پیرامون ضرورت تقویت چندجانبه‌گرایی مطرح شد:

چرخش جهان به‌سوی چندجانبه‌گرایی

گروه سیاسی
در سال‌های اخیر نظم بین‌الملل بیش از هر زمان دیگری در معرض دگرگونی‌های عمیق قرار گرفته است؛ دگرگونی‌هایی که ریشه د‌ر افول تدریجی یک‌جانبه‌گرایی و ناکارآمدی سیاست‌های سلطه‌محور قدرت‌های غربی به‌ویژه آمریکا دارد. تجربه دهه‌های گذشته نشان داده است که یک‌جانبه‌گرایی نه‌تنها به تأمین امنیت پایدار منجر نشده، بلکه با تحمیل جنگ، تحریم، ناامنی و بی‌ثباتی، هزینه‌های سنگینی را بر ملت‌ها تحمیل کرده است. امروز نشانه‌های روشنی از خستگی جهان از سیاست‌های تحمیلی و یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا دیده می‌شود؛ نشانه‌هایی که مسیر حرکت نظام بین‌الملل را به سمت چندجانبه‌گرایی و همکاری‌های متوازن تغییر داده است. در چنین فضایی، جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری برخوردار از موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز و پیشینه تمدنی غنی توانسته است به یکی از بازیگران اثرگذار در روند تقویت چندجانبه‌گرایی تبدیل شود. همسایگی با ۱۵ کشور، دسترسی به آب‌های آزاد، حضور فعال در منطقه‌ای راهبردی و ارتباط با قدرت‌های نوظهور جهانی، ظرفیت‌هایی است که ایران را به کانونی مهم در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی بدل کرده است. این موقعیت، در کنار نفوذ فرهنگی و سیاسی جمهوری اسلامی زمینه‌ای را فراهم کرده تا ایران به‌عنوان کنشگری فعال و الهام‌بخش در عرصه جهانی ایفای نقش کند. از سوی دیگر، شکست‌های مکرر سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا، از تحریم‌های اقتصادی گرفته تا مداخلات پرهزینه، موجب شکل‌گیری موجی از بازاندیشی در میان ملت‌ها و دولت‌های مستقل شده است. امروز بسیاری از کشورها دریافته‌اند که امنیت، توسعه و ثبات پایدار تنها از مسیر همکاری‌های منطقه‌ای، احترام متقابل و چندجانبه‌گرایی واقعی حاصل می‌شود. در همین راستا، پیمان‌ها و ائتلاف‌های نوظهور نظیر بریکس و سازمان همکاری شانگهای در برابر ساختارهای فرسوده و یک‌سویه غربی قد علم کرده‌اند. جمهوری اسلامی ایران با حضور فعال و هدفمند در این سازوکارهای بین‌المللی، نه‌تنها در برابر یک‌جانبه‌گرایی ایستاده، بلکه تلاش کرده است الگویی عملی از چندجانبه‌گرایی مستقل و عدالت‌محور ارائه دهد و تأکید بر همکاری با کشورهای همسایه، تقویت روابط با قدرت‌های نوظهور مانند چین و روسیه و حمایت از چندقطبی شدن نظام بین‌الملل، بخشی از راهبرد کلان برای بهره‌برداری حداکثری از فرصت‌های ژئوپلیتیکی است. در بررسی بیشتر این موضوع به گفت‌وگو با ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و عباس مقتدایی، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

عباس مقتدایی، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس:
 موقعیت ژئوپلیتیکی ایران در معادلات جهانی بی‌بدیل است
عباس مقتدایی، نماینده مردم اصفهان و نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران یکی از معدود کشورهایی است که از منظر جغرافیا و جغرافیای سیاسی موقعیت ممتازی دارد و برخی از امتیازات را می‌توان بدین گونه فهرست کرد؛ نخستین امتیاز این است که جمهوری اسلامی ایران با ۱۵ کشور در منطقه‌ای بسیار مهم و پراهمیت همسایگی دارد. همچنین جمهوری اسلامی ایران به آب‌های آزاد متصل است و برخوردار از ظرفیت ممتازخلیج فارس است که ده‌ها کشور با آن مرتبط می‌باشند و روزانه کشتی‌های متعددی از سراسر جهان در آن رفت‌‌وآمد می‌کنند. یکی دیگر از امتیازات موقعیت جغرافیایی‌مان، برخورداری از جزایر و شهرهایی‌ است که می‌توانند در خشکی و دریا ارتباطات وسیعی را رقم بزنند.
وی افزود: همسایگی غیرمستقیم با کشورهایی که به عنوان قدرت‌های نوظهور اینک شناخته می‌شوند، یکی دیگر از امتیازات موقعیت جغرافیایی ممتازمان است و گفتنی‌است که روسیه و چین از جمله این قدرت‌ها محسوب می‌شوند.
نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: ساختار سیاسی منحصر‌به فرد ایران به‌گونه‌‌ای است که می‌تواند الهام‌بخش سایر ملت‌ها در قاره‌های مختلف جهان باشد. همچنین پیشینه تاریخی کشورمان به‌گونه‌ای است که بسیاری از اقوام و ملت‌های همسایه با آن دارای اشتراکات فرهنگی می‌باشند و رفاقت‌های دیرینه دارند.
نماینده مردم اصفهان در مجلس دوازدهم همچنین خاطرنشان کرد: افزون بر تمامی موارد عنوان شده، می‌توانیم به موقعیت جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که پس از انقلاب اسلامی دارای نفوذ فرهنگی شده است، توجه بداریم.
او متذکر شد: شکل‌گیری جریانات سیاسی، فرهنگی و بین‌المللی جدید پس از ناکامی‌های متعدد اروپایی‌ها طی سال‌ها و ماه‌های اخیر و رقابت روزافزون آمریکا با کشورهایی نظیر چین همگی امواج جدیدی به نفع جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است.
او یادآور شد که جمهوری اسلامی ایران در کانون مقابله با یک‌جانبه‌گرایی قرار دارد و یکی از مدافعان جدی چندجانبه‌گرایی در جهان است و سپس در پایان این گفت‌وگو بیان کرد: رویکرد مقابله با یک‌جانبه‌گرایی با حضور در پیمان شانگهای و بریکس بسیار تقویت شده و جایگاهی رفیع پیدا کرده است. به نظر می‌رسد طی سال‌های آینده، جمهوری اسلامی ایران مقتدر از آنچه که تاکنون عمل کرده است، خواهد بود و جایگاه‌مان رشدیافته‌تر و گسترده‌تر از همیشه خواهد شد. پس از جنگ ۱۲ روزه، اقتدار جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاسی، دفاعی، امنیتی و درکنار آن انسجام اجتماعی و اثرگذاری در عرصه افکارعمومی بیش از پیش و به صورت هرچه تمام‌تر مبرهن  شد که بی‌شک می‌توانیم از آن‌ها بالاترین سطح بهره‌برداری را داشته باشیم و موفق‌تر از همیشه عمل کنیم.


ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس:
 جمهوری اسلامی کانون مؤثر مقابله با یک‌جانبه‌گرایی است
ابراهیم عزیزی، نماینده مردم شیراز و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» بیان کرد: یکی از موضوعات و مشکلاتی که امروز اکثر نظام‌های سیاسی با آن روبه‌رو هستند، موضوع یک‌جانبه‌گرایی برخی کشورها و دولت‌ها  به‌ویژه آمریکا است.
وی افزود: آمریکایی‌ها طی سالیان گذشته تا به امروز همواره رویکرد یک‌جانبه‌گرایی داشته‌اند اما امروز به برکت نگاه بلند و رویکردهای مبتنی بر آزاد اندیشی، جهان درحال تقویت چندجانبه‌گرایی است.
عزیزی تصریح کرد: جهان امروز به رویکرد چندجانبه‌گرایانه نیاز دارد و جمهوری اسلامی ایران نیز امروز با رویکرد چندجانبه‌گرایانه یک کانون مؤثر و بازیگر فعال در موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی شده است. براین اساس اقدامات خوبی صورت گرفته و  روابط بسیارخوبی با کشورهای همسایه نیز برقرار شده است. درحقیقت امروز همراهی و هماهنگی با کشورهای همسو و هم‌پیمان ،فرصت‌های ممتازی را برای یک نظام چندجانبه‌گرایانه رقم زده است.
نماینده مردم شیراز در مجلس دوازدهم همچنین خاطرنشان کرد: امروز باید تلاش کنیم که رویکرد چندجانبه‌گرایانه تقویت گردد. همچنین باید بکوشیم تا تمامی کشورهای مستقل با نگاه جامع و همه‌جانبه این مهم را تقویت کنند.   
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک ممتاز خود به دنبال آن است که از ظرفیت‌های موجود بهره گیرد و مانع از تحت تأثیرقرارگرفتن فرصت‌های ژئوپلیتیکی به موجب یک‌جانبه‌گرایی شود.
او اظهارکرد: همواره توصیه‌مان به ویژه برای کشورهای همسایه این بوده است که رویکرد چندجانبه‌گرایانه را تقویت کنند. نباید اجازه داد کشورهایی که به دنبال فرصت و منافع خود هستند و امنیت منطقه برای‌شان موضوع مهمی نیست، رویکرد یک‌جانبه‌گرایانه را دنبال کنند و در تغییر ژئوپلیتیک راه به‌جایی ببرند.
عزیزی گفت: جمهوری اسلامی ایران با حساسیت موضوعات ژئوپلیتیکی را دنبال می‌کند. همواره تأکید و‌ توصیه داشته‌ایم که کشورهای منطقه می‌توانند تأمین‌کننده امنیت منطقه باشند و برهمین اساس باید کوشید تا روز به روز توسعه رقم بخورد.
او متذکر شد: باید تلاش کرد که جامعه جهانی از رویکرد یک‌جانبه‌گرایانه رهایی یابد و جمهوری اسلامی ایران این موضوع را همواره به عنوان یک راهبرد مطرح کرده است.  او یادآور شد: امروز ائتلاف چین، روسیه و ایران می‌تواند فرصت بی‌نظیری برای بسیاری از کشورهای منطقه و نظام بین‌الملل باشد و خوشبختانه این مهم هم‌اکنون مسیر‌خود را به درستی طی می‌کند.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درپایان این گفت‌وگو بیان کرد: امروز شرایط مطلوب‌تری رقم خورده و بسیاری از نظام‌های سیاسی و مردم دنیا آگاهانه با موضوعات برخورد می‌کنند و درصدد تقویت رویکرد چندجانبه‌گرایانه هستند. بی‌شک توسعه آگاهی خود ایجاد فرصت برای پرهیز از رویکرد یک‌جانبه‌گرایی و تقویت چندجانبه‌گرایی است که جهان به آن نیاز دارد. باید تلاش کنیم که فرصت‌های منطقه‌ای برای تمامی کشورهای منطقه و سایر کشورهایی که دراین رویکرد و نگاه بلند همراه هستند، تقویت گردد. امیدوارم به موجب این همراهی و بلنداندیشی جهان از رویکرد یک‌جانبه‌گرایانه رهایی یابد و به سمت یک وحدت جمعی حرکت کند. بی‌شک در سایه این وحدت، توفیقات بزرگی را برای تمامی کشورهای عضو شاهد خواهیم بود.

چرخش جهان به‌سوی چندجانبه‌گرایی