جوابیه آموزشوپرورش به همراه پاسخ« رسالت»
تعطیلی پیاپی مدارس تهدیدی برای عدالت آموزشی
گروه اجتماعی
٢٩ دی‌ماه سال گذشته، روزنامه «رسالت» در واکنش به تعطیلی مکرر مدارس به دلیل آلودگی هوا و ناترازی انرژی، گزارشی با عنوان «سال تعطیلی تحصیل» منتشر و هشدار داد که مجازی‌شدن آموزش‌ها سال‌به‌سال به‌نظام تعلیم و تربیت کشور آسیب می‌زند. در این گزارش با استناد به اظهارات علی فرهادی، سخنگوی وزارت آموزشوپرورش عنوان شد که «یک روز تعطیلی مدارس هزار میلیارد تومان هزینه دارد!» در ادامه تأکید شد که این موضوع باید از سوی سیاست‌گذاران مورد‌توجه قرار گیرد، چراکه هرروز تعطیلی مدارس حتی اگر با آموزش مجازی به نحوی رفع‌ورجوع شود، بازهم باعث برهم‌خوردن تعادل میان زمان آموزش و حجم دروس و در نتیجه افت تحصیلی می‌شود.»
جوابیه وزارت آموزشوپرورش: تأکید وزارتخانه بر عدم تعطیلی فرآیند‌های آموزشی
اما معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزشوپرورش معتقد است که این مجموعه در حد توان به وظایف خود عمل نموده و تأکیدات این وزارتخانه پیوسته معطوف برعدم تعطیلی فرآیند‌های آموزشوپرورش در مدارس بوده است.
این معاونت در پاسخ به گزارش مزبور نوشته است: «عزم وزارت آموزشوپرورش همواره بر این بوده که تعطیلی مدارس به حداقل برسد و در صورت الزام به تعطیلی، مدارس با ایجاد آموزش‌های مجازی زمینه غیرحضوری شدن را فراهم نماید. هرچند زیرساخت‌های لازم برای آموزش باکیفیت غیرحضوری دانش‌آموزان نیاز به تقویت دارد، اما تأکید وزارت آموزشوپرورش همواره تعطیل نشدن فرآیند‌های آموزشوپرورش در مدارس است. متأسفانه عنوان انتخاب‌شده در روزنامه «رسالت» با نگاه ژورنالیستی انتخاب‌شده است و محتوای متن هم نشان می‌دهد که آموزشوپرورش در حد توان به وظایف خود عمل نموده است، لذا توصیه می‌شود با رویکردی علمی و فارغ از جوسازی به‌منظور ارتقای کیفیت تحصیل در شرایط مختلف با مشارکت کلیه عوامل سهیم و مؤثر برنامه‌ریزی گردد تا شاهد افزایش بهره‌وری در آموزشوپرورش کشور باشیم.»
پاسخ« رسالت»: سیستم تدریس مجازی، کیفیت آموزش را به‌شدت کاهش داد
مطابق برآوردهای صورت گرفته، از ابتدای آذرماه تا دهم اسفندماه سال گذشته، مدارس تهران حدود ۵۰ روز به دلیل آلودگی هوا، سرما و ناترازی انرژی تعطیل شدند یا آموزش‌ها به‌صورت غیرحضوری برگزار شد. این وضعیت نه‌تنها در تهران، بلکه در بسیاری از شهرهای دیگر کشور نیز مشاهده شد. باوجود تعطیلات مکرر، سیستم آموزش مجازی نیز با مشکلاتی مانند قطعی اینترنت و نقص‌های سامانه شاد مواجه بود، که کیفیت آموزش را به‌شدت کاهش داد. به گفته کارشناسان، این تعطیلی‌ها نه‌تنها باعث افت تحصیلی دانش‌آموزان شد، بلکه فشار مضاعفی بر خانواده‌ها وارد کرد، زیرا بسیاری از والدین مجبور شدند برای جبران آموزش ازدست‌رفته، به معلمان خصوصی متوسل شوند.
ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزشوپرورش، تأکید کرد که کیفیت آموزشی حتی در شرایط عادی و حضوری نیز چندان مطلوب نیست. او به آمارهای بین‌المللی اشاره کرد که نشان می‌دهد ایران در رتبه‌بندی آموزشی در بین ۵۴ کشور، در جایگاه چهارم از انتهای جدول قرار دارد. همچنین، ۴۰ درصد از دانش‌آموزان به سطح سواد خواندن و نوشتن مورد انتظار نمی‌رسند و این آمار در مناطق روستایی به ۷۰ درصد افزایش می‌یابد. سحرخیز همچنین به مشکلات ساختاری مانند کمبود معلمان متخصص و ظرفیت بالای کلاس‌های درس اشاره کرد که سال‌هاست بر نظام آموزشی سایه انداخته است. او افزود که حتی قبل از شیوع کرونا و تعطیلی‌های مکرر، سیستم آموزشی کشور با چالش‌های جدی مواجه بود.
زیانبارتر از تعطیلات، بی‌برنامگی و ناتوانی آموزشوپرورش در جبران این عقب‌ماندگی در مدارس عادی دولتی و پیشی گرفتن مدارس خاص و غیردولتی در این زمینه و تشدید ناعدالتی در نظام آموزشی است.
پیشتر رمضان رحیمی، نماینده مجلس، هشدار داد که تعطیلی‌های مکرر مدارس به عدالت آموزشی آسیب می‌زند. او توضیح داد که خانواده‌های کم‌درآمد قادر نیستند برای جبران تعطیلات، معلم خصوصی استخدام کنند، درحالی‌که خانواده‌های مرفه می‌توانند این هزینه را تقبل کنند. این نابرابری باعث شده است که دانش‌آموزان مناطق محروم بیش‌ازپیش از تحصیل باکیفیت محروم شوند. رحیمی خواستار حل مشکلات ناترازی انرژی و تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی شد. او همچنین به نقش وزارت ارتباطات در بهبود کیفیت اینترنت در مناطق محروم اشاره و تأکید کرد که بدون بهبود زیرساخت‌ها، عدالت آموزشی هرگز تحقق نخواهد یافت.
آینده نامعلوم نظام آموزشی
با توجه به تعطیلی‌های مکرر و مشکلات سیستم آموزش مجازی، آینده نظام تعلیم و تربیت در هاله‌ای از ابهام قرارگرفته است. بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده در حال حاضر حداقل ۴۰درصد زمان آموزش به دلایل مختلف اتلاف می‌شود و به دلیل تعیین ابتدا و انتهای سال تحصیلی با قانونی که در سال ۱۳۷۶ به تصویب رسیده است، عملاً امکانی برای جبران ساعات از دست رفته وجود ندارد. در چنین وضعیتی افت تحصیلی دانش‌آموزان، کاهش کیفیت آموزش و نابرابری‌ها ازجمله چالش‌های پیش‌رو هستند. کارشناسان معتقدند که برای بهبود این وضعیت، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، تقویت زیرساخت‌ها و همکاری بین‌بخشی در سطح دولت است. در غیر این صورت، شکاف آموزشی بین دانش‌آموزان مناطق مختلف بیشتر می‌شود و عدالت آموزشی بیش‌ازپیش تضعیف خواهد شد. همچنین، برخی از کارشناسان پیشنهاد کردند که وزارت آموزشوپرورش باید برنامه‌های جبرانی برای روزهای تعطیل طراحی کند تا دانش‌آموزان بتوانند از آموزش باکیفیت بهره‌مند شوند.
راهکارهای جامع برای حل بحران تعطیلی‌های مکرر
برای مقابله با بحران تعطیلی‌های مکرر مدارس و بهبود کیفیت آموزش، تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی ضروری است. این شامل ارتقای سامانه شاد، توسعه دسترسی به اینترنت پرسرعت در مناطق محروم و تجهیز دانش‌آموزان کم‌بضاعت به ابزار دیجیتال مانند تبلت و لپ‌تاپ می‌شود. همچنین، برگزاری کلاس‌های جبرانی در روزهای پنج شنبه یا تعطیلات تابستانی و استفاده از روش‌های آموزش ترکیبی (حضوری و مجازی) می‌تواند به جبران روزهای تعطیل کمک کند. از سوی دیگر، بهبود کیفیت آموزش حضوری از طریق توانمندسازی معلمان، کاهش تراکم کلاس‌ها و ساخت مدارس جدید نیز باید در دستور کار قرار گیرد.
مطابق تأکیدات کارشناسان، در کنار این اقدامات، حل مشکلات زیرساختی مانند ناترازی انرژی و آلودگی هوا از طریق همکاری با وزارت نیرو و اجرای برنامه‌های بلندمدت زیست‌محیطی ضروری است. همچنین، افزایش عدالت آموزشی با حمایت از دانش‌آموزان محروم، توزیع عادلانه منابع و مشارکت خانواده‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌تواند به کاهش شکاف آموزشی کمک کند. این راهکارها نیازمند همکاری بین‌بخشی و تعهد جدی مسئولان است تا آینده‌ای روشن برای نظام آموزشی رقم بخورد.
٢٩ دی‌ماه سال گذشته، روزنامه «رسالت» در واکنش به تعطیلی مکرر مدارس به دلیل آلودگی هوا و ناترازی انرژی، گزارشی با عنوان «سال تعطیلی تحصیل» منتشر و هشدار داد که مجازی‌شدن آموزش‌ها سال‌به‌سال به‌نظام تعلیم و تربیت کشور آسیب می‌زند. در این گزارش با استناد به اظهارات علی فرهادی، سخنگوی وزارت آموزشوپرورش عنوان شد که «یک روز تعطیلی مدارس هزار میلیارد تومان هزینه دارد!» در ادامه تأکید شد که این موضوع باید از سوی سیاست‌گذاران مورد‌توجه قرار گیرد، چراکه هرروز تعطیلی مدارس حتی اگر با آموزش مجازی به نحوی رفع‌ورجوع شود، بازهم باعث برهم‌خوردن تعادل میان زمان آموزش و حجم دروس و در نتیجه افت تحصیلی می‌شود.»
جوابیه وزارت آموزشوپرورش: تأکید وزارتخانه بر عدم تعطیلی فرآیند‌های آموزشی
اما معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزشوپرورش معتقد است که این مجموعه در حد توان به وظایف خود عمل نموده و تأکیدات این وزارتخانه پیوسته معطوف برعدم تعطیلی فرآیند‌های آموزشوپرورش در مدارس بوده است.
این معاونت در پاسخ به گزارش مزبور نوشته است: «عزم وزارت آموزشوپرورش همواره بر این بوده که تعطیلی مدارس به حداقل برسد و در صورت الزام به تعطیلی، مدارس با ایجاد آموزش‌های مجازی زمینه غیرحضوری شدن را فراهم نماید. هرچند زیرساخت‌های لازم برای آموزش باکیفیت غیرحضوری دانش‌آموزان نیاز به تقویت دارد، اما تأکید وزارت آموزشوپرورش همواره تعطیل نشدن فرآیند‌های آموزشوپرورش در مدارس است. متأسفانه عنوان انتخاب‌شده در روزنامه «رسالت» با نگاه ژورنالیستی انتخاب‌شده است و محتوای متن هم نشان می‌دهد که آموزشوپرورش در حد توان به وظایف خود عمل نموده است، لذا توصیه می‌شود با رویکردی علمی و فارغ از جوسازی به‌منظور ارتقای کیفیت تحصیل در شرایط مختلف با مشارکت کلیه عوامل سهیم و مؤثر برنامه‌ریزی گردد تا شاهد افزایش بهره‌وری در آموزشوپرورش کشور باشیم.»
پاسخ« رسالت»: سیستم تدریس مجازی، کیفیت آموزش را به‌شدت کاهش داد
مطابق برآوردهای صورت گرفته، از ابتدای آذرماه تا دهم اسفندماه سال گذشته، مدارس تهران حدود ۵۰ روز به دلیل آلودگی هوا، سرما و ناترازی انرژی تعطیل شدند یا آموزش‌ها به‌صورت غیرحضوری برگزار شد. این وضعیت نه‌تنها در تهران، بلکه در بسیاری از شهرهای دیگر کشور نیز مشاهده شد. باوجود تعطیلات مکرر، سیستم آموزش مجازی نیز با مشکلاتی مانند قطعی اینترنت و نقص‌های سامانه شاد مواجه بود، که کیفیت آموزش را به‌شدت کاهش داد. به گفته کارشناسان، این تعطیلی‌ها نه‌تنها باعث افت تحصیلی دانش‌آموزان شد، بلکه فشار مضاعفی بر خانواده‌ها وارد کرد، زیرا بسیاری از والدین مجبور شدند برای جبران آموزش ازدست‌رفته، به معلمان خصوصی متوسل شوند.
ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزشوپرورش، تأکید کرد که کیفیت آموزشی حتی در شرایط عادی و حضوری نیز چندان مطلوب نیست. او به آمارهای بین‌المللی اشاره کرد که نشان می‌دهد ایران در رتبه‌بندی آموزشی در بین ۵۴ کشور، در جایگاه چهارم از انتهای جدول قرار دارد. همچنین، ۴۰ درصد از دانش‌آموزان به سطح سواد خواندن و نوشتن مورد انتظار نمی‌رسند و این آمار در مناطق روستایی به ۷۰ درصد افزایش می‌یابد. سحرخیز همچنین به مشکلات ساختاری مانند کمبود معلمان متخصص و ظرفیت بالای کلاس‌های درس اشاره کرد که سال‌هاست بر نظام آموزشی سایه انداخته است. او افزود که حتی قبل از شیوع کرونا و تعطیلی‌های مکرر، سیستم آموزشی کشور با چالش‌های جدی مواجه بود.
زیانبارتر از تعطیلات، بی‌برنامگی و ناتوانی آموزشوپرورش در جبران این عقب‌ماندگی در مدارس عادی دولتی و پیشی گرفتن مدارس خاص و غیردولتی در این زمینه و تشدید ناعدالتی در نظام آموزشی است.
پیشتر رمضان رحیمی، نماینده مجلس، هشدار داد که تعطیلی‌های مکرر مدارس به عدالت آموزشی آسیب می‌زند. او توضیح داد که خانواده‌های کم‌درآمد قادر نیستند برای جبران تعطیلات، معلم خصوصی استخدام کنند، درحالی‌که خانواده‌های مرفه می‌توانند این هزینه را تقبل کنند. این نابرابری باعث شده است که دانش‌آموزان مناطق محروم بیش‌ازپیش از تحصیل باکیفیت محروم شوند. رحیمی خواستار حل مشکلات ناترازی انرژی و تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی شد. او همچنین به نقش وزارت ارتباطات در بهبود کیفیت اینترنت در مناطق محروم اشاره و تأکید کرد که بدون بهبود زیرساخت‌ها، عدالت آموزشی هرگز تحقق نخواهد یافت.
آینده نامعلوم نظام آموزشی
با توجه به تعطیلی‌های مکرر و مشکلات سیستم آموزش مجازی، آینده نظام تعلیم و تربیت در هاله‌ای از ابهام قرارگرفته است. بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده در حال حاضر حداقل ۴۰درصد زمان آموزش به دلایل مختلف اتلاف می‌شود و به دلیل تعیین ابتدا و انتهای سال تحصیلی با قانونی که در سال ۱۳۷۶ به تصویب رسیده است، عملاً امکانی برای جبران ساعات از دست رفته وجود ندارد. در چنین وضعیتی افت تحصیلی دانش‌آموزان، کاهش کیفیت آموزش و نابرابری‌ها ازجمله چالش‌های پیش‌رو هستند. کارشناسان معتقدند که برای بهبود این وضعیت، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، تقویت زیرساخت‌ها و همکاری بین‌بخشی در سطح دولت است. در غیر این صورت، شکاف آموزشی بین دانش‌آموزان مناطق مختلف بیشتر می‌شود و عدالت آموزشی بیش‌ازپیش تضعیف خواهد شد. همچنین، برخی از کارشناسان پیشنهاد کردند که وزارت آموزشوپرورش باید برنامه‌های جبرانی برای روزهای تعطیل طراحی کند تا دانش‌آموزان بتوانند از آموزش باکیفیت بهره‌مند شوند.
راهکارهای جامع برای حل بحران تعطیلی‌های مکرر
برای مقابله با بحران تعطیلی‌های مکرر مدارس و بهبود کیفیت آموزش، تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی ضروری است. این شامل ارتقای سامانه شاد، توسعه دسترسی به اینترنت پرسرعت در مناطق محروم و تجهیز دانش‌آموزان کم‌بضاعت به ابزار دیجیتال مانند تبلت و لپ‌تاپ می‌شود. همچنین، برگزاری کلاس‌های جبرانی در روزهای پنج شنبه یا تعطیلات تابستانی و استفاده از روش‌های آموزش ترکیبی (حضوری و مجازی) می‌تواند به جبران روزهای تعطیل کمک کند. از سوی دیگر، بهبود کیفیت آموزش حضوری از طریق توانمندسازی معلمان، کاهش تراکم کلاس‌ها و ساخت مدارس جدید نیز باید در دستور کار قرار گیرد.
مطابق تأکیدات کارشناسان، در کنار این اقدامات، حل مشکلات زیرساختی مانند ناترازی انرژی و آلودگی هوا از طریق همکاری با وزارت نیرو و اجرای برنامه‌های بلندمدت زیست‌محیطی ضروری است. همچنین، افزایش عدالت آموزشی با حمایت از دانش‌آموزان محروم، توزیع عادلانه منابع و مشارکت خانواده‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌تواند به کاهش شکاف آموزشی کمک کند. این راهکارها نیازمند همکاری بین‌بخشی و تعهد جدی مسئولان است تا آینده‌ای روشن برای نظام آموزشی رقم بخورد.
