جمع‌آوری و اخراج کودکان کار افغانستانی!

موج جدید بازگشت اجباری افغان‌ها از کشورهای همسایه، به‌ویژه پاکستان و ایران 
 از سوی سازمان جهانی بهداشت درحالی نگران کننده توصیف شده که معاون سازمان بهزیستی استان تهران می‌گوید ۸۵ درصد کودکان کار از اتباع خارجی (افغانستانی) هستند و در طرح جدید ساماندهی آن‌ها، خانواده‌هایشان شناسایی می‌شوند. 
علیرضا محمدی، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران، از اجرای طرح جدید ساماندهی کودکان کار خبر داد و گفت: طرح ساماندهی کودکان کار با مشارکت شهرداری، اداره‌ کل امور اتباع، سازمان ثبت‌احوال و سایر دستگاه‌های مسئول  اجرا می‌شود.
او افزود: در این طرح، کودکان در موقعیت کار و خیابان شناسایی و جذب می‌شوند، به‌خلاف مدل‌های جمع‌آوری سال‌های گذشته که با شکست مواجه شدند، دیگر از آن شیوه‌ها استفاده نمی‌کنیم. معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران این طرح را «خانواده‌محور» خواند و گفت: مددکاران اجتماعی به‌دنبال شناسایی خانواده کودک هستند و درصورتی‌که خانواده شناسایی شود، کودک به خانواده تحویل داده می‌شود، همچنین از والدین تعهد گرفته می‌شود که کودک دیگر در موقعیت کار یا خیابان قرار نگیرد. به‌گفته علیرضا محمدی ۸۵ درصد این کودکان اتباع خارجی هستند. «اتباع خارجی» اصطلاحی است که مسئولان به‌طورمعمول برای نامیدن افغانستانی‌های ساکن ایران به‌کار می‌برند. معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران تأکید کرد که «اتباع دارای اقامت قانونی، همانند شهروندان ایرانی ساماندهی شده و خدمات حمایتی دریافت کرده‌اند و ساماندهی اتباع غیرقانونی نیز از طریق اداره‌ کل امور اتباع پیگیری و انجام شده است.» اما این‌که اداره‌ کل امور اتباع در این طرح شرکت دارد، نگرانی‌ها در مورد بازگرداندن اجباری افغانستانی‌هایی که از دست حکومت طالبان به ایران گریخته‌اند را برانگیخته است.  در آبان‌ماه سال گذشته احسان حیدری، مدیرکل امور اتباع استانداری تهران از شناسایی و بازگشت کودکان کار افغانستانی به‌همراه خانواده در سطح استان تهران خبر داد و گفت: از ابتدای شروع طرح ساماندهی کودکان کار تاکنون ۱۵۸۰ کودک کار به‌همراه خانواده (۹۳۰ کودک و ۶۵۰خانواده) شناسایی و جهت بازگشت به کشورشان به مراجع ذیربط تحویل داده شده‌اند. 
حیدری اخراج این پناه‌جویان را «بازگشت کرامت‌مندانه» نامید و گفت: «این طرح تا پایان جمع‌آوری و بازگشت کودکان کار اتباع خارجی از سطح استان تهران با جدیت ادامه خواهد داشت.»  در ماه‌های اخیر، دولت روند اخراج مهاجران افغانستانی را تشدید کرده است. صدها نفر   ازجمله کودکان و نوجوانان  از خیابان‌ها جمع‌آوری و به اردوگاه‌ها منتقل می‌شوند. 
مهاجران افغان ابتدا باید از طریق سامانه آنلاین نوبت بگیرند و پس از مراجعه به مراکز تعیین‌شده، برای آن‌ها برگه خروج و ویزای بازگشت صادر می‌شود. براین اساس، مجردها ۱۵ روز و خانواده‌ها تا سه ماه فرصت ترک ایران را دارند. 
این درحالی است که اوگوچی دانیلز، معاون مدیرکل عملیات سازمان بین‌المللی مهاجرت  گفته است:     بسیاری از افرادی که به افغانستان بازمی‌گردند در وضعیت آسیب‌پذیری شدیدی قرار دارند، زیرا مجبور شده‌اند خانه، دارایی‌ها و شغل خود را رها کنند. آسیب‌پذیرترین آن‌ها  به‌ویژه زنان و دختران، اغلب از خانواده‌های خود جدا شده‌اند و به سرپناه و سایر خدمات ضروری دسترسی ندارند. به‌گفته اسکندر مومنی، وزیر کشور   در سال ۱۴۰۳ بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار مهاجر افغانستانی از ایران اخراج شده‌اند. حال اینکه وضعیت اقتصادی و امنیتی در افغانستان نگران‌کننده و آینده مهاجران و پناه‌جویان بازگشته مبهم است. 
دولت باسیاست‌های جدید، اخراج گسترده مهاجران افغانستانی را به‌پیش می‌برد. این اقدامات با مشکلات مالی مهاجران، نقض حقوق کودکان، و محرومیت آن‌ها از تحصیل همراه است.  به گزارش سازمان جهانی بهداشت، درحالی‌که افغانستان همچنان با بحران‌های شدید انسانی، اقتصادی و زیست‌محیطی دست‌وپنجه نرم می‌کند، موج جدید بازگشت اجباری افغان‌ها از کشورهای همسایه، به‌ویژه پاکستان و ایران، بزرگ‌ترین تهدید برای سلامت بازگشت‌کنندگان در یک دهه اخیر توصیف شده است. این سازمان اعلام کرده است، که تنها در ماه آوریل، بیش از ۱۰۰ هزار افغان، عمدتا زنان و کودکان، از پاکستان به افغانستان بازگردانده شده‌اند؛ بسیاری از آن‌ها در شرایطی بحرانی، بدون دسترسی به سرپناه، دارو، غذا یا مراقبت‌های روانی قرار دارند. در ایران هم براساس اطلاعات مربوط به سال ۱۴۰۳ 
 هرماه حدود ۱۰۰ هزار مهاجر افغانستانی رد مرز می‌شوند. 
در طرف پاکستانی اما وضع وخیم‌تر از ایران است. گذرگاه مرزی «تورخم» در شرق افغانستان به یکی از پرتراکم‌ترین نقاط ورود مهاجران اخراج‌شده از پاکستان تبدیل شده است. سازمان جهانی بهداشت با همکاری نهادهای همکار خود، یک بیمارستان ۲۰ تختخوابی با خدمات زایمان، تروما و اورژانس در این منطقه مستقر کرده و تیم‌های سیار سلامت را برای پوشش شبانه‌روزی تجهیز کرده است. تنها در ماه آوریل، بیش از ۵۶۰۰ نفر در این نقطه مرزی، خدمات درمانی دریافت کرده‌اند و تقریبا ۵۵۰۰ نفر داروی رایگان گرفته‌اند. بیش از ۴۳۰۰ نفر نیز آموزش‌های بهداشتی دیده‌اند. به گزارش سازمان جهانی بهداشت بازگشت‌کنندگان با طیفی از مشکلات سلامت روبه‌رو هستند: عفونت‌های تنفسی حاد، اسهال شدید، سوءتغذیه، بیماری‌های پوستی، جراحت‌ها و مشکلات روانی. سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است که بدون کمک‌های مالی فوری، این خدمات حیاتی ممکن است متوقف شود؛ چیزی که عواقب فاجعه‌باری برای بازگشت‌کنندگان و مناطق پذیرنده خواهد داشت. 
دکتر جمشید تانولی، مسئول فوریت‌های سلامت سازمان جهانی بهداشت در افغانستان می‌گوید: ما با منابع محدود تلاش می‌کنیم سلامت کودکان و زنان را حفظ کنیم. اما برای تأمین دارو، کیت‌های جراحی و زایمان، و پاسخ به شیوع بیماری‌ها به کمک فوری نیاز داریم. 
درحالی‌که نگاه‌ها به پاکستان دوخته شده، نباید فراموش کرد که ایران نیز طی ماه‌های گذشته هزاران مهاجر افغان را از مرزهای شرقی خود اخراج کرده است. در شرایطی که افغانستان ازلحاظ منابع انسانی، اقتصادی و نهادی برای جذب این موج بازگشت آماده نیست، این سیاست‌های سخت‌گیرانه از سوی کشورهای همسایه می‌تواند یک بحران انسانی تمام‌عیار را رقم بزند. سازمان جهانی بهداشت و نهادهای بین‌المللی از جامعه جهانی درخواست کرده‌اند که از سلامت و حقوق اولیه بازگشت‌کنندگان حمایت کنند. اما در فضای سیاست‌زده‌ای که مهاجرت بیش از هر زمان به موضوعی امنیتی بدل شده، امید به پاسخ انسانی و مؤثر، روز‌به‌روز کمرنگ‌تر می‌شود. 
جمع‌آوری و اخراج کودکان کار افغانستانی!