پاشنه آشیل ناتو

دردسر کشورهای بالتیک برای آتلانتیکی ها

پاشنه آشیل ناتو

گروه بین الملل
بحران های جاری در دو سوی آتلانتیک، وضعیت پیچیده و سختی را در اروپا رقم زده است. از یک سو شکست زلنسکی در جنگ اوکراین و از سوی دیگر، نگرانی از جا به جایی قدرت در کاخ سفید منتج به بروز تنش های مزمن و دنباله داری میان اعضای پیمان ناتو شده است. ترسیم شرایط پساجنگ اوکراین برای آتلانتیکی ها تبدیل به یک دغدغه م توانسته اند دو شهر باخموت و آودیوکا را تسخیر کنند و معادلات میدانی را به سود خود رقم بزنند. اما نگرانی های اصلی ناتو صرفا معطوف به اوکراین و خاک این کشور نمی شود. توسعه طلبی آمریکا و اروپائیان مولد بحران‌ها و حتی جنگ‌های تازه ای در خاک اروپاست.
جنگ‌های بالقوه در اروپا
مقامات اروپایی و استراتژیست‌های امنیتی ونظامی این قاره تأکید دارند که در کشورهای استونی، لیتوانی و لتونی نگرانی از احتمال حمله روسیه افزایش یافته و همین مسئله، هزینه های بازدارندگی را نیز در بین اعضای پیمان آتلانتیک شمالی افزایش خواهد داد. هزینه هایی که می توان از آن تحت عنوان پاشنه آشیلی برای ناتو یاد کرد. در کشورهای یاد شده، تدارکات و اقدام‌های گسترده‌ای با هدف ایجاد آمادگی برای مقابله با حمله احتمالی روسیه در دست انجام است.گذرگاه یا شکاف «سووالکی» ضعیف‌ترین زنجیره پیمان ناتو محسوب می‌شود؛ باریکه‌ای به عرض ۶۵ کیلومتر که کشورهای لهستان و لیتوانی را از هم جدا می‌کند. در یک سر این باریکه بلاروس است و در سر دیگر، کالینینگراد قرار دارد که متعلق به روسیه است اما با این کشور مرزی ندارد.همین حوزه راهبردی مهم می تواند تبدیل به نقطه آشکارساز شکست دیگری برای ناتو تبدیل شود در صورت حمله به لیتوانی این خطر وجود دارد که كشورهای بالتیک در انزوا قرار گیرند. از آغاز حمله روسیه به اوکراین (فوریه ۲۰۲۲) به این سو بیم کشورهای بالتیک از اینکه( به واسطه توسعه طلبی ناتو و اصرار سران آن بر گسترش پیمان آتلانتیک شمالی به شرق) قربانی بعدی حملات روسیه شوند، روز به روز بیشتر می‌شود.البته همان گونه که اشاره شد، این نگرانی معطوف به واکنش و پاسخی است که روس‌ها به توسعه طلبی ناتو و تلاش آن برای محاصره راهبردی روسیه می دهند.
رمزگشایی از یک نگرانی
گابریلیوس لاندسبرگیس، وزیر خارجه لیتوانی به تازگی در طی نشست وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل تصریح کرد: «روس‌ها در پی همه‌چیز هستند. آنها اوکراین را نابود خواهند کرد و کسی چه می‌داند دست به نابودی چه چیزهای دیگری خواهند زد؟اگر اوکراین سقوط کند، برای همه روشن است که بعد از آن نوبت ما خواهد بود. پوتین ول نخواهد کرد؛ او نمی‌تواند دست بردارد.»
واقعیت امر این است که تا قبل از شکست‌های مکرر اخیر ارتش اوکراین، مقامات حوزه بالتیک کمتر در خصوص آینده پژوهی جنگ سخن به میان می آوردند اما اکنون زمزمه هایی در خصوص پایان یافتن جنگ ( با شکست اوکراین )
به گوش می رسد که آنها را نیزنگران ساخته است. به همین خاطر است که در لیتوانی تدارکات برای رویارویی با جنگ احتمالی، جریان دارد. بیش از ۳ هزار و ۳۰۰ پناهگاه زیرزمینی در طی یک سال و نیم گذشته در ایستگاه‌های مترو و یا مدارس احداث شده‌اند. اما لیتوانی این اقدامات را کافی نمی‌داند و به برنامه‌های خود در این راستا همچنان ادامه می‌دهد.آگنه بیلوتایته، وزیر کشور لیتوانی به تازگی گفت: «کار ما هنوز به پایان نرسیده است. پناهگاه‌ها و اقامتگاه‌های اضطراری که تا کنون احداث کرده‌ایم، برای ۹۰۰ هزار نفر گنجایش دارند. این برابر با حدود یک سوم جمعیت کشور ما است.»
این اظهارات بیشتر از آنکه بیانگر نگرانی لیتوانی از جنگ با روسیه باشد، معطوف به نگرانی آنها نسبت به توانایی جمعی ناتو در دفاع از کشورشان است. اگرچه ماده 5 پیمان ناتو ، صیانت از اعضا را در خصوص حمله به یکی از آنها پیش بینی کرده اما آن را تضمین نکرده است. ضمن آنکه مقامات لیتوانی شاهد شکست علنی اوکراین در جنگی هستند که دو سوی آتلانتیک تلاش می کردند از تحقق آن جلوگیری کنند. بنابراین، حوزه بالتیک با نوعی بحران بالقوه راهبردی مواجه شده که عبور از آن به جز اصلاح سیاست‌های کلان آن ( از طریق تنش زدایی با روسیه ) امکان‌پذیر نیست.
پیشگیری از کدام حمله؟!
کشورهای بالتیک قصد دارند مشترکا تأسیسات و پایگاه‌هایی دفاعی در مرز خود با روسیه و بلاروس برپا کنند؛ گفته می‌شود که سیستمی متشکل از پناهگاه‌ها و خطوط دفاعی از سال ۲۰۲۵ میلادی راه‌اندازی خواهد شد.دفاع از اوکراین نیز برای کشورهای بالتیک از اهمیت زیادی برخوردار است و بخشی از برنامه‌های این کشورها در راستای دفاع از خود محسوب می‌شود.به گفته اویکا سیلینا، نخست‌وزیر لتونی، این کشور تا کنون مجموعا یک درصد از کل تولید ناخالص داخلی خود را صرف کمک به اوکراین کرده است. او در سخنرانی اخیر خود در پارلمان لتونی در این باره تصریح کرد: «پیام ما به مهاجان روشن است. بی‌خود به اینجا نیایید چون ما به همراه همپیمانان خود مشترکا از همان سانتی‌متر اول از خاک خود دفاع خواهیم کرد.» کشورهای بالتیک همچنین قصد دارند توانایی‌ها و قابلیت‌هایی خود در مقابله با حملات هیبریدی را تقویت کنند. سال گذشته در یک حمله شیشه خودروی وزیر کشور استونی و یک روزنامه‌نگار شکسته شد و همچنین آثار تاریخی استونی تخریب شدند. ادعا شد که عاملان از مسکو مأمور انجام این حملات شده بودند.با این حال چنین ادعایی با تکذیب کاخ کرملین و وزارت امورخارجه روسیه مواجه شد.صورت مسئله این است که بازی لیتوانی در زمین ناتو نیز می تواند به همان میزان تبعیت اوکراین از استراتژی گسترش پیمان آتلانتیک شمالی به شرق خطرناک باشد. موضوعی که به نظر می رسد مقامات این کشور و برخی کشورهای دیگر حوزه بالتیک به درستی درک نکرده اند! یکی از افرادی که در خلق تنش‌های بالقوه میان لیتوانی و روسیه نقش به سزایی دارد، رئیس دولت استونی است. کایا کالاس، رئیس دولت استونی از مدافعان برخوردی قاطعانه با روسیه است و از پشتیبانان فعال اوکراین محسوب می‌شود. روسیه چندی پیش نام رئیس دولت استونی را در فهرست افراد تحت پیگیرد قرار داد. آیا این تنش بالقوه می تواند در آینده ای نزدیک یا حتی دور به جنگی بالفعل( مانند جنگ اوکراین )
تبدیل شود؟!