه‌گذاری آمریکا و دیگر کشورها در هوش مصنوعی
ایالات متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در صنعت هوش مصنوعی شناخته می‌شود. بر اساس گزارش‌ها، در سال 2025، شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل، مایکروسافت، آمازون و متا، همراه با دولت آمریکا، طرحی 500 میلیارد دلاری برای توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی اعلام کرده‌اند که دونالد ترامپ آن را «بزرگ‌ترین طرح از نوع خود در تاریخ» توصیف کرده است. ایلان ماسک نیز با راه‌اندازی بزرگ‌ترین سایت هوش مصنوعی دنیا و معرفی گروک از طریق شرکت xAI، این برتری را تقویت کرده است. برخی منابع تخمین می‌زنند که آمریکا بیش از 50 درصد از کل سرمایه‌گذاری جهانی در این حوزه را به خود اختصاص داده است.چین، به‌عنوان رقیب اصلی آمریکا، با برنامه «ساخت چین 2025» در تلاش است تا صنعتی به ارزش 400 میلیارد یوان (حدود 60 میلیارد دلار) تا سال 2025 ایجاد کند که تأثیری 5 تریلیون یوانی (حدود 750 میلیارد دلار) بر صنایع وابسته خواهد داشت. این کشور با سرمایه‌گذاری در مدل‌های زبانی ارزان‌قیمت و ثبت اختراعات متعدد، فاصله خود با آمریکا را کاهش داده است. اتحادیه اروپا نیز با سرمایه‌گذاری 50 میلیارد یورویی دولتی و 150 میلیارد یوروی بخش خصوصی، رویکردی همکاری‌محور را دنبال می‌کند. کشورهایی مانند هند، ژاپن، کره جنوبی و کانادا نیز با تمرکز بر نوآوری و تولیدات علمی، سرمایه‌گذاری‌های خود را افزایش داده‌اند، اما همچنان از نظر مقیاس عقب‌تر از آمریکا و چین هستند.
سهم آمریکا و کشورهای بزرگ از بازار جهانی هوش مصنوعی
بازار جهانی هوش مصنوعی در سال 2023 ارزشی حدود 150 میلیارد دلار داشت و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 به بیش از 1.8 تریلیون دلار برسد. آمریکا با بیش از 2000 شرکت فعال، از جمله غول‌های فناوری مانند گوگل، مایکروسافت و اوپن‌ای‌آی، حدود 40 تا 50 درصد از این بازار را در اختیار دارد. چین با بیش از 1000 شرکت، مانند Baidu، Tencent و Alibaba و تمرکز بر کاربردهای صنعتی و نظامی، سهمی حدود 20 تا 30 درصد دارد. اتحادیه اروپا به‌طور کلی حدود 10 درصد از بازار را کنترل می‌کند، که بریتانیا با 121 شرکت پیشرو، سهمی حدود 5 درصد را در این میان دارد. هند (4 درصد)، ژاپن (3 درصد)، کره جنوبی (2 درصد) و سایر کشورها (کمتر از 10 درصد) نیز در حال افزایش نفوذ خود هستند، اما مجموع سهم آن‌ها همچنان از سلطه آمریکا کمتر است.این برتری آمریکا با تسلط بر زیرساخت‌های کلیدی مانند تراشه‌های پیشرفته (از طریق شرکت‌هایی مثل انویدیا) و سامانه‌های ابری تقویت می‌شود، که بسیاری از کشورها را به فناوری آمریکایی وابسته کرده است.
چالش‌ها و تهدیدات سلطه آمریکا بر هوش مصنوعی
سلطه آمریکا بر هوش مصنوعی تهدیداتی جدی به همراه دارد:
وابستگی فناوری: بسیاری از کشورها به پلتفرم‌ها و فناوری‌های آمریکایی وابسته‌اند، که می‌تواند استقلال و امنیت ملی آن‌ها را به خطر بیندازد.تسلط بر داده‌ها: شرکت‌های آمریکایی با دسترسی به حجم عظیمی از داده‌های جهانی، الگوریتم‌های خود را بهبود می‌بخشند و بر بازار مسلط می‌مانند.تأثیرات سیاسی و امنیتی: این سلطه می‌تواند به ابزاری برای نفوذ سیاسی و امنیتی تبدیل شود، مشابه استفاده از دلار در اقتصاد جهانی.
راهکارهای مقابله با سلطه آمریکا بر هوش مصنوعی
برای کاهش این سلطه، رویکردی چندجانبه و هماهنگ ضروری است:
سرمایه‌گذاری مشترک منطقه‌ای و داخلی:
کشورها می‌توانند با تشکیل ائتلاف‌هایی مانند اتحادیه اروپا یا سازمان همکاری شانگهای و بریکس و افزایش سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی، زیرساخت‌های مستقل هوش مصنوعی را توسعه دهند. ایجاد صندوق‌های حمایتی و تسهیلات مالی نیز به این امر کمک می‌کند.
توسعه فناوری بومی و متن‌باز:
حمایت از پروژه‌های متن‌باز و مدل‌های زبانی بومی، مانند آنچه چین انجام داده، جایگزینی برای سامانه‌های آمریکایی فراهم می‌کند. این امر با استفاده از استعدادهای داخلی برای نوآوری محقق می‌شود.
تنظیم مقررات مستقل و محدود کردن وابستگی:
وضع استانداردهای مستقل در حوزه اخلاق هوش مصنوعی، حریم خصوصی داده‌ها، و امنیت سایبری، همراه با محدودیت‌هایی بر صادرات فناوری آمریکایی، می‌تواند تعادل قدرت را تغییر دهد.
تقویت آموزش و جذب استعدادها:
سرمایه‌گذاری در آموزش و ایجاد مراکز تحقیقاتی برجسته، از خروج مغزها جلوگیری کرده و نیروی انسانی متخصص را توسعه می‌دهد، که در مقابل جذب استعدادها توسط آمریکا ضروری است.
تنوع‌بخشی به زنجیره تأمین فناوری:
توسعه زنجیره‌های تأمین مستقل، مانند تولید تراشه در آسیا یا اروپا، و استفاده از فناوری‌های غیرآمریکایی، وابستگی به زیرساخت‌های آمریکایی را کاهش می‌دهد.
همکاری‌های بین‌المللی و جنوب-جنوب:
تشکیل اتحادیه‌های فناورانه، مانند همکاری بریکس یا مشارکت کشورهای آسیایی و آفریقایی، هزینه‌ها را تقسیم کرده و قدرت چانه‌زنی در برابر غرب را افزایش می‌دهد.
حمایت از استارت‌آپ‌ها و نوآوری‌های بومی:
ارائه گرنت‌های تحقیقاتی، برگزاری مسابقات نوآوری، و ایجاد مراکز شتاب‌دهنده، اکوسیستم‌های فناوری مستقل را تقویت می‌کند.
نهایتا سلطه آمریکا بر صنعت هوش مصنوعی، با سرمایه‌گذاری‌های کلان، کنترل زیرساخت‌ها، و سهم عظیم بازار، چالشی جدی برای استقلال فناوری دیگر کشورها ایجاد کرده است. با این حال، همان‌طور که جهان در برابر تسلط دلار مقاومت نشان داده، کاهش این سلطه نیز با سرمایه‌گذاری هدفمند، توسعه فناوری بومی، و همکاری‌های بین‌المللی ممکن است. این تلاش‌ها نه‌تنها به اقتصاد و امنیت ملی کشورها کمک می‌کند، بلکه از تبدیل هوش مصنوعی به ابزاری برای سیاست‌های سلطه‌گرانه جلوگیری می‌کند. اکنون زمان آن است که جهان با درس گرفتن از تجربه دلار، برای آینده‌ای عادلانه‌تر و متعادل‌تر در حوزه هوش مصنوعی گام بردارد.
تیتر خبرها
تیترهای روزنامه
-
ایران و معماری جدید قدرت
-
فشارها نمیتواند ما را متوقف کند
-
مذاکرات فرصتی برای تبیین اندیشههای برحق ملت ایران است
-
ایران و عربستان؛ دو کشور مکمل
-
دولت حرکت خود را به مذاکرات گره نزده است
-
معیشت روی ریل تسهیلات
-
رازداری حق بیمار و مسئولیت پزشک
-
ضرورت مبارزه با سلطه آمریکا بر صنعت هوش مصنوعی
-
در ستایش سریال ملی
