چطور می‌توان از پتانسیل‌های بخش کشاورزی ایران برای توسعه صادرات غیرنفتی بهره‌برداری کرد؟
کشاورزی، موتور محرک صادرات غیرنفتی
گروه اقتصادی
در دنیای امروز که وابستگی به درآمدهای نفتی برای بسیاری از کشورها به یک چالش تبدیل شده است، توجه به توسعه صادرات غیرنفتی به‌ویژه در حوزه کشاورزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جمهوری اسلامی ایران، با برخورداری از منابع طبیعی غنی و شرایط اقلیمی متنوع، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در سطح جهانی به شمار می‌رود. این ظرفیت‌ها نه‌تنها به تأمین نیازهای داخلی کشور کمک می‌کند، بلکه امکان تبدیل کشور به یک صادرکننده بزرگ در بازارهای جهانی را فراهم می‌سازد. بخش کشاورزی‌مان با دارا بودن مزایای طبیعی بی‌نظیر همچون تنوع اقلیمی، منابع آبی نسبی و نیروی کار ماهر، پتانسیل بسیار بالایی برای گسترش صادرات غیرنفتی دارد. علاوه بر این، بخش کشاورزی به دلیل تولیدات متنوعی چون محصولات باغی، دامی، زراعی، خشکبار و بسیاری دیگر، می‌تواند به‌راحتی در بازارهای بین‌المللی رقابت کند و سهم عمده‌ای از درآمدهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص دهد. از طرفی، در شرایط کنونی که بحران‌های اقتصادی، تحریم‌ها و فشارهای خارجی، دولت را به دنبال منابع جدید درآمدی سوق داده‌اند، توجه به تقویت بخش کشاورزی به‌عنوان یک بخش کلیدی و استراتژیک، به یکی از اولویت‌های اصلی سیاست‌های اقتصادی تبدیل شده است. به‌ویژه در شرایطی که کشور در برخی محصولات کشاورزی همچون پسته، خرما، زعفران، سیب و کشمش، رتبه‌های جهانی دارد، می‌توان گفت که گسترش بازارهای صادراتی این محصولات می‌تواند باعث افزایش درآمدهای غیرنفتی کشور و کاهش وابستگی به نفت شود. همچنین، توسعه صادرات کشاورزی می‌تواند به ایجاد اشتغال پایدار، بهبود وضعیت معیشت کشاورزان و روستائیان و افزایش رشد اقتصادی در مناطق مختلف کشور منجر شود. در این میان، بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود نیازمند سیاست‌ها و برنامه‌های منسجم در زمینه بهبود زیرساخت‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین، ارتقای کیفیت محصولات و بازاریابی بین‌المللی است. به همین دلیل، علاوه بر پتانسیل‌های بالفعل این بخش، تحلیل چالش‌ها و موانع پیشرو نیز اهمیت زیادی دارد. در این گزارش، قصد داریم تا پتانسیل‌های بخش کشاورزی را برای توسعه صادرات غیرنفتی بررسی کرده و به تحلیل چالش‌ها و راهکارهایی بپردازیم که می‌تواند در ارتقای وضعیت صادرات این بخش نقش مؤثری ایفا کند.
پتانسیل‌های بخش کشاورزی در توسعه صادرات غیرنفتی
جمهوری اسلامی ایران به دلیل برخورداری از اقلیم‌های مختلف، منابع آبی مناسب و تنوع محصولات کشاورزی، یکی از کشورهای برجسته در تولید محصولات کشاورزی در سطح جهانی است. محصولات کشاورزی‌مان شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات، خشکبار و محصولات پروتئینی می‌باشد که هریک از این بخش‌ها قابلیت رقابت بالایی در بازارهای بین‌المللی دارند. درحقیقت جمهوری اسلامی ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان میوه‌های مختلف در جهان است. محصولاتی مانند پسته، خرما، سیب، انگور، انار و زعفران در کشور به‌وفور تولید می‌شود و بازارهای بین‌المللی نیز به این محصولات نیاز دارند. به‌ویژه پسته و زعفران، محصولات ایرانی شناخته‌شده در سطح جهانی هستند و سهم قابل‌توجهی از صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. افزون براین به‌موجب آنکه دارای منابع آبی گسترده‌ای هستیم، قادریم تا به تولید محصولاتی مانند برنج، گندم و جو نیز بپردازیم. این محصولات در بسیاری از کشورهای همسایه و چه‌بسا در کشورهای دوردست بازارهای خوبی دارند. بنابراین با بهینه‌سازی مصرف آب و به‌کارگیری فناوری‌های نوین کشاورزی، می‌توانیم به‌راحتی حجم صادرات محصولات کشاورزی خود را افزایش دهیم. همچنین با توجه به افزایش تمایل مصرف‌کنندگان جهانی به محصولات ارگانیک و سالم، می‌توانیم در تولید و صادرات محصولات کشاورزی ارگانیک نظیر سبزیجات، میوه‌ها و غلات نقش مؤثری ایفا کنیم و گفتنی‌ا‌ست که با توسعه کشاورزی ارگانیک، می‌توان به بازارهای رو به رشد این بخش در اروپا، آسیا و آمریکا دسترسی پیدا کرد.
چالش‌های موجود در بخش کشاورزی و توسعه صادرات
باوجود پتانسیل‌های عظیم بخش کشاورزی، این بخش با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که می‌تواند روند توسعه صادرات غیرنفتی را با موانع جدی مواجه کند. برخی از مهم‌ترین این چالش‌ها عبارتند از:
مشکلات زیرساختی: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بخش کشاورزی، کمبود زیرساخت‌های مناسب برای بسته‌بندی، انبارداری و حمل‌ونقل محصولات است. این کمبودها باعث افزایش هزینه‌ها و کاهش کیفیت محصولات صادراتی می‌شود. توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل و تأسیس سردخانه‌ها و مراکز بسته‌بندی استاندارد می‌تواند به بهبود شرایط موجود کمک کند.
کمبود فناوری‌های نوین: درحالی‌که در کشورهای پیشرفته، از تکنولوژی‌های نوین برای افزایش بهره‌وری در کشاورزی استفاده می‌شود، کشورمان هنوز با چالش‌هایی در زمینه استفاده از این فناوری‌ها روبه‌رو است. استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن، ماشین‌آلات پیشرفته و فناوری‌های دیجیتال در کشاورزی می‌تواند به بهره‌وری بالاتر و کاهش هزینه‌های تولید کمک کند.
مشکلات آبیاری و بحران منابع آبی: یکی از مشکلات اساسی بخش کشاورزی، بحران کم‌آبی و استفاده ناکارآمد از منابع آبی است. با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها، تأمین منابع آبی برای کشاورزی به یکی از چالش‌های بزرگ تبدیل‌شده است. توسعه روش‌های آبیاری قطره‌ای و بهینه‌سازی مصرف آب در کشاورزی می‌تواند راه‌حلی برای این مشکل باشد.
مشکلات در فرآوری و بسته‌بندی محصولات: بسیاری از محصولات کشاورزی کشور به‌صورت خام صادر می‌شوند و این موضوع به معنی از دست رفتن ارزش‌افزوده در صادرات است. فرآوری محصولات کشاورزی و بسته‌بندی آن‌ها به‌صورت استاندارد می‌تواند علاوه برافزایش صادرات، ارزش‌افزوده بیشتری را برای کشور به ارمغان بیاورد.
رقابت در بازارهای جهانی: بخش کشاورزی‌مان در برخی از محصولات با رقابت شدید کشورهای دیگر روبه‌رو است. به‌عنوان‌مثال، کشور ترکیه و کشورهای آسیای مرکزی در برخی محصولات کشاورزی رقیب کشور به‌حساب می‌آیند. بنابراین باید استراتژی‌های رقابتی خود را به‌ویژه در زمینه کیفیت محصولات، قیمت و بسته‌بندی بهبود ببخشیم.
راهکارها و پیشنهادات برای توسعه صادرات کشاورزی
برای عبور از چالش‌های موجود و بهره‌برداری بهتر از پتانسیل‌های بخش کشاورزی، نیاز به اتخاذ سیاست‌های حمایتی و سرمایه‌گذاری‌های کلان در این بخش است. بهبود سیستم حمل‌ونقل و ساخت سردخانه‌ها و انبارهای استاندارد می‌تواند به بهبود کیفیت و افزایش عمر مفید محصولات کشاورزی کمک کند و بر صادرات محصولات کشاورزی تأثیر مثبت بگذارد. همچنین سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کشاورزی نوین مانند آبیاری قطره‌ای، هوش مصنوعی در مدیریت مزرعه و استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته می‌تواند بهره‌وری کشاورزی را افزایش دهد و مشکلات منابع آبی را کاهش دهد. افزون براین ایجاد دوره‌های آموزشی برای کشاورزان و ارتقای مهارت‌های آن‌ها در استفاده از فناوری‌های جدید می‌تواند به بهبود تولید و کیفیت محصولات کمک کند. توأمان با موارد مذکور شناسایی و هدف‌گذاری بازارهای جدید برای صادرات محصولات کشاورزی می‌تواند به تنوع بازارهای صادراتی کمک کند و
وابستگی به برخی بازارها را کاهش دهد.
سخن پایانی
بخش کشاورزی با توجه به منابع طبیعی غنی، اقلیم متنوع و نیروی انسانی متخصص، یکی از مهم‌ترین و بالقوه‌ترین بخش‌ها برای توسعه صادرات غیرنفتی به شمار می‌رود. این بخش به‌ویژه در زمینه تولید محصولات باغی، زراعی و دامی توانسته است در بازارهای جهانی به‌عنوان یک رقیب جدی شناخته شود. محصولات استراتژیک همچون پسته، خرما، زعفران، سیب و کشمش، تنها برخی از محصولاتی هستند که کشور به‌طور گسترده‌ای آن‌ها را تولید می‌کند و بازارهای بین‌المللی نیز از تقاضای بالایی برای این محصولات برخوردار هستند و به طورکل نیز پتانسیل‌های بخش کشاورزی در توسعه صادرات غیرنفتی به‌قدری چشمگیر است که می‌تواند به‌عنوان یکی از ارکان اصلی افزایش درآمدهای غیرنفتی کشور، کاهش وابستگی به نفت و تقویت تراز تجاری عمل کند. همچنین، تقویت صادرات کشاورزی می‌تواند با ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی، بهبود معیشت کشاورزان و کمک به رشد اقتصادی در مناطق مختلف کشور، تأثیرات مثبت گسترده‌ای بر اقتصاد ملی بگذارد. بااین‌حال، برای بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت‌ها، لازم است که دولت به‌طورجدی به حل چالش‌های موجود در این بخش بپردازد. مشکلاتی نظیر کمبود زیرساخت‌های مناسب برای بسته‌بندی و حمل‌ونقل، بحران کم‌آبی، استفاده ناکافی از فناوری‌های نوین و عدم توسعه فرآوری محصولات کشاورزی، می‌توانند مانع از رشد و توسعه صادرات کشاورزی شوند. در این راستا، دولت و بخش خصوصی باید همگام با یکدیگر، اقداماتی جدی برای حل این مشکلات انجام دهند. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، توسعه سیستم‌های آبیاری مدرن، به‌کارگیری فناوری‌های جدید در کشاورزی، بهبود فرآوری و بسته‌بندی محصولات، ارتقای سطح آموزش کشاورزان و ایجاد شبکه‌های بازاریابی بین‌المللی می‌تواند به‌عنوان راهکارهایی کلیدی در توسعه صادرات کشاورزی مطرح شود. همچنین، شناخت و دسترسی به بازارهای جدید و متنوع، می‌تواند کشور را از وابستگی به برخی بازارهای خاص رها کند و موقعیت کنونی را در عرصه صادرات کشاورزی به‌طور قابل‌توجهی تقویت کند. در نهایت، در صورت اتخاذ سیاست‌های صحیح و هماهنگی میان ارگان‌های دولتی و بخش خصوصی، قادر خواهیم بود که جایگاه خود را به‌عنوان یکی از صادرکنندگان پیشرو در حوزه محصولات کشاورزی در سطح جهانی تقویت کنیم و از ظرفیت‌های عظیم این بخش برای رشد اقتصادی و ارتقای سطح معیشت مردم بهره‌برداری بداریم.
در دنیای امروز که وابستگی به درآمدهای نفتی برای بسیاری از کشورها به یک چالش تبدیل شده است، توجه به توسعه صادرات غیرنفتی به‌ویژه در حوزه کشاورزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جمهوری اسلامی ایران، با برخورداری از منابع طبیعی غنی و شرایط اقلیمی متنوع، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در سطح جهانی به شمار می‌رود. این ظرفیت‌ها نه‌تنها به تأمین نیازهای داخلی کشور کمک می‌کند، بلکه امکان تبدیل کشور به یک صادرکننده بزرگ در بازارهای جهانی را فراهم می‌سازد. بخش کشاورزی‌مان با دارا بودن مزایای طبیعی بی‌نظیر همچون تنوع اقلیمی، منابع آبی نسبی و نیروی کار ماهر، پتانسیل بسیار بالایی برای گسترش صادرات غیرنفتی دارد. علاوه بر این، بخش کشاورزی به دلیل تولیدات متنوعی چون محصولات باغی، دامی، زراعی، خشکبار و بسیاری دیگر، می‌تواند به‌راحتی در بازارهای بین‌المللی رقابت کند و سهم عمده‌ای از درآمدهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص دهد. از طرفی، در شرایط کنونی که بحران‌های اقتصادی، تحریم‌ها و فشارهای خارجی، دولت را به دنبال منابع جدید درآمدی سوق داده‌اند، توجه به تقویت بخش کشاورزی به‌عنوان یک بخش کلیدی و استراتژیک، به یکی از اولویت‌های اصلی سیاست‌های اقتصادی تبدیل شده است. به‌ویژه در شرایطی که کشور در برخی محصولات کشاورزی همچون پسته، خرما، زعفران، سیب و کشمش، رتبه‌های جهانی دارد، می‌توان گفت که گسترش بازارهای صادراتی این محصولات می‌تواند باعث افزایش درآمدهای غیرنفتی کشور و کاهش وابستگی به نفت شود. همچنین، توسعه صادرات کشاورزی می‌تواند به ایجاد اشتغال پایدار، بهبود وضعیت معیشت کشاورزان و روستائیان و افزایش رشد اقتصادی در مناطق مختلف کشور منجر شود. در این میان، بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود نیازمند سیاست‌ها و برنامه‌های منسجم در زمینه بهبود زیرساخت‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین، ارتقای کیفیت محصولات و بازاریابی بین‌المللی است. به همین دلیل، علاوه بر پتانسیل‌های بالفعل این بخش، تحلیل چالش‌ها و موانع پیشرو نیز اهمیت زیادی دارد. در این گزارش، قصد داریم تا پتانسیل‌های بخش کشاورزی را برای توسعه صادرات غیرنفتی بررسی کرده و به تحلیل چالش‌ها و راهکارهایی بپردازیم که می‌تواند در ارتقای وضعیت صادرات این بخش نقش مؤثری ایفا کند.
پتانسیل‌های بخش کشاورزی در توسعه صادرات غیرنفتی
جمهوری اسلامی ایران به دلیل برخورداری از اقلیم‌های مختلف، منابع آبی مناسب و تنوع محصولات کشاورزی، یکی از کشورهای برجسته در تولید محصولات کشاورزی در سطح جهانی است. محصولات کشاورزی‌مان شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات، خشکبار و محصولات پروتئینی می‌باشد که هریک از این بخش‌ها قابلیت رقابت بالایی در بازارهای بین‌المللی دارند. درحقیقت جمهوری اسلامی ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان میوه‌های مختلف در جهان است. محصولاتی مانند پسته، خرما، سیب، انگور، انار و زعفران در کشور به‌وفور تولید می‌شود و بازارهای بین‌المللی نیز به این محصولات نیاز دارند. به‌ویژه پسته و زعفران، محصولات ایرانی شناخته‌شده در سطح جهانی هستند و سهم قابل‌توجهی از صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. افزون براین به‌موجب آنکه دارای منابع آبی گسترده‌ای هستیم، قادریم تا به تولید محصولاتی مانند برنج، گندم و جو نیز بپردازیم. این محصولات در بسیاری از کشورهای همسایه و چه‌بسا در کشورهای دوردست بازارهای خوبی دارند. بنابراین با بهینه‌سازی مصرف آب و به‌کارگیری فناوری‌های نوین کشاورزی، می‌توانیم به‌راحتی حجم صادرات محصولات کشاورزی خود را افزایش دهیم. همچنین با توجه به افزایش تمایل مصرف‌کنندگان جهانی به محصولات ارگانیک و سالم، می‌توانیم در تولید و صادرات محصولات کشاورزی ارگانیک نظیر سبزیجات، میوه‌ها و غلات نقش مؤثری ایفا کنیم و گفتنی‌ا‌ست که با توسعه کشاورزی ارگانیک، می‌توان به بازارهای رو به رشد این بخش در اروپا، آسیا و آمریکا دسترسی پیدا کرد.
چالش‌های موجود در بخش کشاورزی و توسعه صادرات
باوجود پتانسیل‌های عظیم بخش کشاورزی، این بخش با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که می‌تواند روند توسعه صادرات غیرنفتی را با موانع جدی مواجه کند. برخی از مهم‌ترین این چالش‌ها عبارتند از:
مشکلات زیرساختی: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بخش کشاورزی، کمبود زیرساخت‌های مناسب برای بسته‌بندی، انبارداری و حمل‌ونقل محصولات است. این کمبودها باعث افزایش هزینه‌ها و کاهش کیفیت محصولات صادراتی می‌شود. توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل و تأسیس سردخانه‌ها و مراکز بسته‌بندی استاندارد می‌تواند به بهبود شرایط موجود کمک کند.
کمبود فناوری‌های نوین: درحالی‌که در کشورهای پیشرفته، از تکنولوژی‌های نوین برای افزایش بهره‌وری در کشاورزی استفاده می‌شود، کشورمان هنوز با چالش‌هایی در زمینه استفاده از این فناوری‌ها روبه‌رو است. استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن، ماشین‌آلات پیشرفته و فناوری‌های دیجیتال در کشاورزی می‌تواند به بهره‌وری بالاتر و کاهش هزینه‌های تولید کمک کند.
مشکلات آبیاری و بحران منابع آبی: یکی از مشکلات اساسی بخش کشاورزی، بحران کم‌آبی و استفاده ناکارآمد از منابع آبی است. با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها، تأمین منابع آبی برای کشاورزی به یکی از چالش‌های بزرگ تبدیل‌شده است. توسعه روش‌های آبیاری قطره‌ای و بهینه‌سازی مصرف آب در کشاورزی می‌تواند راه‌حلی برای این مشکل باشد.
مشکلات در فرآوری و بسته‌بندی محصولات: بسیاری از محصولات کشاورزی کشور به‌صورت خام صادر می‌شوند و این موضوع به معنی از دست رفتن ارزش‌افزوده در صادرات است. فرآوری محصولات کشاورزی و بسته‌بندی آن‌ها به‌صورت استاندارد می‌تواند علاوه برافزایش صادرات، ارزش‌افزوده بیشتری را برای کشور به ارمغان بیاورد.
رقابت در بازارهای جهانی: بخش کشاورزی‌مان در برخی از محصولات با رقابت شدید کشورهای دیگر روبه‌رو است. به‌عنوان‌مثال، کشور ترکیه و کشورهای آسیای مرکزی در برخی محصولات کشاورزی رقیب کشور به‌حساب می‌آیند. بنابراین باید استراتژی‌های رقابتی خود را به‌ویژه در زمینه کیفیت محصولات، قیمت و بسته‌بندی بهبود ببخشیم.
راهکارها و پیشنهادات برای توسعه صادرات کشاورزی
برای عبور از چالش‌های موجود و بهره‌برداری بهتر از پتانسیل‌های بخش کشاورزی، نیاز به اتخاذ سیاست‌های حمایتی و سرمایه‌گذاری‌های کلان در این بخش است. بهبود سیستم حمل‌ونقل و ساخت سردخانه‌ها و انبارهای استاندارد می‌تواند به بهبود کیفیت و افزایش عمر مفید محصولات کشاورزی کمک کند و بر صادرات محصولات کشاورزی تأثیر مثبت بگذارد. همچنین سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کشاورزی نوین مانند آبیاری قطره‌ای، هوش مصنوعی در مدیریت مزرعه و استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته می‌تواند بهره‌وری کشاورزی را افزایش دهد و مشکلات منابع آبی را کاهش دهد. افزون براین ایجاد دوره‌های آموزشی برای کشاورزان و ارتقای مهارت‌های آن‌ها در استفاده از فناوری‌های جدید می‌تواند به بهبود تولید و کیفیت محصولات کمک کند. توأمان با موارد مذکور شناسایی و هدف‌گذاری بازارهای جدید برای صادرات محصولات کشاورزی می‌تواند به تنوع بازارهای صادراتی کمک کند و
وابستگی به برخی بازارها را کاهش دهد.
سخن پایانی
بخش کشاورزی با توجه به منابع طبیعی غنی، اقلیم متنوع و نیروی انسانی متخصص، یکی از مهم‌ترین و بالقوه‌ترین بخش‌ها برای توسعه صادرات غیرنفتی به شمار می‌رود. این بخش به‌ویژه در زمینه تولید محصولات باغی، زراعی و دامی توانسته است در بازارهای جهانی به‌عنوان یک رقیب جدی شناخته شود. محصولات استراتژیک همچون پسته، خرما، زعفران، سیب و کشمش، تنها برخی از محصولاتی هستند که کشور به‌طور گسترده‌ای آن‌ها را تولید می‌کند و بازارهای بین‌المللی نیز از تقاضای بالایی برای این محصولات برخوردار هستند و به طورکل نیز پتانسیل‌های بخش کشاورزی در توسعه صادرات غیرنفتی به‌قدری چشمگیر است که می‌تواند به‌عنوان یکی از ارکان اصلی افزایش درآمدهای غیرنفتی کشور، کاهش وابستگی به نفت و تقویت تراز تجاری عمل کند. همچنین، تقویت صادرات کشاورزی می‌تواند با ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی، بهبود معیشت کشاورزان و کمک به رشد اقتصادی در مناطق مختلف کشور، تأثیرات مثبت گسترده‌ای بر اقتصاد ملی بگذارد. بااین‌حال، برای بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت‌ها، لازم است که دولت به‌طورجدی به حل چالش‌های موجود در این بخش بپردازد. مشکلاتی نظیر کمبود زیرساخت‌های مناسب برای بسته‌بندی و حمل‌ونقل، بحران کم‌آبی، استفاده ناکافی از فناوری‌های نوین و عدم توسعه فرآوری محصولات کشاورزی، می‌توانند مانع از رشد و توسعه صادرات کشاورزی شوند. در این راستا، دولت و بخش خصوصی باید همگام با یکدیگر، اقداماتی جدی برای حل این مشکلات انجام دهند. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، توسعه سیستم‌های آبیاری مدرن، به‌کارگیری فناوری‌های جدید در کشاورزی، بهبود فرآوری و بسته‌بندی محصولات، ارتقای سطح آموزش کشاورزان و ایجاد شبکه‌های بازاریابی بین‌المللی می‌تواند به‌عنوان راهکارهایی کلیدی در توسعه صادرات کشاورزی مطرح شود. همچنین، شناخت و دسترسی به بازارهای جدید و متنوع، می‌تواند کشور را از وابستگی به برخی بازارهای خاص رها کند و موقعیت کنونی را در عرصه صادرات کشاورزی به‌طور قابل‌توجهی تقویت کند. در نهایت، در صورت اتخاذ سیاست‌های صحیح و هماهنگی میان ارگان‌های دولتی و بخش خصوصی، قادر خواهیم بود که جایگاه خود را به‌عنوان یکی از صادرکنندگان پیشرو در حوزه محصولات کشاورزی در سطح جهانی تقویت کنیم و از ظرفیت‌های عظیم این بخش برای رشد اقتصادی و ارتقای سطح معیشت مردم بهره‌برداری بداریم.
تیتر خبرها
تیترهای روزنامه
-
باید بهسوی دستمزد حقیقی و جبران عقبماندگیها حرکت کنیم
-
تولدی دیگر در پارس جنوبی را رقم میزنیم
-
پاسخ قاطع به قلدری دشمن
-
شیطان بزرگ را نوبه نو باید شناخت
-
مطالبه جامعه کارگری اجرای ماده ۴۱ قانون کار است
-
کشاورزی، موتور محرک صادرات غیرنفتی
-
توافق کارگران و کارفرمایان بر سبد معیشت
-
چهکارمیکنی آقای اردوغان؟!
-
دیپلماسی آموزشی؛فراتر از یک الزام
-
اهمیت پرورش نسلی آگاه در مواجهه با چالش‌های محیط زیستی
