ترکیه در افغانستان به دنبال چیست؟

ترکیه در افغانستان به دنبال چیست؟

افغانستان به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود به‌ عنوان دروازه‌ای رو به سوی آسیای مرکزی و اهمیتش در معادلات منطقه‌ای، برای ترکیه از جایگاه راهبردی برخوردار است. این به نیاز ترکیه برای گسترش نفوذ در آسیای مرکزی، تقویت روابط با کشورهای منطقه و تثبیت نقش خود به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در معادلات بین‌المللی بازمی‌گردد. آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا) از سال 1383 (2004 میلادی)، پس از سقوط رژیم طالبان، با هدف کمک به بازسازی افغانستان و ارتقای شرایط زندگی مردم این کشور، فعالیت‌های خود را آغاز کرد.این فعالیت‌ها که با تأسیس دفتر کابل شروع شد، نه‌تنها به توسعه زیرساخت‌های افغانستان یاری رسانده، بلکه به‌طور غیرمستقیم به افزایش نفوذ ترکیه و تأمین منافع و امنیت ملی این کشور در منطقه کمک کرده است.گزارش حاضر با رویکردی علمی و بی‌طرفانه و مبتنی بر منابع معتبر، به بررسی فعالیت‌های تیکا، تداوم آن‌ها پس از بازگشت طالبان و تأثیراتشان بر روابط دوجانبه می‌پردازد.
سابقه و گسترش فعالیت‌ها
تیکا فعالیت خود را در افغانستان با تأسیس دفتر کابل در سال 1383 آغاز کرد و سپس با گشایش دفاتر مزار شریف (1386) و هرات (1395)، دامنه حضور خود را در این کشور گسترش داد. این سازمان تاکنون بیش از 1500 پروژه در حوزه‌های آموزش، بهداشت، کشاورزی و مرمت آثار باستانی اجرا کرده است. نکته برجسته این است که تیکا پس از تسلط دوباره طالبان در مرداد 1400 (اوت 2021)، برخلاف بسیاری از نهادهای بین‌المللی که فعالیت‌های خود را محدود یا متوقف کردند، به تلاش‌هایش ادامه می‌دهد.برای نمونه، در سال‌های 1401 و 1402، پروژه‌های آموزشی و بهداشتی متعددی در ولایات مختلف به اجرا درآورد که نشان‌دهنده تمایل ترکیه به حفظ حضور و نفوذ خود در افغانستان، حتی در شرایط پیچیده سیاسی است.آژانس تیکا به‌عنوان بازوی اصلی توسعه نفوذ بین‌الملل ترکیه با انجام فعالیت در حوزه‌های مختلف در افغانستان تلاش کرده منافع دولت متبوع خود را به‌صورت حداکثری تأمین کند . آژانس تیکا دوره‌هایی در زمینه آموزش زبان ترکی، خیاطی، گل‌دوزی، آرایشگری و قالی‌بافی برای زنان و جوانان در مناطق مختلف به انجام رسانده است. این نهاد همچنین با همکاری اداره معارف ولایت بلخ، یک دوره آموزش زبان ترکی برای 90 دانش‌آموز این ولایت با اعطای گواهینامه معتبر برگزار کرد. تیکا همچنین در سال 2016 با همکاری اداره امور زنان ولایت جوزجان، یک دوره آموزشی در رشته‌های خیاطی و گل‌دوزی برای زنان این ولایت در شهر مزارشریف برگزار کرد. این پروژه‌ها مهارت‌های محلی را ارتقاء داده و به‌طور غیرمستقیم، با آموزش زبان ترکی، به ترویج فرهنگ ترکیه در افغانستان کمک کرده‌اند. پس از بازگشت طالبان به قدرت در مرداد 1400 بسیاری از نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد و برخی سازمان‌های غیردولتی، فعالیت‌های خود را در افغانستان کاهش دادند یا به‌طور کامل متوقف کردند.بااین‌حال، تیکا حضور خود را حفظ کرد و پروژه‌های جدیدی را به اجرا درآورد که می‌توان به ادامه دوره‌های آموزشی حرفه‌ای برای زنان و جوانان در کابل و مزارشریف، توزیع بذر و ابزار کشاورزی در مناطق روستایی در سال 1401 و اهدای تجهیزات پزشکی به بیمارستان عمومی کابل، از جمله برای بخش کودکان در سال 1402 اشاره کرد.