منتظر باد بمانیم؟

جوابیه سازمان حفاظت محیط زیست به روزنامه «رسالت» به همراه پاسخ ما

منتظر باد بمانیم؟

پیرو انتشار خبری تحت عنوان منشأ آلودگی هوا در هاله‌ای از غبار به تاریخ 10/10/1402 در روزنامه«رسالت»، سازمان محیط زیست جوابیه ای جهت تنویر افکار عمومی ارسال کرده است.
به گزارش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، روزنامه «رسالت» به واکاوی منشأ آلودگی هوای کشور پرداخته است و در بخشی از مطلب موضوعی به نام تناقض‌گویی مسئولین درباره مصرف مازوت مطرح شده است و نویسنده این متن صحبت‌های علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر اینکه در تهران، البرز و اصفهان مازوت‌سوزی نداریم را در مقابل صحبت‌های رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران که پیش‌تر مازوت‌سوزی را یکی از دلایل آلودگی هوای تهران دانسته بود، قرار داده است.
این مطلب در حالی مطرح می‌شود که صحبت‌های این عضو شورای شهر تهران مبنی بر گزارشی بود که در سال 1401 در مجلس شورای اسلامی مطرح شده و براساس این گزارش نیز از نیروگاه‌های موثر بر شهر تهران تنها از نیروگاه منتظر قائم البرز نام برده شده بود که در سال 1401 در برهه‌ای به دلیل افزایش مصرف گاز مازوت‌سوزی داشته است اما در سال 1402 همانطور که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده و همچنین نظارت میدانی را نیز از نیروگاه انجام داده است، منتظرقائم مازوت‌سوزی نداشته است.
مطلب روزنامه «رسالت» که در تاریخ 9/10/1402 منتشر شده است، در حالی است که حدودا یک ماه پیش درخصوص این ادعای شورای شهر تهران شفاف سازی شد و مهدی چمران، رئیس شورای شهر نیز عنوان کرد که ادعای برخی اعضای این شورا مبنی بر گزارشی مربوط به سال 1401 بوده و در سال 1402 در نیروگاه‌های مؤثر بر تهران مازوتی سوزانده نشده است.
اینکه روزنامه «رسالت» با گذشت یک ماه از شفاف‌سازی موضوع بازهم به صحبت‌های اعضای شورای شهر تهران استناد می‌کند از دو حالت خارج نیست؛ اول اینکه نویسنده متن یک ماه است تورقی در روزنامه و صفحات خبرگزاری‌های معتبر کشور نداشته و یا اینکه عامدانه قصد دارد تا موضوعی که از اساس تکذیب شده را به عنوان منشأ آلودگی هوا به خورد مردم بدهد.
در قسمتی دیگر از متن به صحبت‌های رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر اینکه «اگر شرایط اقلیمی کمک کند، با این سمت‌وسویی که گرفته شده است، حداقل تا 10 سال آینده دیگر این روزها در تهران تجربه نخواهد شد.» اشاره شده و نویسنده بدون نام بردن از هیچ کارشناسی ! آورده است که منوط کردن حل این معضل به تغییر شرایط آب و هوایی از نظر کارشناسان محیط زیست پذیرفته نیست.
این ادعا در حالی مطرح می شود که مدیریت آلودگی هوا براساس سرعت و جهت وزش باد و میزان بارندگی یک روش کاملا علمی است که در همه کشورهای جهان مشاهده می شود.
به عنوان مثال در شهر تهران، در سال 1397 بدون اینکه هیچ اقدام خاصی انجام شود، یکی از بهترین سال‌ها در دهه اخیر برای هوای پایتخت رقم خورد که این شرایط تنها به دلیل سرعت خوب وزش باد در نیمه دوم سال بود.
همچنین در شهر پاریس نیز که یکی از پایتخت‌های پاک جهان محسوب می شود، علیرغم همه اقدامات انجام شده، سال گذشته شاهد آلودگی هوا بودیم که دلیل آن شرایط جوی حاکم این شهر بوده است.
بی‌شک آلودگی هوا به دلیل انباشت تکالیف انجام نشده در سال‌های گذشته و الگوی نادرست توسعه در کلان‌شهرها ایجاد شده و شرایط اقلیمی نیز تأثیر بسیاری بر آن شرایط داشته اند، لذا حل معضلی که طی سالیان دراز ایجاد شده به بازه‌ای میان 5 تا 10 سال که بارها در صحبت‌های رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مطرح شده است، نیاز دارد.
موضوع دیگر مربوط به تیتر این مطلب است که منشأ آلودگی هوا را در هاله‌ای از ابهام دانسته است در صورتی که نقش عمده منابع متحرک، ثابت و موارد جانبی مانند پسماندسوزی در آلودگی هوا مشخص است و اگر دست‌اندرکاران این روزنامه قصد دارند که واقعا کمکی به حل معضل آلودگی هوا بکنند، باید به سراغ آدرس درست بروند.
در پایان خاطرنشان می‌شود، اگرچه مطالب متعدد روزنامه «رسالت» در جهت روشنگری درخصوص آلودگی هوا‌، کمک زیادی خواهد کرد اما رعایت انصاف و استفاده از اطلاعات درست و به‌روز، شرط احترام به مخاطب در رسانه است.
پاسخ روزنامه«رسالت»: همیشه نمی‌توان برای رفع آلودگی هوا منتظر باد ماند
بی تردید شرط احترام به مخاطب شفاف سازی است که در توضیحات سازمان محیط زیست خبری از این شفافیت نیست و همانطور که این سازمان در جوابیه خود تأکید کرده، وظیفه همه ما تحلیل درست و ارائه آدرس صحیح برای تصمیم‌گیری دقیق است.
چندی پیش ریاست این سازمان با اوج گرفتن وضعیت آلودگی هوا اذعان کرد: «به عنوان امین مردم اعلام می‌کنم که مازوت‌سوزی در هیچ یک از پالایشگاه‌هایی که نزدیک کلانشهر‌ها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود.» گفته‌ای که نشانه‌ای از استفاده از سوخت‌های گوگرددار در بخش‌هایی مانند شهرک‌های صنعتی و معادن شن و ماسه در آن دیده نمی‌شود. کما اینکه مدیر کل حفاظت محیط زیست در استان مرکزی نیز خبر داده که ۵۰ مشعل از مجموع ۷۲ مشعل نیروگاه حرارتی شازند، با سوخت مازوت فعالیت می‌کنند. به گفته یوسف یوسفی، مازوت‌سوزی در این نیروگاه روز ۲۰ آذرماه آغاز شد و در حال حاضر در هر شبانه روز چهار میلیون لیتر مازوت در این واحد مصرف می‌شود. به این ترتیب گروهی از ساکنان اراک در اعتراض به آلودگی هوای این شهر بر اثر مازوت‌سوزی در نیروگاه شازند که به شکل رسمی اعلام شده بود، روز سه‌شنبه ۱۹ دی‌ماه برای بار دوم در محوطه «باغ ملی» این شهر تجمع کردند. صرف نظر از تناقض گویی و اظهارات غیرشفاف سازمان محیط زیست، اگر بپذیریم که مازوتی در نیروگاه تهران و البرز سوزانده نمی‌شود اما محدودیت گاز، سایر صنایع را به مصرف مازوت سوق داده است و دبیر انجمن صنعت سیمان گفته است: «70 درصد تولید سیمان کشور اکنون با سوخت مازوت تولید می‌شود» و حالا وضعیت آلودگی هوای کلانشهرهای کشور از جمله تهران به قدری بغرنج شده که حتی بارش باران نیز تنها چند ساعت می‌تواند به پاک شدن هوا کمک کند. طبق آمار، تهران از ابتدای امسال و درعرض10ماه فقط 9 روز هوای پاک داشته و مازوت‌سوزی این آلودگی را تشدید می‌کند.
در بخشی از این جوابیه تأکید شده که «مدیریت آلودگی هوا براساس سرعت و جهت وزش باد و میزان بارندگی یک روش کاملا علمی است که در همه کشورهای جهان مشاهده می شود»! حال اینکه همیشه نمی‌توان برای رفع آلودگی هوا منتظر باد ماند. آلودگی هوا، موضوعی است که تجربه جهانی را به‌خود می‌بیند. بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته این موضوع را تجربه کرده و برای آن راهکار یافته‌اند، درواقع موضوع آلودگی هوا، مسئله‌ای لاینحل نیست. هوای پاک مستلزم به‌کارگیری راهکار‌های کارشناسی شده در طول سال است و گویا سازمان محیط زیست باد را تنها راهکار برای حل مشکلات ناشی از آلودگی هوا می‌داند! متولی اصلی رفع آلودگی هوا سازمان مزبور است و به جای انتظار برای وزش باد و وقوع باران باید قانون هوای پاک که سال‌هاست تصویب شده اجرایی شود. این قانون طی سال‌های گذشته به درستی اجرایی نشده و شاهد تنفس هوای آلوده برای شهروندان هستیم.