سهم کالاهای ایرانی در بازار جهانی چگونه افزایش می‌یابد؟
فرصت‌های نوین صادراتی
گروه اقتصادی
در جهان امروز دیگر تنها داشتن کالای باکیفیت برای حضور در بازارهای بین‌المللی کافی نیست؛ بلکه معرفی درست، بسته‌بندی استاندارد و برندسازی حرفه‌ای همان حلقه مفقوده‌ای است که می‌تواند محصولات داخلی را در میان رقبا برجسته سازد. درحقیقت می‌توان گفت که اقتصاد جهانی روزبه‌روز در حال دگرگونی است و کشورها با استفاده از ظرفیت‌های صادرات غیرنفتی، تلاش می‌کنند جایگاه خود را در بازارهای منطقه‌ای و جهانی تقویت کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به موقعیت ممتاز جغرافیایی، جمعیت جوان و توانمندی‌های صنعتی، ظرفیت‌های عظیمی برای حضور در این میدان دارد اما برای بالفعل‌سازی این ظرفیت‌ها، ضرورت دارد که نگاه به صادرات تغییر کند و مفهوم برندسازی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای افزایش سهم کالاهای داخلی در بازارهای جهان جدی گرفته شود. بازارهای منطقه‌ای اطراف کشورمان از آسیای مرکزی و قفقاز گرفته تا خلیج‌فارس و جنوب شرق آسیا امروز فرصت‌های کم‌نظیری برای توسعه صادرات غیرنفتی فراهم آورده‌اند. کشورهایی که از یک‌سو با نیازهای گسترده مصرفی مواجه‌اند و از سوی دیگر به دلیل پیوندهای فرهنگی، دینی و تاریخی، استقبال مناسبی از کالاهای ایرانی دارند. در چنین بستری، چنانچه تولیدکننده داخلی بتواند با خلق برندهای معتبر، اعتمادسازی کند، بی‌شک زمینه برای توسعه تجارت خارجی، افزایش ارزآوری و رشد پایدار اقتصادی کشور مهیا خواهد شد. برند در حقیقت هویت و شخصیت یک محصول است. بسیاری از کشورها توانسته‌اند با برندسازی موفق، چه‌بسا کالاهایی باکیفیت متوسط را در بازارهای جهانی باارزش بالا به فروش برسانند. نمونه روشن آن برخی کشورها در شرق آسیا هستند که با ایجاد نام‌های تجاری معتبر، سهم قابل‌توجهی از بازار جهان را در اختیار گرفته‌اند. شایان‌ذکر است تا بگوییم که برای کالاهای ایرانی، کیفیت و تنوع در بسیاری از حوزه‌ها وجود دارد؛ از صنایع غذایی و کشاورزی گرفته تا مصالح ساختمانی، صنایع‌دستی و خدمات فنی و مهندسی اما آنچه باعث می‌شود کالاهای تولید داخل به‌سختی در ذهن مصرف‌کننده خارجی جای‌گیرند، ضعف در معرفی و نبود استراتژی واحد برندسازی است. درهمین راستا باید بگوییم که برندسازی صحیح، نه‌تنها اعتبار محصول را افزایش می‌دهد بلکه سبب ایجاد اعتماد بلندمدت میان تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌شود و این همان حلقه‌ای است که صادرات غیرنفتی کشور را از نوسانات خارج و به مسیری هرچه پایدارتر هدایت می‌کند.
صادرات غیرنفتی و آینده پایدار اقتصاد
اتکای صرف به درآمدهای نفتی در دهه‌های گذشته، اقتصاد را در معرض تکانه‌ها قرار داده و امروز اجماع کارشناسان بر این نکته استوار است که توسعه صادرات غیرنفتی تنها راه ایجاد ثبات و رونق اقتصادی است. خوشبختانه باید بگوییم که ظرفیت‌های بالقوه در این زمینه نیز بسیار گسترده است. به‌عنوان‌مثال محصولات کشاورزی و غذایی همچون پسته، زعفران، خرما و خشکبار آوازه جهانی دارند و صنایع‌دستی و فرش ایرانی به‌عنوان برند ملی شناخته می‌شوند. همچنین صنایع معدنی و فلزی نیز به دلیل ذخایرعظیم می‌توانند نقش مهمی در صادرات ایفا کنند. از سوی دیگر خدمات فنی و مهندسی در کشورهای منطقه با استقبال چشمگیر مواجه است. بنابراین اگر این محصولات و خدمات در قالب برندهای معتبر به بازارهای منطقه‌ای عرضه شوند، نه تنها ارزآوری قابل‌توجهی نصیب کشور خواهد شد بلکه زمینه اشتغال پایدار و تقویت واحدهای تولیدی داخلی نیز فراهم می‌شود.
بازارهای منطقه‌ای، فرصتی طلایی برای عرضه محصولات داخلی
خوشبختانه کشورمان در نقطه جغرافیایی منحصربه‌فردی قرار دارد که با ۱۵ کشور همسایه است و جمعیتی بالغ‌بر ۶۰۰ میلیون نفر در پیرامون آن زندگی می‌کنند که بازاری عظیم منطقه‌ای فرصتی استثنایی برای توسعه صادرات غیرنفتی به شمار می‌رود. علاوه بر این، پیوندهای فرهنگی و تاریخی کشورمان با بسیاری از این کشورها زمینه‌ای مساعد برای پذیرش کالاهای داخلی فراهم آورده است. به‌عنوان نمونه، بازار عراق سالانه میلیاردها دلار واردات کالا دارد و کالاهای ایرانی همواره در این کشور جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند. یا در افغانستان و آسیای مرکزی، مصرف‌کنندگان تمایل بسیاری به کالاهای ایرانی دارند. گفتنی است که در حوزه خلیج‌فارس و شبه‌قاره هند، محصولات ایرانی می‌توانند با برندسازی مناسب سهم قابل‌توجهی را به خود اختصاص دهند اما راهکار توسعه هرچه‌تمام‌تر چیست؟ آگاهان این حوزه معتقدند که برای برندسازی هرچه مطلوب‌تر باید تمرکز بر کیفیت و استانداردسازی، بسته‌بندی حرفه‌ای، تسهیل قوانین، تبلیغات دقیق و رونق هرچه بیش‌تری دیپلماسی اقتصادی داشت که در ادامه گزارش این موارد را بررسی خواهیم کرد.
راهکارهای توسعه برندسازی و صادرات
ایجاد نهادهای تخصصی برندسازی: لازم است وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت به‌صورت جدی‌تر از گذشته، برای حمایت از برندهای داخلی برنامه‌ریزی کنند. آموزش، مشاوره و حمایت مالی از تولیدکنندگان در مسیر برندسازی می‌تواند گام نخست باشد.
تمرکز بر کیفیت و استانداردسازی: هر برند معتبر بر پایه کیفیت استوار است. تولیدکنندگان باید محصولات خود را مطابق با استانداردهای جهانی تولید کنند تا در بازارهای بین‌المللی مقبولیت داشته باشد.
بسته‌بندی حرفه‌ای: بسیاری از کالاهای داخلی به دلیل ضعف در بسته‌بندی، جذابیت خود را در بازارهای خارجی از دست می‌دهند. سرمایه‌گذاری در این بخش یک ضرورت انکارناپذیر است.
تبلیغات و بازاریابی بین‌المللی: حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، تبلیغات هدفمند و استفاده از ظرفیت رسانه‌ها می‌تواند محصولات داخلی‌مان را در سطح جهانی معرفی کند.
تقویت دیپلماسی اقتصادی: سفارتخانه‌ها و رایزنان بازرگانی باید فعالانه‌تر در معرفی برندهای ایرانی نقش‌آفرینی کنند و پل ارتباطی میان تولیدکنندگان داخلی و بازارهای خارجی باشند.
تسهیل قوانین صادراتی: بوروکراسی پیچیده و هزینه‌های بالای صادرات از موانع اصلی حضور برندهای داخلی در بازار جهانی است. بنابراین دولت باید باسیاست‌های تشویقی، مسیر را هموار کند.
نقش دولت در حمایت از برندهای داخلی
بدیهی است که دولت در این میان وظیفه‌ای چشمگیر بر دوش دارد همان‌طور که بسیاری از کشورهای موفق آسیایی تجربه کرده‌اند، حمایت مستقیم دولت از برندهای ملی می‌تواند راهگشا باشد. از اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت به تولیدکنندگان گرفته تا ایجاد مشوق‌های مالیاتی برای صادرکنندگان برنددار، همه می‌تواند زمینه‌ساز رشد باشد همچنین ایجاد صندوق حمایت از برندهای ملی اقدامی است که می‌تواند در مسیر تثبیت نام‌های تجاری محصولات داخلی در جهان بسیار اثرگذار واقع شود. درحقیقت باید گفت که اگر قرار باشد کالاهای ایرانی در بازار جهانی سهمی پایدار و رو به رشد داشته باشند، نیازمند حمایت همه‌جانبه دولت و همگرایی بخش خصوصی است. بدیهی است که برندسازی نتایج اقتصادی چشمگیری را به همراه خواهد داشت و سبب رونق تولید داخلی نیزخواهد شد. این مهم درست همان ابزاری است که می‌تواند اقتصاد مقاومتی را در عرصه صادرات عملی سازد چراکه با ایجاد برندهای قدرتمند، هم تولید داخلی را رونق می‌بخشد و هم ارزآوری پایدار را رقم می‌زند.
سخن پایانی
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که رونق اقتصاد نه در صادرات نفت، بلکه در توسعه صادرات غیرنفتی و برندسازی هوشمندانه رقم خواهد خورد. بازارهای منطقه‌ای با جمعیت عظیم و نیازهای گسترده، فرصت کم‌نظیری دراین مسیر به شمار می‌رود که باید به درستی از ظرفیت‌شان بهره برد. به‌بیان‌دیگر اگر تولیدکنندگان با حمایت دولت بتوانند برندهای معتبر خلق کنند، کالاهای داخلی نه تنها در منطقه بلکه در سطح جهانی جایگاه شایسته‌ای خواهند یافت ازاین‌رو، ضرورت دارد سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی کشور با هم‌افزایی و همکاری، مسیر برندسازی را جدی بگیرند. تجربه کشورهای موفق نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در برندسازی، به‌مراتب سودآورتر و پایدارتر از هر روش دیگری در تجارت جهانی است و بدیهی است که کشورمان می‌تواند با اتکا به فرهنگ غنی، ظرفیت‌های صنعتی و نیروی انسانی توانمند خود، برندهایی جهانی ارزشمندی خلق کند و سهم قابل توجهی از بازارهای جهانی را به دست آورد. این مسیر، همان راهبردی است که به رشد اقتصادی پایدار، کاهش وابستگی به نفت و ارتقای بیش‌ازپیش جایگاه کشور منجر خواهد شد.
در جهان امروز دیگر تنها داشتن کالای باکیفیت برای حضور در بازارهای بین‌المللی کافی نیست؛ بلکه معرفی درست، بسته‌بندی استاندارد و برندسازی حرفه‌ای همان حلقه مفقوده‌ای است که می‌تواند محصولات داخلی را در میان رقبا برجسته سازد. درحقیقت می‌توان گفت که اقتصاد جهانی روزبه‌روز در حال دگرگونی است و کشورها با استفاده از ظرفیت‌های صادرات غیرنفتی، تلاش می‌کنند جایگاه خود را در بازارهای منطقه‌ای و جهانی تقویت کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به موقعیت ممتاز جغرافیایی، جمعیت جوان و توانمندی‌های صنعتی، ظرفیت‌های عظیمی برای حضور در این میدان دارد اما برای بالفعل‌سازی این ظرفیت‌ها، ضرورت دارد که نگاه به صادرات تغییر کند و مفهوم برندسازی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای افزایش سهم کالاهای داخلی در بازارهای جهان جدی گرفته شود. بازارهای منطقه‌ای اطراف کشورمان از آسیای مرکزی و قفقاز گرفته تا خلیج‌فارس و جنوب شرق آسیا امروز فرصت‌های کم‌نظیری برای توسعه صادرات غیرنفتی فراهم آورده‌اند. کشورهایی که از یک‌سو با نیازهای گسترده مصرفی مواجه‌اند و از سوی دیگر به دلیل پیوندهای فرهنگی، دینی و تاریخی، استقبال مناسبی از کالاهای ایرانی دارند. در چنین بستری، چنانچه تولیدکننده داخلی بتواند با خلق برندهای معتبر، اعتمادسازی کند، بی‌شک زمینه برای توسعه تجارت خارجی، افزایش ارزآوری و رشد پایدار اقتصادی کشور مهیا خواهد شد. برند در حقیقت هویت و شخصیت یک محصول است. بسیاری از کشورها توانسته‌اند با برندسازی موفق، چه‌بسا کالاهایی باکیفیت متوسط را در بازارهای جهانی باارزش بالا به فروش برسانند. نمونه روشن آن برخی کشورها در شرق آسیا هستند که با ایجاد نام‌های تجاری معتبر، سهم قابل‌توجهی از بازار جهان را در اختیار گرفته‌اند. شایان‌ذکر است تا بگوییم که برای کالاهای ایرانی، کیفیت و تنوع در بسیاری از حوزه‌ها وجود دارد؛ از صنایع غذایی و کشاورزی گرفته تا مصالح ساختمانی، صنایع‌دستی و خدمات فنی و مهندسی اما آنچه باعث می‌شود کالاهای تولید داخل به‌سختی در ذهن مصرف‌کننده خارجی جای‌گیرند، ضعف در معرفی و نبود استراتژی واحد برندسازی است. درهمین راستا باید بگوییم که برندسازی صحیح، نه‌تنها اعتبار محصول را افزایش می‌دهد بلکه سبب ایجاد اعتماد بلندمدت میان تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌شود و این همان حلقه‌ای است که صادرات غیرنفتی کشور را از نوسانات خارج و به مسیری هرچه پایدارتر هدایت می‌کند.
صادرات غیرنفتی و آینده پایدار اقتصاد
اتکای صرف به درآمدهای نفتی در دهه‌های گذشته، اقتصاد را در معرض تکانه‌ها قرار داده و امروز اجماع کارشناسان بر این نکته استوار است که توسعه صادرات غیرنفتی تنها راه ایجاد ثبات و رونق اقتصادی است. خوشبختانه باید بگوییم که ظرفیت‌های بالقوه در این زمینه نیز بسیار گسترده است. به‌عنوان‌مثال محصولات کشاورزی و غذایی همچون پسته، زعفران، خرما و خشکبار آوازه جهانی دارند و صنایع‌دستی و فرش ایرانی به‌عنوان برند ملی شناخته می‌شوند. همچنین صنایع معدنی و فلزی نیز به دلیل ذخایرعظیم می‌توانند نقش مهمی در صادرات ایفا کنند. از سوی دیگر خدمات فنی و مهندسی در کشورهای منطقه با استقبال چشمگیر مواجه است. بنابراین اگر این محصولات و خدمات در قالب برندهای معتبر به بازارهای منطقه‌ای عرضه شوند، نه تنها ارزآوری قابل‌توجهی نصیب کشور خواهد شد بلکه زمینه اشتغال پایدار و تقویت واحدهای تولیدی داخلی نیز فراهم می‌شود.
بازارهای منطقه‌ای، فرصتی طلایی برای عرضه محصولات داخلی
خوشبختانه کشورمان در نقطه جغرافیایی منحصربه‌فردی قرار دارد که با ۱۵ کشور همسایه است و جمعیتی بالغ‌بر ۶۰۰ میلیون نفر در پیرامون آن زندگی می‌کنند که بازاری عظیم منطقه‌ای فرصتی استثنایی برای توسعه صادرات غیرنفتی به شمار می‌رود. علاوه بر این، پیوندهای فرهنگی و تاریخی کشورمان با بسیاری از این کشورها زمینه‌ای مساعد برای پذیرش کالاهای داخلی فراهم آورده است. به‌عنوان نمونه، بازار عراق سالانه میلیاردها دلار واردات کالا دارد و کالاهای ایرانی همواره در این کشور جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند. یا در افغانستان و آسیای مرکزی، مصرف‌کنندگان تمایل بسیاری به کالاهای ایرانی دارند. گفتنی است که در حوزه خلیج‌فارس و شبه‌قاره هند، محصولات ایرانی می‌توانند با برندسازی مناسب سهم قابل‌توجهی را به خود اختصاص دهند اما راهکار توسعه هرچه‌تمام‌تر چیست؟ آگاهان این حوزه معتقدند که برای برندسازی هرچه مطلوب‌تر باید تمرکز بر کیفیت و استانداردسازی، بسته‌بندی حرفه‌ای، تسهیل قوانین، تبلیغات دقیق و رونق هرچه بیش‌تری دیپلماسی اقتصادی داشت که در ادامه گزارش این موارد را بررسی خواهیم کرد.
راهکارهای توسعه برندسازی و صادرات
ایجاد نهادهای تخصصی برندسازی: لازم است وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت به‌صورت جدی‌تر از گذشته، برای حمایت از برندهای داخلی برنامه‌ریزی کنند. آموزش، مشاوره و حمایت مالی از تولیدکنندگان در مسیر برندسازی می‌تواند گام نخست باشد.
تمرکز بر کیفیت و استانداردسازی: هر برند معتبر بر پایه کیفیت استوار است. تولیدکنندگان باید محصولات خود را مطابق با استانداردهای جهانی تولید کنند تا در بازارهای بین‌المللی مقبولیت داشته باشد.
بسته‌بندی حرفه‌ای: بسیاری از کالاهای داخلی به دلیل ضعف در بسته‌بندی، جذابیت خود را در بازارهای خارجی از دست می‌دهند. سرمایه‌گذاری در این بخش یک ضرورت انکارناپذیر است.
تبلیغات و بازاریابی بین‌المللی: حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، تبلیغات هدفمند و استفاده از ظرفیت رسانه‌ها می‌تواند محصولات داخلی‌مان را در سطح جهانی معرفی کند.
تقویت دیپلماسی اقتصادی: سفارتخانه‌ها و رایزنان بازرگانی باید فعالانه‌تر در معرفی برندهای ایرانی نقش‌آفرینی کنند و پل ارتباطی میان تولیدکنندگان داخلی و بازارهای خارجی باشند.
تسهیل قوانین صادراتی: بوروکراسی پیچیده و هزینه‌های بالای صادرات از موانع اصلی حضور برندهای داخلی در بازار جهانی است. بنابراین دولت باید باسیاست‌های تشویقی، مسیر را هموار کند.
نقش دولت در حمایت از برندهای داخلی
بدیهی است که دولت در این میان وظیفه‌ای چشمگیر بر دوش دارد همان‌طور که بسیاری از کشورهای موفق آسیایی تجربه کرده‌اند، حمایت مستقیم دولت از برندهای ملی می‌تواند راهگشا باشد. از اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت به تولیدکنندگان گرفته تا ایجاد مشوق‌های مالیاتی برای صادرکنندگان برنددار، همه می‌تواند زمینه‌ساز رشد باشد همچنین ایجاد صندوق حمایت از برندهای ملی اقدامی است که می‌تواند در مسیر تثبیت نام‌های تجاری محصولات داخلی در جهان بسیار اثرگذار واقع شود. درحقیقت باید گفت که اگر قرار باشد کالاهای ایرانی در بازار جهانی سهمی پایدار و رو به رشد داشته باشند، نیازمند حمایت همه‌جانبه دولت و همگرایی بخش خصوصی است. بدیهی است که برندسازی نتایج اقتصادی چشمگیری را به همراه خواهد داشت و سبب رونق تولید داخلی نیزخواهد شد. این مهم درست همان ابزاری است که می‌تواند اقتصاد مقاومتی را در عرصه صادرات عملی سازد چراکه با ایجاد برندهای قدرتمند، هم تولید داخلی را رونق می‌بخشد و هم ارزآوری پایدار را رقم می‌زند.
سخن پایانی
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که رونق اقتصاد نه در صادرات نفت، بلکه در توسعه صادرات غیرنفتی و برندسازی هوشمندانه رقم خواهد خورد. بازارهای منطقه‌ای با جمعیت عظیم و نیازهای گسترده، فرصت کم‌نظیری دراین مسیر به شمار می‌رود که باید به درستی از ظرفیت‌شان بهره برد. به‌بیان‌دیگر اگر تولیدکنندگان با حمایت دولت بتوانند برندهای معتبر خلق کنند، کالاهای داخلی نه تنها در منطقه بلکه در سطح جهانی جایگاه شایسته‌ای خواهند یافت ازاین‌رو، ضرورت دارد سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی کشور با هم‌افزایی و همکاری، مسیر برندسازی را جدی بگیرند. تجربه کشورهای موفق نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در برندسازی، به‌مراتب سودآورتر و پایدارتر از هر روش دیگری در تجارت جهانی است و بدیهی است که کشورمان می‌تواند با اتکا به فرهنگ غنی، ظرفیت‌های صنعتی و نیروی انسانی توانمند خود، برندهایی جهانی ارزشمندی خلق کند و سهم قابل توجهی از بازارهای جهانی را به دست آورد. این مسیر، همان راهبردی است که به رشد اقتصادی پایدار، کاهش وابستگی به نفت و ارتقای بیش‌ازپیش جایگاه کشور منجر خواهد شد.
تیتر خبرها
تیترهای روزنامه
-
تسهیلگری و توسعه زیرساختها توافقات اقتصادی را عملیاتی می‌کند
-
شانگهای قدرت چندجانبهگرایی را به نمایش گذاشت
-
توطئه بزرگ در سرزمین سروها
-
تسهیل مالی محور توسعه اقتصادی
-
ناوگان جهانی مقاومت
-
ایران با عصاره تکنولوژی غرب جنگید
-
فرصت‌های نوین صادراتی
-
فرونشست زمین چگونه ما را تهدید می‌کند؟
-
انعکاس یک منازعه بر بازارسرمایه آمریکا
-
ترامپ و برداشتن نقاب صلحجویی
-
نشست رهبران ادیان مقوم ائتلاف بریکس است
