چرا کریدورهای حمل‌ونقل نقشی کلیدی در توسعه پایدار دارند؟
کریدورها؛ شاهراه توسعه
گروه اقتصادی
در دنیای کنونی که اقتصاد جهانی با شتابی بی‌سابقه به سوی دیجیتالی شدن و زنجیره‌های تأمین حرکت می‌کند، نقش زیرساخت‌های حمل‌ونقل دیگر تنها در تسهیل جابه‌جایی کالا خلاصه نمی‌شود؛ بلکه به یکی از مؤلفه‌های اصلی قدرت اقتصادی، پیشران توسعه پایدار و بستر دیپلماسی اقتصادی تبدیل‌شده است. در چنین شرایطی، کشورهایی که بتوانند با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی، منابع انسانی متخصص و ظرفیت‌های داخلی خود به گره‌گاه کریدورهای بین‌المللی تبدیل شوند، در معادلات آینده اقتصاد جهانی جایگاهی استراتژیک خواهند یافت. خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن مزیت‌های بی‌نظیر جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی، در مسیر کریدورهای مهم بین‌المللی شمال جنوب، شرق غرب و محورهای ترانزیتی اوراسیا نقش قابل‌توجه و ظرفیت چشم‌گیری دارد اما این مزیت بالقوه، در صورتی به صورت هرچه‌تمام‌تر بالفعل خواهد شد که زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقلی کشور توسعه یابد، پیوندهای منطقه‌ای تقویت شود و بسترهای همکاری و رونق اقتصادی با همسایگان به صورت پایدارتر شکل گیرد. در این میان به تازگی مجمع توسعه پایدار سازمان همکاری اقتصادی اکو فرصتی مغتنم برای گفت‌وگو، هم‌فکری و اقدام مشترک در راستای توسعه کریدورهای منطقه‌ای فراهم کرد. مجمعی که در آن، متخصصان اقتصادی و تصمیم‌سازان منطقه‌ای گرد هم آمدند تا درباره آینده اتصال منطقه‌ای و راه‌های هموارسازی مسیر تجارت و سرمایه‌گذاری بحث کنند. گفتنی است که نخستین مجمع توسعه پایدار سازمان همکاری اقتصادی اکو، باهدف رشد شاخص‌های توسعه پایدار و با حضور وزیران و مقامات ارشد از کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو، طی روزهای هشتم و نهم اردیبهشت‌ماه در شهر آرکاداغ کشور ترکمنستان برگزار شد و هیئت عالی‌رتبه ایرانی به ریاست سید حمید پورمحمدی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، نیز در این اجلاس حضور داشت. وی پیرامون اهمیت گسترش روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف و راه‌های ارتقای همکاری‌ها، بحث و تبادل‌نظر کرد. همچنین در دیدار با رشید مردوف، معاون رئیس کابینه وزرا و وزیر امور خارجه ترکمنستان، پیرامون راه‌های گسترش روابط سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و تجارت دو کشور گفت‌وگو داشت. شایان‌ذکر است تا بگوییم که در دیدار رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور با دبیر کل سازمان همکاری اقتصادی اکو که در حاشیه اولین مجمع توسعه پایدار اکو در ترکمنستان انجام شد، بر نقش جمهوری اسلامی ایران در توسعه پایدار به ویژه در حوزه حمل‌ونقل میان کشورهای عضو اکو تأکید گشت. طرفین در این دیدار، به بررسی استراتژی‌هایی برای بهبود کریدورهای حمل‌ونقل و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای برای رسیدگی به چالش‌هایی که کشورهای محصور در خشکی با آن‌ها مواجه هستند و درنتیجه ارتقای جابه‌جایی بی‌وقفه کالاها و خدمات در سراسر مرزها، پرداختند و اسد مجید خان، دبیر کل سازمان همکاری اقتصادی اکو، از تلاش‌های مستمر جمهوری اسلامی ایران در توسعه پایدار به ویژه در حوزه حمل‌ونقل و ارتباطات قدردانی کرد. دبیر کل اکو با ابراز قدردانی از تعهد دولت ایران به میزبانی سیزدهمین اجلاس وزیران حمل‌ونقل اکو در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، بر اهمیت این رویداد در ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای و تقویت ارتباط حمل‌ونقل بین کشورهای عضو تأکید کرد. وی از معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران درخواست کرد که جمهوری اسلامی ایران به نقش رهبری خود در ارتقای اتصال و شیوه‌های پایدار در منطقه ادامه دهد. در بررسی بیش‌تر این موضوع و در پاسخ به اینکه چرا کریدورهای حمل‌ونقل نقشی کلیدی در توسعه پایدار دارند، مواردی را بررسی خواهیم کرد که در ادامه می‌خوانید.
کریدورهای کارآمد، عامل رقابت‌پذیری اقتصادی
زیرساخت حمل‌ونقل مناسب، زمان و هزینه جابه‌جایی کالاها را کاهش می‌دهد و به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد با هزینه کمتر به بازارهای هدف دست یابند. این موضوع به صورت مستقیم بر توان رقابت اقتصادی کشورها اثرگذار است. کشورهایی که نتوانند خود را به شبکه‌های منطقه‌ای و جهانی حمل‌ونقل متصل کنند، دیر یا زود از رقابت جهانی عقب می‌مانند. از طرفی دیگر بهبود کریدورها نه‌تنها موجب تسهیل تجارت می‌شود، بلکه منجر به فعال شدن صنایع وابسته مانند حمل‌ونقل، تعمیر و نگهداری، تولید قطعات، خدمات لجستیک و زنجیره تأمین می‌شود. این حوزه‌ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد اشتغال می‌کنند و از تمرکز اقتصادی در پایتخت‌ها می‌کاهند. تقویت کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی همچنین می‌تواند توازن منطقه‌ای ایجاد کرده و توسعه را از مراکز شهری به مناطق کمتر برخوردار هدایت کند. این امر ضمن کاهش فشار مهاجرت به کلانشهرها، موجب توسعه متوازن و عدالت شهری نیز خواهد شد. مطلوب است تا عنوان بداریم که بدون همکاری و هماهنگی میان کشورها نمی‌توان عملکرد موفقی داشت. بنابراین در این مسیر توسعه همکاری‌های مشترک توأمان با ایجاد پنجره‌های واحد، سیستم‌های دیجیتال گمرکی و توافق‌نامه‌های مشترک امری بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند سرعت حمل‌ونقل بین‌المللی را تا چندین برابر افزایش دهد.
سرمایه‌گذاری مشترک برای توسعه زیرساخت‌ها
کشورها باید از طریق مشارکت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، تأمین مالی پروژه‌های بزرگ حمل‌ونقلی را امکان‌پذیر کنند. این اقدام هم ریسک پروژه‌ها را کاهش می‌دهد و هم بازدهی را تضمین می‌کند. همچنین با جذب سرمایه‌گذاران خصوصی، می‌توان به توسعه پایدار در این حوزه سرعت بخشید. بنابراین هماهنگی‌ها باید فراتر از گفتمان‌ها باشد و در این مسیر نیاز به تدوین استراتژی‌های مشترک، اهداف زمانی مشخص، نظارت و نقشه راه برای اجرای پروژه‌های لجستیکی بیش از هر چیز ضروری است. با توجه به موقعیت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران، کشورمان می‌تواند نقش پل ارتباطی میان کریدورهای شمال جنوب، شرق غرب و مسیرهای آسیای مرکزی خلیج‌فارس را به صورت هرچه مطلوب‌تر ایفا کند. شایان‌ذکر است تا بگوییم که در این مسیر توسعه خطوط ریلی و پروژه‌های جاده‌ای مرزی نیز امری ضروری است و می‌تواند کشور را به مرکز تبادلات منطقه‌ای تبدیل سازد. از سوی دیگر، حضور فعال جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و اکو، ظرفیت‌های عظیمی برای پیوند اقتصاد کشور با زنجیره‌های جهانی ایجاد کرده است.
حمل‌ونقل، زیربنای آینده
سرنوشت اقتصادی کشورها امر‌وز دیگر به‌تنهایی و در مرزهای جغرافیایی محدود نمی‌شود، بلکه درگرو میزان مشارکت و نقش‌آفرینی آن‌ها در شبکه‌های منطقه‌ای و جهانی است. در چنین فضایی، کریدورهای حمل‌ونقل نه‌تنها ابزار جابه‌جایی فیزیکی کالا هستند، بلکه به‌مثابه شاهراه‌هایی برای تبادل سرمایه، فناوری ونیروی انسانی عمل می‌کنند. تقویت این کریدورها، به معنای فراهم کردن بستری برای رشد صادرات، کاهش هزینه‌های تجارت، افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری و تبدیل یک کشور به کانون اصلی در تعاملات منطقه‌ای است. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در توسعه کریدورها نباید تنها به عنوان یک اقدام عمرانی دیده شود، بلکه باید همچون یک انتخاب راهبردی برای آینده اقتصادی کشور تلقی گردد. از سوی دیگر، همکاری‌های منطقه‌ای به ویژه در چارچوب‌هایی مانند اکو، شانگهای یا اوراسیا، دارای مزایای بسیاری می‌باشند که در بستر برنامه‌‌ریزی‌های بلندمدت توأمان با منافع مشترک شکل می‌گیرند و ظرفیت‌های موجود را دوچندان می‌سازند. در این میان جمهوری اسلامی ایران، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز و پیوند تاریخی‌اش با اقتصادهای منطقه، فرصت بی‌نظیری را دارد که نه‌تنها به عنوان نقطه عبور، بلکه به‌عنوان کانون همکاری اقتصادی و لجستیکی منطقه ایفای نقش کند. لازمه این امر، اولویت‌دادن به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، ساده‌سازی رویه‌های گمرکی، رفع پیچیدگی‌های اداری و هم‌افزایی میان دستگاه‌های داخلی و بهره‌برداری از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی است. اگر این رویکرد با برنامه‌ریزی دقیق، تأمین مالی پایدار و مشارکت بخش خصوصی همراه شود، می‌توان امیدوار بود که کریدورهای منطقه‌ای نه‌تنها شریان‌های عبور کالا، بلکه به مسیرهای عبور از چالش‌ها و ابزارهایی برای شکوفایی مشترک منطقه شوند. در نهایت، مطلوب است تا عنوان بداریم که کریدورهای هموار راه را برای شکوفایی باز خواهند کرد، اگر همراهی، اراده و اقدام مشترک هرچه‌تمام‌تر را با خود داشته باشند.
در دنیای کنونی که اقتصاد جهانی با شتابی بی‌سابقه به سوی دیجیتالی شدن و زنجیره‌های تأمین حرکت می‌کند، نقش زیرساخت‌های حمل‌ونقل دیگر تنها در تسهیل جابه‌جایی کالا خلاصه نمی‌شود؛ بلکه به یکی از مؤلفه‌های اصلی قدرت اقتصادی، پیشران توسعه پایدار و بستر دیپلماسی اقتصادی تبدیل‌شده است. در چنین شرایطی، کشورهایی که بتوانند با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی، منابع انسانی متخصص و ظرفیت‌های داخلی خود به گره‌گاه کریدورهای بین‌المللی تبدیل شوند، در معادلات آینده اقتصاد جهانی جایگاهی استراتژیک خواهند یافت. خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن مزیت‌های بی‌نظیر جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی، در مسیر کریدورهای مهم بین‌المللی شمال جنوب، شرق غرب و محورهای ترانزیتی اوراسیا نقش قابل‌توجه و ظرفیت چشم‌گیری دارد اما این مزیت بالقوه، در صورتی به صورت هرچه‌تمام‌تر بالفعل خواهد شد که زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقلی کشور توسعه یابد، پیوندهای منطقه‌ای تقویت شود و بسترهای همکاری و رونق اقتصادی با همسایگان به صورت پایدارتر شکل گیرد. در این میان به تازگی مجمع توسعه پایدار سازمان همکاری اقتصادی اکو فرصتی مغتنم برای گفت‌وگو، هم‌فکری و اقدام مشترک در راستای توسعه کریدورهای منطقه‌ای فراهم کرد. مجمعی که در آن، متخصصان اقتصادی و تصمیم‌سازان منطقه‌ای گرد هم آمدند تا درباره آینده اتصال منطقه‌ای و راه‌های هموارسازی مسیر تجارت و سرمایه‌گذاری بحث کنند. گفتنی است که نخستین مجمع توسعه پایدار سازمان همکاری اقتصادی اکو، باهدف رشد شاخص‌های توسعه پایدار و با حضور وزیران و مقامات ارشد از کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو، طی روزهای هشتم و نهم اردیبهشت‌ماه در شهر آرکاداغ کشور ترکمنستان برگزار شد و هیئت عالی‌رتبه ایرانی به ریاست سید حمید پورمحمدی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، نیز در این اجلاس حضور داشت. وی پیرامون اهمیت گسترش روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف و راه‌های ارتقای همکاری‌ها، بحث و تبادل‌نظر کرد. همچنین در دیدار با رشید مردوف، معاون رئیس کابینه وزرا و وزیر امور خارجه ترکمنستان، پیرامون راه‌های گسترش روابط سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و تجارت دو کشور گفت‌وگو داشت. شایان‌ذکر است تا بگوییم که در دیدار رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور با دبیر کل سازمان همکاری اقتصادی اکو که در حاشیه اولین مجمع توسعه پایدار اکو در ترکمنستان انجام شد، بر نقش جمهوری اسلامی ایران در توسعه پایدار به ویژه در حوزه حمل‌ونقل میان کشورهای عضو اکو تأکید گشت. طرفین در این دیدار، به بررسی استراتژی‌هایی برای بهبود کریدورهای حمل‌ونقل و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای برای رسیدگی به چالش‌هایی که کشورهای محصور در خشکی با آن‌ها مواجه هستند و درنتیجه ارتقای جابه‌جایی بی‌وقفه کالاها و خدمات در سراسر مرزها، پرداختند و اسد مجید خان، دبیر کل سازمان همکاری اقتصادی اکو، از تلاش‌های مستمر جمهوری اسلامی ایران در توسعه پایدار به ویژه در حوزه حمل‌ونقل و ارتباطات قدردانی کرد. دبیر کل اکو با ابراز قدردانی از تعهد دولت ایران به میزبانی سیزدهمین اجلاس وزیران حمل‌ونقل اکو در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، بر اهمیت این رویداد در ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای و تقویت ارتباط حمل‌ونقل بین کشورهای عضو تأکید کرد. وی از معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران درخواست کرد که جمهوری اسلامی ایران به نقش رهبری خود در ارتقای اتصال و شیوه‌های پایدار در منطقه ادامه دهد. در بررسی بیش‌تر این موضوع و در پاسخ به اینکه چرا کریدورهای حمل‌ونقل نقشی کلیدی در توسعه پایدار دارند، مواردی را بررسی خواهیم کرد که در ادامه می‌خوانید.
کریدورهای کارآمد، عامل رقابت‌پذیری اقتصادی
زیرساخت حمل‌ونقل مناسب، زمان و هزینه جابه‌جایی کالاها را کاهش می‌دهد و به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد با هزینه کمتر به بازارهای هدف دست یابند. این موضوع به صورت مستقیم بر توان رقابت اقتصادی کشورها اثرگذار است. کشورهایی که نتوانند خود را به شبکه‌های منطقه‌ای و جهانی حمل‌ونقل متصل کنند، دیر یا زود از رقابت جهانی عقب می‌مانند. از طرفی دیگر بهبود کریدورها نه‌تنها موجب تسهیل تجارت می‌شود، بلکه منجر به فعال شدن صنایع وابسته مانند حمل‌ونقل، تعمیر و نگهداری، تولید قطعات، خدمات لجستیک و زنجیره تأمین می‌شود. این حوزه‌ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد اشتغال می‌کنند و از تمرکز اقتصادی در پایتخت‌ها می‌کاهند. تقویت کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی همچنین می‌تواند توازن منطقه‌ای ایجاد کرده و توسعه را از مراکز شهری به مناطق کمتر برخوردار هدایت کند. این امر ضمن کاهش فشار مهاجرت به کلانشهرها، موجب توسعه متوازن و عدالت شهری نیز خواهد شد. مطلوب است تا عنوان بداریم که بدون همکاری و هماهنگی میان کشورها نمی‌توان عملکرد موفقی داشت. بنابراین در این مسیر توسعه همکاری‌های مشترک توأمان با ایجاد پنجره‌های واحد، سیستم‌های دیجیتال گمرکی و توافق‌نامه‌های مشترک امری بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند سرعت حمل‌ونقل بین‌المللی را تا چندین برابر افزایش دهد.
سرمایه‌گذاری مشترک برای توسعه زیرساخت‌ها
کشورها باید از طریق مشارکت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، تأمین مالی پروژه‌های بزرگ حمل‌ونقلی را امکان‌پذیر کنند. این اقدام هم ریسک پروژه‌ها را کاهش می‌دهد و هم بازدهی را تضمین می‌کند. همچنین با جذب سرمایه‌گذاران خصوصی، می‌توان به توسعه پایدار در این حوزه سرعت بخشید. بنابراین هماهنگی‌ها باید فراتر از گفتمان‌ها باشد و در این مسیر نیاز به تدوین استراتژی‌های مشترک، اهداف زمانی مشخص، نظارت و نقشه راه برای اجرای پروژه‌های لجستیکی بیش از هر چیز ضروری است. با توجه به موقعیت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران، کشورمان می‌تواند نقش پل ارتباطی میان کریدورهای شمال جنوب، شرق غرب و مسیرهای آسیای مرکزی خلیج‌فارس را به صورت هرچه مطلوب‌تر ایفا کند. شایان‌ذکر است تا بگوییم که در این مسیر توسعه خطوط ریلی و پروژه‌های جاده‌ای مرزی نیز امری ضروری است و می‌تواند کشور را به مرکز تبادلات منطقه‌ای تبدیل سازد. از سوی دیگر، حضور فعال جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و اکو، ظرفیت‌های عظیمی برای پیوند اقتصاد کشور با زنجیره‌های جهانی ایجاد کرده است.
حمل‌ونقل، زیربنای آینده
سرنوشت اقتصادی کشورها امر‌وز دیگر به‌تنهایی و در مرزهای جغرافیایی محدود نمی‌شود، بلکه درگرو میزان مشارکت و نقش‌آفرینی آن‌ها در شبکه‌های منطقه‌ای و جهانی است. در چنین فضایی، کریدورهای حمل‌ونقل نه‌تنها ابزار جابه‌جایی فیزیکی کالا هستند، بلکه به‌مثابه شاهراه‌هایی برای تبادل سرمایه، فناوری ونیروی انسانی عمل می‌کنند. تقویت این کریدورها، به معنای فراهم کردن بستری برای رشد صادرات، کاهش هزینه‌های تجارت، افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری و تبدیل یک کشور به کانون اصلی در تعاملات منطقه‌ای است. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در توسعه کریدورها نباید تنها به عنوان یک اقدام عمرانی دیده شود، بلکه باید همچون یک انتخاب راهبردی برای آینده اقتصادی کشور تلقی گردد. از سوی دیگر، همکاری‌های منطقه‌ای به ویژه در چارچوب‌هایی مانند اکو، شانگهای یا اوراسیا، دارای مزایای بسیاری می‌باشند که در بستر برنامه‌‌ریزی‌های بلندمدت توأمان با منافع مشترک شکل می‌گیرند و ظرفیت‌های موجود را دوچندان می‌سازند. در این میان جمهوری اسلامی ایران، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز و پیوند تاریخی‌اش با اقتصادهای منطقه، فرصت بی‌نظیری را دارد که نه‌تنها به عنوان نقطه عبور، بلکه به‌عنوان کانون همکاری اقتصادی و لجستیکی منطقه ایفای نقش کند. لازمه این امر، اولویت‌دادن به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، ساده‌سازی رویه‌های گمرکی، رفع پیچیدگی‌های اداری و هم‌افزایی میان دستگاه‌های داخلی و بهره‌برداری از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی است. اگر این رویکرد با برنامه‌ریزی دقیق، تأمین مالی پایدار و مشارکت بخش خصوصی همراه شود، می‌توان امیدوار بود که کریدورهای منطقه‌ای نه‌تنها شریان‌های عبور کالا، بلکه به مسیرهای عبور از چالش‌ها و ابزارهایی برای شکوفایی مشترک منطقه شوند. در نهایت، مطلوب است تا عنوان بداریم که کریدورهای هموار راه را برای شکوفایی باز خواهند کرد، اگر همراهی، اراده و اقدام مشترک هرچه‌تمام‌تر را با خود داشته باشند.
تیتر خبرها
تیترهای روزنامه
