توافق اقتصادی بد علیه بروکسل

توافق اقتصادی بد علیه بروکسل

محمدحسین چشم براه
تحلیلگر حوزه صنعت و تجارت
اروپائیان در پی امضای یک قرارداد تعرفه‌ای با کاخ سفید، در شوک عمیقی فرو رفته‌اند. ظاهرا مقامات اروپایی برای ممانعت از افزایش تعرفه‌های گمرکی از سوی واشنگتن، مجبور به پذیرش توافقی نامطلوب با دولت ترامپ شده‌اند. این توافق نه‌تنها به صفر شدن تعرفه‌ها بر کالاهای اروپایی منجر نشده، بلکه دامنه کالاهایی که مشمول عوارض گمرکی آمریکا می‌شوند را نیز گسترده‌تر کرده است. تنها نکته مثبت ظاهری این قرارداد، کاهش جزئی میزان تعرفه‌ها از ۲۰ تا ۳۰ درصد به ۱۵ درصد است. نکته بسیار مهم اینجاست که اروپا با قبول این توافق، به این تعرفه‌ها در بلندمدت رسمیت می‌بخشد و حتی پس از پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ نیز، قاره سبز همچنان با پیامدهای بحران تعرفه‌ها دست‌وپنجه نرم خواهد کرد.
«اورزولا فن در لاین»، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، بر این باور است که بهترین توافق ممکن بر سر تعرفه‌ها حاصل شده است. بااین‌حال، رهبران دو اقتصاد بزرگ اروپایی، آلمان و فرانسه، در واکنش به این توافق تجاری میان بروکسل و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، ابراز ناخرسندی کرده‌اند. «فردریک مرتز»، صدراعظم آلمان، هشدار داده که این توافق «به‌طور اساسی» بر امور مالی کشورش «آسیب» وارد خواهد کرد. «فرانسوا بایرو»، نخست‌وزیر فرانسه، نیز این توافق را نوعی «ازخودگذشتگی» توصیف کرده است. این اظهارات در حالی بیان می‌شوند که مقامات آلمانی و فرانسوی پیش‌ازاین ترجیح داده بودند در این خصوص سکوت اختیار کنند. اکنون زمان آن رسیده که ابعاد فاجعه‌بار این توافق آشکار شود. در این میان، «فن در لاین»، که برخی تحلیلگران او را مهره کلیدی واشنگتن در اتحادیه اروپا می‌دانند، امتیازاتی به کاخ سفید داده که نتیجه‌ای جز «تراز تجاری منفی» برای اروپائیان نخواهد داشت. اروپائیان تصور می‌کردند که با همراهی کامل با سیاست‌های اقتصادی و نظامی دولت ترامپ در چارچوب پیمان ناتو (که ۲۸ کشور اروپایی عضو آن هستند)، شاهد انعطاف‌پذیری قابل توجه آمریکا در مذاکرات تعرفه‌ای خواهند بود. اما آنچه اکنون رخ داده، بدترین سناریوی ممکن است. دیدار و توافق میان رئیس کمیسیون اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا در باشگاه گلف ترامپ در اسکاتلند صورت گرفت. پس‌ازاین دیدار، فن در لاین به شکلی غیرمنطقی این توافق را «عظیم» توصیف کرد و ترامپ نیز طبق معمول ادعا کرد که این توافق باعث نزدیکی بیشتر آمریکا و اتحادیه اروپا خواهد شد. استقبال رئیس‌جمهور آمریکا از توافقی که منافع آن یک‌طرفه به نفع واشنگتن و زیان‌بار برای اروپاست، جای تعجب ندارد. بااین‌حال، مقامات اروپایی شاهد شکل‌گیری نظامی هستند که تعهدات اقتصادی آن‌ها را در میان‌مدت و بلندمدت نسبت به آن‌سوی آتلانتیک افزایش می‌دهد. در سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز استقبال چندانی از این توافق صورت نگرفت. بااین‌حال، برخی از این کشورها سعی کرده‌اند توجیه کنند که این توافق یک‌طرفه، باوجود تمام کاستی‌هایش، بهتر از یک جنگ اقتصادی تمام‌عیار است. بر اساس این توافق، بخش عمده‌ای از صادرات اتحادیه اروپا به آمریکا مشمول تعرفه ۱۵ درصدی خواهد شد. این در حالی است که ترامپ پیش‌تر خواستار تعرفه ۳۰ درصدی برای اتحادیه اروپا بود. درازای کاهش تعرفه‌ها، اتحادیه اروپا متعهد شده است که انرژی را از آمریکا وارد کرده و برخی از مالیات‌ها بر کالاهای وارداتی از آمریکا را حذف کند. به‌عبارت‌دیگر، در این شرایط، تعرفه‌های صفر درصدی دیگر معنایی ندارد. به نظر می‌رسد اروپائیان از ترس مرگ، حتی به تن دادن به تب نیز رضایت نداده‌اند؛ آن‌ها عملا دست به خودکشی اقتصادی زده‌اند تا از درگیر شدن در این نزاع تعرفه‌ای با فعال‌سازی ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری مشترک خود، اجتناب کنند.